PRZYCZYNY WYBUCHU I WOJNY ŚWIATOWEJ
W skrócie:
Rywalizacje kolonialna, trójprzymierze, trójporozumienie, kocioł bałkański, antagonizmy międzynarodowe, walka o prymat w Europie
Dokładniej:
Kolonie niemieckie: Togo, Tanganika, Kamerun, Namibia i niektóre wyspy Oceanii
Kolonie włoskie: Libia, Erytrea, część Somalii
Kolonie angielskie: Kanada, Australia, Indie, Egipt, Kenia, Nigeria, RPA
Nacjonalizm ? ideologia uznająca sprawy własnego narodu za najważniejsze. Głosi solidarność wszystkich grup społecznych danego narodu, a wobec mniejszości narodowych nakazuje przyjmować wrogą postawę.
Kolonializm ? polityka mocarstw, zmierzająca do poszerzenia swego terytorium i maksymalnej eksploatacjo tych terenów.
Trójprzymierze (państwa centralne): Niemcy, Austro-Węgry, Włochy
Trójporozumienia (ententa ? ?serdeczne porozumienie?): Wlk. Brytania, Francja, Rosja
U-Boot ? niemiecka łódź podwodna
Dreadnought ? brytyjski pancernik
Zbrojny pokój ? rywalizacja państw o kolonie, rozwijanie przemysłu zbrojeniowego
Aneksja ? przyłączenie do jednego państwa części lub całości terytorium innego państwa, najczęściej drogą zbrojną
1908 ? aneksja Bośni i Hercegowiny przez Austro-Węgry
1912 ? I wojna bałkańska (Bułgaria, Czarnogóra, Grecja i Serbia pokonały Turcję i zajęły europejską część jej terytorium)
1913 ? II wojna bałkańska (Bułgaria zaatakowała dawnych sojuszników, lecz została szybko pokonana i utraciła część wcześniejszych zdobyczy)
Po nieporozumieniach wojennych Bułgaria i Turcja zbliżyły się politycznie do państw trójprzymierza.
Ultimatum ? poparte groźbą żądanie jednego państwa, aby drugie w ściśle określonym czasie spełniło jego warunki
28.06.1914 ? zamach w Sarajewie na Arcyksięcia Ferdynanda i jego żonę Zofię
Zastrzelił ich Gawriło Princip, należący do serbskiej organizacji niepodległościowej ?Czarna Ręka?.
Lipiec 1914 ? Autro-Węgry postawiły 10-punktowe ultimatum Serbii. Jego przyjęcie oznaczałoby utratę suwerenności dla Serbii. Serbia miała poparcie w Rosji, więc odrzuciła ultimatum. 28 lipca Austro-Węgry wypowiedziały wojnę Serbii. W ciągu kilku następnych dni Niemcy i Astro-Węgry znalazły się w stanie wojny z Rosją, Fracją i Wlk. Brytanią.
W I wojnie światowej neutralność zachowały Hiszpania, Holandia, Szwajcaria, Albania, Luksemburg i kraje skandynawskie a na początku wojny Włochy.
DZIAŁANIA NA FRONCIE ZACHODNIM
1.08.1914 ? Niemcy wypowiadają wojnę Rosji
2 dni później ich wojska wkraczają do Belgi, łamiąc jej neutralność.
Plan Alfreda von Schlieffena ? okrążenie armii francuskiej i zdobycie Paryża w ciągu 6 tygodni
Początek września 1914 ? bitwa nad Marną (wojska ententy zatrzymały ofensywę sił niemieckich
Neutralność ? prawna sytuacja państwa, które nie bierze udziału w konfliktach i utrzymuje pokojowe stosunki ze wszystkimi państwami.
Ofensywa ? natarcie na przeciwnika na dużym odcinku frontu
Wojna pozycyjna ? wojna, w której obie strony zajmują silnie umocnione linie obronne i starają się z nich nawzajem wyprzeć.
Front zachodni ciągnął się od Morza Północnego aż do granicy ze Szwajcarią.
Zasieki z drutu kolczastego utrudniały nacierającym piechurom dostanie się do okopów przeciwnika. Wykorzystywane były czołgi, samoloty, maski przeciwgazowe, ckm-y.
Luty 1916 ? bitwa pod Verdun (Zdobycie Verdun pozwoliłoby Niemcom uderzyć na Paryż)
Czerwiec 1916 ? bitwa pod Sommą (1 użycie czołgów)
Thomas Woodrow Wilson ? prezydent USA, który przedstawił 14-punktowy program pokojowy dla Europy. Jeden z twórców międzynarodowej organizacji ? Ligi Narodów.
6.04.1917 ? USA wypowiada wojnę Niemcom
Wiosna 1918 ? pokój brzeski z Rosją Radziecką
Ferdynand Foch ? marszałek, który dowodził kontrofensywą sił angielsko ? francusko ? amerykańskich, która wyparła wojska niemieckie znad Marny i Sommy.
Do przystąpienia USA do wojny przyczyniło się zatopienie brytyjskiego statku pasażerskiego ?Lusitania? na którym było wielu amerykańskich pasażerów.
Komuniści ? zwolennicy poglądu postulującego równość wszystkich ludzi i zniesienie własności prywatnej. Uważali, że kapitalizm trzeba obalić na drodze rewolucji.
Blirtkrieg ? wojna błyskawiczna, doktryna wojenna, polegająca na zmasowanym ataku różnych rodzajów broni w celu jak najszybszego złamania oporu przeciwnika.
Bunt w bazie morskiej w Kiloni ? utworzenie rady robotniczo ? żołnierskiej
?cios w plecy? ? w połączeniu z klęską militarną na froncie rewolucja ta zmusiła cesarza Wilhelma II do abdykacji
11.11.1918 ? podpisanie o zawieszenie broni w lasku Compiegne pod Paryżem
1922 ? koniec wojny na Dalekim Wschodzie (podpisanie układów w Waszyngtonie)
DZIAŁANIA NA INNYCH FRONTACH
Kłajpeda -> ziemie Królestwa Polskiego -> Morze Czarne
Paul von Hindenburg i Erich Ludenforff ? generałowie sił zachodnich w bitwach pod Dannenbergiem i nad jeziorami mazurskimi
1915 ? ofensywa w Galicji (zdobycie Królestwa Polskiego przez zachód)
Gubernatorstwa wojskowe (części, na które podzielono okupowane ziemie zaboru rosyjskiego):
N ? stolica w Wa-wie, podlegało Niemcom
S ? władze w Lublinie, kontrolowali Austriacy
Wiosna 1916 ? wojska rosyjskie pod władzą gen. Aleksieja Brusiłowa podjęły kontrofensywę, w trakcie której armia astro-węgierska doznała licznych porażek
Defensywa ? obrona przed natarciem nieprzyjaciela
Alianci ? państwa sojusznicze walczące z Niemcami podczas obu wojen światowych
Ersatzy ? gorsze i tańsze towary (np. ?kawa? z brukwi)
Reglamentacja ? ograniczenie możliwości zakupu towarów w przypadku poważnych ich braków na rynku
1914 ? zamknięcie przed okrętami aliantów cieśniny Bosfor i Dardanele
1915 ? uderzenie Anglików i Francuzów na Dardanele (niepowodzenie); wystąpienie Włoch przeciw dawnym sojusznikom; przystąpienie Bułgarii do państw centralnych
1916 ? Rumunia sojusznikiem ententy
1917 ? Grecja ---------- | | -----------
31.05.1916 ? bitwa jutlandzka (największa bitwa morska I wojny światowej)
Luty 1917 ? niemieckie dowództwo ogłasza plan ?nieograniczonej wojny podwodnej?
Gazy bojowe ? tlenek węgla, rozpylony chlor
Iperyt ? gaz bojowy, jego nazwa pochodzi od miejscowości Ypres w Belgii, w której okolicach w 1917 r. Niemcy użyli go po raz pierwszy.