1.1 Pieśń Legionów Polskich we Włoszech= Mazurek Dąbrowskiego= Jeszcze Polska nie zginęła -> nazwy hymnu
Słowa:
słowa: Józef Wybicki
muzyka: autor nieznany
1. Jeszcze Polska nie zginęła
Kiedy my żyjemy
Co nam obca przemoc wzięła
Szablą odbijemy
ref. :
Marsz, marsz Dąbrowski
Z ziemi włoskiej do Polski
Za twoim przewodem
Złączym się z narodem
2. Jak Czarniecki do Poznania
Po szwedzkim zaborze
Dla Ojczyzny ratowania
Rzucim się przez morze
ref.:
Marsz, marsz...
3. Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę
Będziem Polakami.
Dał nam przykład Bonaparte
Jak zwyciężać mamy
ref.:
Marsz, marsz..
4. Już tam ojciec do swej Basi
Mówi zapłakany
Słuchaj jeno pono nasi
Biją w tarabany
5 (dodatkowa)
Niemiec, Moskal nie osiędzie
Gdy jąwszy pałasza
Hasłem wszystkich zgoda będzie
I ojczyzna nasza
6. (dodatkowa)
Na to wszystkich jedne głosy
Dosyć tej niewoli
Mamy racławickie kosy
Kościuszkę Bóg pozwoli
1.2. Zrodzone z potrzeby wolności
· upadek powstania kościuszkowskiego i trzeci rozbiór Polski w 1795 r. położył kres reformom społecznym zmierzającym do naprawy Rzeczypospolitej Polski i dążeniom patriotów do uratowania jej niepodległego buty
· Na ziemiach polskich nastał czas ucisku narodowego i prześladowań ze strony zaborców
· Uchodźcy polscy ściągają do republik francuskich. W porozumieniu z innymi patriotami gen. Jan Henryk Dąbrowski zaproponował rządowi francuskiemu utworzenie Legionów Polskich. Bonaparte, mający trudności z naborem do armii, powierzył Dąbrowskiemu misję przeprowadzenia zaciągu Polaków do Legionów Polskich. 5 stycznia 1979 roku gen. Dąbrowski przedłożył Administracji Generalnej Lombardii memoriał w sprawie Legionów. Jeden z punktów konwencji głosił że \"Zamiarem Polaków jest bronić sprawy wspólnej: żyć wolnym lub umrzeć za wolność\". Z dnia na dzień rosła liczba ochoników. Wkrótce Dąbrowski miał pod swoją komendą siedem tysięcy ludzi. Przyodział żołnierzy w polskie granatowe mundury, z wyłogami w kolorach odmiennych dla każdej formacji, i zaczął z nich tworzyć karną i wyćwiczoną armię. Z Francji przybyło do Lombardii wielu doświadczonych oficerów polskich, a wśród nich przyszły twórca \"Pieśni Legionów\"
· Józef Wybickie urodzony w 1747 roku pochodził ze średnio zamożnej szlachty spod Gdańska, gdzie się początkowo kształcił i skąd poszedł na uniwersytet. Już w roku 1767 został posłem na sejm. Jako gorący patriota brał udział w konfederacji barskiej, działał w Komisji Edukacji Narodowej oraz w Sejmie Wielkim. Uczestnicząc w powstaniu 1794 roku, sprawował funkcję pełnomocnika rządu do spraw cywilnych przy korpusie gen. Jana Henryka Dąbrowskiego. W roku 1795, po upadku insurekcji, przedostał się do Paryża, gdzie zabiegał o zorganizowanie polskiego oddziału wojskowego, który byłby zalążkiem nowych sił insurekyjnych
1.3. Wiecznej pieśni narodziny
Wybickiego, który przybył do Legionów, zmartwiony ich przyszłością (Austria zawierając rozejm z Napoleonem, domagała się ich rozwiązania, jednak Napoleon wielce cenił Legiony, nakazał więc tylko przenieść się z główną kwaterą i tysiącem legionistów z Bolonii do Reggio-Emilia. Tutaj właśnie spotkał się z Dąbrowskim, powitany zarządzonym na jego cześć przeglądem Legii), wzruszyła defilada polskich żołnierzy w narodowych mundurach, maszerujących pod sztandarem \"Wszyscy ludzie wolni są bracia\" i śpiewających pieśni powstańców kościuszkowskich. Wybicki wiedział, że atmosfera w oddziałach była prawdziwie obywatelska i demokratyczna. W Legionach nie znano hańbiących kar fizycznych.
W kilka dni po pamiętnej defiladzie Napoleon rozkazał Dąbrowskiemu przenieść kwaterę do Mediolanu. Na wieść o tym władze miasta Reggio-Emilia postanowiły pożegnać uroczyście generała. Ta podniosła atmosfera pożegnania natchnęła Wybickiego. Pragnął dać wyraz uczuciom nadziei, jakie wiązano z Legionami Polskimi, a także uczcić ich twórcę. Wg zgodnych ówczesnych przekazów Wybicki napisał słowa \"Pieśni Legionów Polskich we Włoszech\" (tak sam ją zatytułował we własnoręcznym zapisie) między 15 a 21 lipca 1797 roku, podkładając jej słowa pod ludową melodę mazurka, znanego na Podlasiu i Pomorzu Gdańskim już w połowie XVIII wieku. Ułożoną przez siebie pieśń z zaadaptowaną melodią zaśpiewał Wybicki na owym pożegnalnym zebraniu starszyzny legionowej. Została przyjęta z gorącym aplauzem. Proste słowa i swojska melodia od razu przypadły do serca nie tylko oficerom ale i żołnierzom.
Tak oto zrodziła się owa porywająca, pełna siły i życia pieśń, zwiastunka rychłego powrotu do kraju i wyzwolenia ojczyzny z niewoli. Ze względu na refren: \"Marsz, marsz Dąbrowski, z ziemi włoskiej do Polski\" i melodię \"Pieśń Legionów\" zaczęto nazywać powszechnie \"Mazurkiem Dąbrowskiego\".
1.4. Leci ta pieśń cudna...
Porywająca Pieśń Legionów Polskich już z początkiem 1798 roku znana była i śpiewana w kraju, i to zarówno pod zaborem austriackim, jak i pruskim. Szerzyli ją tam, ustnie przekazując, chłopi polscy. Jak świadczy list Karola Kniaziewicza do Wybickiego z 12 X 1799 roku, kiedy w Legionach, na obczyźnie, śpiewano nadal \"Jeszcze Polska nie umarła\", to w wersji krajowej wprowadzono od razu trzy zasadnicze zmiany. Zamiast \"nie umarła\" śpiewało się \"nie zginęła\", a wersję \"co nam obca wydarła, szablą odbijemy\" zmieniono na: \"co nam obca przemoc wzięła, szablą odbierzemy\". W refrenie zaś \"do Polski z ziemi włoski\" przestawiono na zręczniejsze \"z ziemi włoskiej do Polski\".
Popularność Pieśni Legionów niepokoiła zaborców. Nic jednak nie mogło wydrzeć z serc Polaków myśli o wolności.
1.5. Mazurka w kraju rozśpiewanie...
Mazurek Dąbrowskiego szeroko rozpowszechnił się na podstawie ustnych przekazów i modnych wówczas albumowych zapisów. w 1806 roku ukazał się w Warszawie pierwszy druk Mazurka w języku polskim i francuskim; następne wydania ukazały się w Gdańsku w latach 1808-1809.
Koniec roku 1812 przyniósł przegrana Napoleona w wojnie z Rosją. Rozwiały się nadzieje na niepodległość Polski.
W Królestwie Polskim, utworzonym w 1815 roku decyzją Kongresu Wiedeńskiego Mazurka nie wolno było już grać na oficjalnych uroczystościach. Zastąpiła go napisana przez Alojzego Felińskiego \"Pieśń narodowa za pomyślność króla\". Jednak pieśń ta nie została przyjęta przez naród. Ale zakazana Pieśń Legionów żyła.
W 1816 roku odszedł ze słuzby sterany trudami wojny generał Dąbrowski. Dwa lata później zmarł w swej wielkopolskiej Winnogórze. Poznańscy gimnaziści zaśpiewali mu nad trumną \"Jeszcze Polska nie zginęła, kiedy my żyjemy\".
Po 1815 roku zakazaną Pieśń Legionów kultywowała głównie młodzież skupiona w tajnych związkach patriotycznych.
W dwudziestych i trzydziestych latach minionego stulecia narasta w Europie ruch narodowowyzwoleńczy. Nie wygasły dążenia wyzwoleńcze i wśród Polaków. Rozpowszechniona kiedyś przez legionistów melodia Mazurka znowu staje się popularna w Europie. Szybko przyjmuje się ona zwłaszcza wśród południowych Słowian. W Czechach i na Słowacji śpiewa się już na melodię Mazurka wiele pieśni.
1.6. W dniu krwi i chwały
Wybuch powstania listopadowego w 1830 roku wysunął od razu Mazurka Dąbrowskiego na czoło polskich pieśni narodowych. Jego strofy rozbrzmiewałt w koszarach wojskowych, w patriotycznych salonach, wśród szkolnej młodzieży i ludu na ulicach. Na murach domów, na parkanach ogródków pojawiły się napisy: Jeszcze Polska nie zginęła. Poeci tworzyli wg wersyfikacji Mazurka i do jego melodii nowe teksty.
Mazurek Dąbrowskiego był w bohaterskich latach 1830-1831 na ustach całego narodu. Do jego melodii napisano na nowo ponad dwadzieścia pieśni. Przy wszytkich oficjalnych uroczystościach śpiewano jednak zawsze oryginalny tekst Pieśni Legionów.
1.7. Echem stokrotnym rozbrzmiała
Pieśń Legionów zrodzona na obczyźnie, na ojczystej ziemi prowadząca do boju, po upadku powstania pozostała nieulękła i niezwyciężona, choć armia przegrała na polu walki. Inne narody przyjmowały Polaków z entuzjazmem, nazywając ich \"ptakami zwiastującymi rewolucję\". Już wówczas cudzoziemcy uważali Mazurka nie tylko za najważniejszą polską pieśń narodową, ale i za polski hymn narodowy.
W Czechach, na Morawach i w Słowacji rolę wybitną odegrał Mazurek. Pod jego wpływem powstały trzy narodowe pieśni słowiańskie (Czechy, Chorwacja, Serbów Łużyckich). Wszędzie tam, gdzie przejawiała się solidarność narodów słowiańskich, rozbrzmiewała polska melodia z tekstem dostosowanym do aktualnej sytuacji.
1.8. Serca wychodźców krzepiąca...
Głośno brzmiał Mazurek wśród Wielkiej Emigracji polskiej we Francji, w Belgii, Szwajcarii i Anglii. Sławili go w swych dziełach nasi wieszczowie. A. Mickiewicz w \"Panu Tadeuszu\" unieśmiertelnił legendę Mazurka. Wcześniej zaklęty w dźwiękach kurantowego zegara, odzywa się potem pełną gamą tonów w koncercie Jankiela. Hołd Mazurkowi złożyli J. Słowacki w \"Kordianie\" oraz Z. Krasiński w \"Przedświcie\". W poemacie Krasińskiego zjawiają się duchy tych, którzy z okrzykiem Jeszcze Polska nie zginęła ginęli w bitwach napoleońskich, a potem z tą pieśnią stanęli do walki w 1830-1831 roku. W scenie siódmej trzeciego aktu Kordiana wielki książę Konstanty podczas rozmowy z carem Mikołajem wymienia Mazurka Dąbrowskiego jako swą... ulubioną melodię. Powstawały też utwory poetów- cudzoziemców, sławiących bohaterstwo Polaków i ich pieśń.
1.9. Narodowych uczuć brzmienie...
Gdy Pieśń Legionów w latach 1831-1863 rozniosła się tak szeroko po świecie, na ziemi ojczystej musiała w tym czasie ponownie zejść w mroki konspiracji. Raz po raz odżywała jednak w różnych patriotycznych wierszach przypomnieniem przypomnieniem czterech najświętszych słów, śpiewem młodzieży na tajnych zebraniach.
Jawnie zabrzmiała zrywów wyzwoleńczych. Głośno zabrzmiała w Warszawie i w innych miejscowościach zaboru rosyjskiego w okresie manifestacji patriotycznych, poprzedzających wybuch powstania styczniowego.
Kiedy władze carskie w styczniu 1863 roku zarządziły masową brankę młodzieży do wojska na okres kilkunastu lat, wybuchło powstanie. Podczas powstania styczniowego na wzór Pieśni Legionów powstało kilka nowych utworów, sławiących współczesnych wodzów.
W okresie rewolucji 1905-1907 znów głośno rozbrzmiała melodia Mazurka podczas strajków szkolnych i demonstracji robotniczych.
Od obchodów pięćdziesiątej rocznicy powstawania listopadowego zorganizowanych w Galicji Mazurka śpiewała głośno i jawnie młodzież. Gdy przyszły obchody stulecia Konstytucji 3 maja, a nstępnie setnej rocznicy powstania kościuszkowego, Pieśń Legionów zabrzmiała podczas otwarcia Wielkiej Wystawy Krajowej we Lwowie.
Z jawnym śpiewem Mazurka weszli w wiek dwudziesty tylko Polacy zaboru austriackiego. W zaborze rosyjskim zaś od 1905 roku na mocy okólnika generał-gubernatora: \"Za wykonywanie niedozwolonych i rewolucyjnych hymnów Jeszcze Polska nie zginęła, Z dymem pożarów, Boże, coś Polskę, Czerwony Sztandar, Warszawianka i in.\" znów groziła kara więzienia lub grzywny.
Jednak młodzieź podchwyciła Mazurka Dąbrowskiego i śpiewała go jako swój hymn.
1.10 W latach dramatu i nadziei
Wybuch I wojny światowej ożywił nadzieje Polaków na odzyskanie niepodległości. Trzy państwa zaborcze wystąpiły przeciwko sobie. W szeregach ich armii, przyodziani w obce mundury, stanęli naprzeciw siebie Polacy.
Polacy w kraju i na emigracji, zwłaszcza w krajach zachodnich, ożywili zarówno polityczne, jak i wojskowe działanie niepodległościowe. Rozwój sytuacji międzynarodowej spowodował, że sprawa polska znów zaczęła być głośna w Europie. Melodia Mazurka zabrzmiała raz jeszcze w obcych utworach. Mazurek Dąbrowskiego towarzyszył wszystkim polskim formacjom, biorącym udział w tej wojnie.
Pod koniec I wojny światoej, gdy wizja wolnej Polski zaczęła przybierać realny kształt, wyłonił się problem wyboru hymnu narodowego. Propozycji było wiele, m.in. do takiej roli pretendowała kościela pieśń Boże, coś Polskę czy też Warszawianka. Jeszcze inni widzieli w tej roli Rotę Marii Konopnickiej. Większość społeczeństwa opowiedziała się jednak za Mazurkiem Dąbrowskiego. Sprawa hymnu narodowego miała się jednak rozstrzygnąć dopiero w kilka lat po odzyskaniu niepodległości.
1.11 Gdy wzeszła jutrzenka wolności...
W roku 1918 odrodziła się Polska, ale o powrót wielu jej rdzennych ziem trzeba było nadal walczyć. W Wielkopolsce, na Śląsku, skąd Niemcy nie ustąpiły, wybuchły powstania. To właśnie Mazurek poprowadził żołnierzy.
W 192 roku odżyła sprawa polskiego hymnu państwowego. Przy Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznewgo powołano specjalną komisję, która, odnalazłszy w Muzeum Wojska Polskiego pozytywkę z czasów Księstwa Warszawskiego, tam zanotowaną melodię Jeszcze Polska uznała za pierwowzór.
1.12 W tragiczną noc okupacji...
Gdy we wrześniu 1939 roku Niemcy hitlerowskie runęły na Polskę, Mazurek Dąbrowskiego rozbrzmiewał w bombardowanej Warszawie. W czas strasznej nocy okupacji pieśń ta dodawała sił do przetrwania. Ze słowami Mazurka Dąbrowskiego walczyli i ginęli żołnierze wszystkich nurtów oporów, a także powstańcy warszawscy. Słowa Jeszcze Polska nie zginęła- szeptane jak modlitwa- dodawały sił Polakom cierpiącym w hitlerowskich więzieniach, obozach śmierci i obozach jenieckich. Śpiewali go żołnierze pod Narwikiem, Tobrukiem i pod Monte Cassino.
Z Lublina z pierwszej powojennej radiostacji \"Pszczółka\" 10 sierpnia 1944 oku popłynęły w eter dźwięki Mazurka\". I oto nadszedł ów pamiętny maj roku 1945, kiedy na murach Berlina obok zwycięskiej czerwonej zatknięta została flaga biało- czerwona. Po przeszło pięciu latach niewoli odrodziła się znów Polska niepodległa, odrodziła się w nowym kształcie geograficznym i społecznym, jako państwo ludu pracującego miast i wsi.
1.13 Czcią najwyższą otoczona
Przedziwne są dzieje Pieśni Legionów. Od zarania Polski Ludowej Mazurek był hymnem państwowym. Sejm PRL obradujący nad poprawkami do Konstytucji potwierdził, że \"Hymnem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej jest Mazurek Dąbrowskiego\", a w artykule 104 stwierdził, iż na równi z \"godłem i barwami- hymn otoczony jest czcią i podlega szczególnej ochronie\".
W pierwszych słowach ustawy czytamy: \"Ukształtowane i utrwalone przez pokolenia symbole Narodu i Państwa Polskiego- orzeł biały, biało-czerwone barwy i Mazurek Dąbrowskiego- wyrażały zawsze miłość Polakówdo Ojczyzny oraz dążenie do jedności Narodu, niepodległości i integralności Państwa, dbałość o dobro i rozwój Polski, dążenie do zapewnienia Narodowi i Państwu godnego miejsca wśród innych narodów i państw. Godło, bawy i hymn łączyły i łączą wszystkich Polaków w kraju i za granicą. Są trwałymi znamionami tożsamości, honoru, dumy i godności Narodu\".
Niezmiennie więc- pełni powagi i zadumy- czcimy tę pieśń najpierwszą w nowożytnej historii naszego kraju, najwierniejszą towarzyszkę niedoli i świadka wszytkich radosnych chwil, pieśń- symbol.
