Kronika - wyraz pochodzenia greckiego (chronika od rzeczownika chronos), faktograficzny opis wydarzeń w układzie chronologicznym. Również utwór dziejopisarski o charakterze literackim, typowy dla średniowiecza. Kronika nie zawiera analiz tych wydarzeń, może jednak zawierać podsumowania oraz komentarz autora. Wydarzenia te najczęściej dotyczą życia państwa, instytucji, organizacji itp. Zapis tych wydarzeń może odbywać się na bieżąco, w miarę ich dziania się, lub później. Kroniki zaliczane są do utworów epickich, często łączą ze sobą cechy powieści, legendy oraz baśni.
Najsłynniejszymi polskimi kronikarzami są: Gall Anonim, Jan Długosz, Wincenty Kadłubek, Janko z Czarnkowa i Władysław z Gielniowa.
1. Dagome iudex
Dagome iudex to pierwsze słowa jednego z najbardziej znanych tekstów dotyczących wczesnej historii Polski. Tekst ten powszechnie uważa się za regest dokumentu, którego wystawcą był Mieszko I - pierwszy źródłowo potwierdzony władca polański. Sam dokument sporządzony został prawdopodobnie w kancelarii wystawcy w Gnieźnie (możliwe jest również, że powstał w Kwedlinburgu lub w Rzymie) około 991 lub 992 roku.
W dokumencie tym, spisanym po łacinie, Mieszko oddaje swoje państwo pod papieską opiekę. Motywy podjęcia tej czynności nie są dokładnie poznane z uwagi na skąpość źródeł. Spośród wielu tez najbardziej zasługującą na uwagę jest teoria czyniąca z Dagome iudex element walki o niezależność diecezji poznańskiej od arcybiskupstwa w Magdeburgu. Ślady walki o ten obszar kościelny widać choćby w kronice biskupa merseburskiego Thietmara. Pod datą 968 kronikarz ten zapisuje zależność poznańskiego Jordana od Magdeburga. Zapiska ta obfituje jednak w błędy merytoryczne i uznaje się ją powszechnie za stronniczą. Tak samo władzę Magdeburga nad Poznaniem chciały utrzymać fałszowane dokumenty cesarskie. Inna, równie popularna teza, utrzymuje, że Dagome iudex stara się zabezpieczyć prawa do tronu dla synów Mieszka I, którzy zostali zrodzeni z Ody. Zagadkowe jest tu jednak odwołanie się przed osobę papieża - w tamtych czasach wpływy biskupów Rzymu na politykę Europy były znikome.
Niestety enigmatyczność podjętej w dokumencie czynności jest nierozwiązywalna, ponieważ oryginalny dokument nie zachował się do naszych czasów. Najstarszy znany regest pochodzi z roku 1099. Jest bardzo dokładną kopią tekstu zapisanego przez kardynała Deusdedita w znanym dziele Collectio Canonum. Księga ta w oryginale powstała około 1087 roku. Kardynał Deusdedit nie zdawał sobie sprawy, że tekst odnosi się do Polski i podejrzewał, że jego sygnatariuszem są władcy Sardynii ("puto autem Sardos fuisse"), do czego skłoniło go wymienienie aż 4 wystawców. Nosili oni także podobne jak tam tytuły: iudex i Senatrix. Jak w większości przypadków dla Deusdedita liczyła się sama czynność a nie osoby i obszary biorące w niej udział; Dagome iudex było dla niego jedynie dowodem na możliwość przyjmowania przez papiestwo takich donacji.
Z dokumentem tym wiążą się również inne problemy badawcze. Nie jest jasne dlaczego Mieszko I występuje tam jako sędzia Dagome ("Dagome Iudex"). Dochodzą do tego także rozbieżności, które tworzą różnice pomiędzy kopiami regestu: jedne lekcje podają imię Dagome, inne Dagone. Teoria o Dagome wiąże się wyłącznie z daniem pierwszeństwa lekcji starszej (Dagone występuje w kopiach późniejszych). Stąd też najbardziej popularne przypuszczenie podaje, że "Dagome Iudex" to przekręcony przez kopistę/skrybę piszącego pod dyktando "Ego Mesco dux" - "Ja, książę Mieszko", co odpowiadałoby formułom typowym dla tego typu dokumentów. Funkcjonuje również hipoteza, iż Dagome to ligatura imienia Dagobert (które władca miałby przyjąć na chrzcie) i Mieszko (Dagome =Dagobert+Mesco); przykładem mogą tu być pierwsi władcy Węgier, którzy występowali w dokumentach po chrzcie już pod nowymi imionami. Jednak nie jest pewne dlaczego imię miałoby być właśnie takie, wśród Piastów niepopularne. Bezpodstawne są hipotezy używające imienia występującego w regeście za dowód skandynawskiego pochodzenia Mieszka I.
Dagome iudex jest pomimo to bardzo ważnym źródłem geograficznym dla wczesnych dziejów Polski, choć oczywiście w związku z intencjami Deusdedita nazwy miejscowości tam występujące mogły zostać zniekształcone, stwarzając badaczom duże problemy (np. Schinesghe i Alemure). Także istnieją różnice pomiędzy poszczególnymi kopiami regestu (wymienione niżej). Uważa się, że wszystkie wymienione punkty w regeście oznaczają raczej nazwy terytoriów, a nie szczegółowych miejsc. Tym samym uważa się Craccoa za ziemię krakowską a nie miasto. Tak samo rzecz ma się z Alemure, które raczej skłonni są badacze zakwalifikować jako Morawy, a nie Ołomuniec czy inne miasta.
2.Gall Anonim i jego kronika
Kronika Polski napisana została w latach 1112-1116. Jest ona dziełem o wybitnym kunszcie literackim i ma charakter moralistyczny. Przedstawia dzieje od początku dynastii Piastów, po czasy współczesne autorowi.
Kronika polska nie jest kroniką w jej powszechnie utartym sensie. Kronika jest pierwszym dziełem literatury świeckiej w Polsce. Jest przykładem utworu historycznego opiewającego czyny monarchów, popularnym wówczas w średniowiecznej europie. Utwory takie nazywano gesta ( łac.) czyli czyny. Kronika polska opowiada o czynach Bolesława Krzywoustego. Wg. niektórych jest ona panegirykiem panowania tego księcia. Wg. Pawła Jasienicy jest to raczej esej polityczny, pisany z konkretnym celem -przedstawienia kraju - Polski, jako równego innym krajom chrześcijańskim. Celem autora było nie tyle zapis wydarzeń ku pamięci, ile napisanie dzieła do rozpowszechnienia wśród szlachty i duchowieństwa...
Zwartośc kroniki
Kronika powstała na podstawie polskich źródeł i informacji zebranych przez Galla na dworze Bolesława, jest więc utworem na wskroś polskim i jako taki zaliczany jest do najstarszych dzieł polskiego piśmiennictwa. Kronika jest napisana łaciną, często rymowaną, często posługuje się motywami fikcyjnymi jak listy, mowy lub pieśni. Kronika ma charakter moralistyczny, władza panujących pochodzi od Boga, a ich rządy mają idealistyczny przebieg. Choć Gall niewątpliwie wybiera fakty historyczne, traktując jedne obszernie, a inne pomijając milczeniem , nie posuwa się do ich fałszowania. Charakterystyczny dlań zwrot - długo byłoby o tym mówić- po części wynika z faktu, iż kronikę pisze z chęci zarobku (daje to do zrozumienia kilka razy w treści Kroniki), więc by się nie narazić przemilcza pewne problemy, a po części markuje nim po prostu swoją niewiedzę na dany temat.
Kronika... opisuje dzieje Piastów, przede wszystkim zaś Bolesława Krzywoustego. Składa się z trzech ksiąg:
1. Część pierwsza opisuje legendarne początki państwa polskiego do narodzin Bolesława Krzywoustego;
2. Księga druga opisuje młodość księcia, do roku 1108;
3. Niedokończona część trzecia mówi o latach panowania Krzywoustego, aż do roku 1113. Jest to ostatni rok opisany przez Galla w jego kronice.
W księgach opisuje przede wszystkim dzieje Bolesława Krzywoustego, ale pisze także o Mieszku I, Bolesławie Chrobrym, Mieszku II, Kazimierzu Odnowicielu, Bolesławie Śmiałym oraz Władysławie Hermanie.
Co Anonim o sobie ujawnił sam
- Był cudzoziemcem, którego dokładne pochodzenie nie jest ustalone.
- Był pielgrzymem i wygnańcem.
- Możliwe że był wysokiego rodu.
- Podkreślał atencję do kultu św. Idziego (na co zwrócili uwagę historycy)
- nie był Skandynawem - wykazał całkowity brak znajomości Europy Północnej
- był uczestnikiem spotkania Krzywoustego i Kolomana na Węgrzech
Co ujawnia styl pisania
- sposób pisania świadczy o wysokiej klasy wykształceniu ( co świadczy o mnichu lub osobie wysokiego rodu)
- biegłość w sztuce pisarskiej świadczy, że nie jest to pierwsze dzieło jakie napisał.
- kronika została napisana w sposób wówczas nowatorski. Styl taki powstał na północy Francji, stosowany był we Flandrii, Nadrenii i Holandii, Belgii.
Hipotezy pochodzenia Galla Anonima
- Anonim był Polakiem. Ta teza (powstała wskutek nieporozumienia) już upadła. Gotfryd Lengnich, wydając drukiem Kronikę polską, za autora podał Marcina Gallusa. Nie było nikogo takiego. Wydawca pomylił Anonima z Marcinem Galikiem, o którym mógł przeczytać u Jana Długosza.
- Anonim był zakonnikiem z Prowansji z klasztoru Saint-Giles (tam spoczywały relikwie św.Idziego, tam dary wysyłał Władysław Herman błagając Boga o potomka). Mnich przebywał czas jakiś w filii tego klasztoru w Samogyvàr na Węgrzech. Był też autorem Gesta ungarorum ( czyli węgierskiego odpowiednika Kroniki polskiej, powstałej również w tym okresie). Tamto dzieło nie zachowało się nawet w odpisach. Biblioteka klasztoru St.Giles została zniszczona w 1562 roku, brak więc materiału porównawczego który mógłby potwierdzić tę teorię.
3. Geograf Bawarski
Geograf Bawarski - spisana około roku 845 w Ratyzbonie dla Ludwika Niemca księga zawierająca informacje o plemionach zachodniosłowiańskich żyjących na wschód od Łaby i na północ od Dunaju. Wymienia nie tylko plemiona z nazwy wraz z umiejscowieniem ich zamieszkania, ale także zawiera spis ich grodów i okręgów.
4. Thietmar
Thietmar z Merseburga (imię to odpowiada współczesnemu Ditmar; ur. 25 lipca 975 r. prawdopodobnie w Walbeck - zm. 1 grudnia 1018 r. w Merseburgu). Biskup merseburski, kronikarz, autor słynnej kroniki Thietmara, ważnego źródła o historii Niemiec i Polski.
Trzeci z kolei syn grafa Zygfyda von Walbeck i jego żony, Kunegundy. Elementarne wykształcenie odebrał u Emnildy, ciotki swego ojca, w Kwedlinburgu. W roku 987 oddany do klasztoru św. Jana na Górze w Magdeburgu, gdzie przez trzy lata pobierał dalsze nauki pod okiem opata Rykdaga. Decydującym, jeśli chodzi o umysłowość Thietmara, był jednak kolejny etap jego edukacji, kiedy to przyszły kronikarz i biskup uczył się w magdeburskiej szkole katedralnej. Kierowali nią kolejno: mistrz Ekkehard zwany Czerwonym, a po nim mistrz Geddo. Pobyt w Magdeburgu wywarł również wpływ na jego światopogląd - odtąd stał się gorącym orędownikiem akcji misyjnych wśród Słowian, prowadzonych w ramach zależności od Kościoła i państwa niemieckiego. Nigdy nie znalazła u niego poparcia uniwersalistyczna idea odnowienia Cesarstwa Rzymskiego lansowana przez cesarza Ottona III. Wspierał za to aktywnie jego następcę, Henryka II, który skupiał się głównie na konsolidacji i wzmacnianiu roli Niemiec w Europie, a zwłaszcza w Italii. W 1009 roku zmarł biskup merseburski Bozo. Thietmar został jego następcą. Zmarł w 1018 roku.
a) kronika
Kronikę Thietmar napisał po łacinie. Tytuł orginału to thietmari merseburgensis episcopi chronicon. Swoje dzieło pisał od 1012 roku aż do śmierci.
Kronika w części obejmującej schyłek IX wieku i znaczną część wieku X opiera się na znanych Thietmarowi dziełach historiograficznych i hagiograficznych. Jej wartość jednak wzrasta w tych partiach, w których Thietmar korzysta z tradycji ustnej oraz z własnego doświadczenia jako świadka wydarzeń. Poza dziejami Merseburga i państwa niemieckiego, Thietmar zawarł w niej również wiele informacji dotyczących historii Europy, także ziem polskich. Zrelacjonował m.in. zjazd gnieźnieński i wojny cesarza Henryka II z księciem Bolesławem I Chrobrym. Thietmar bardzo niekorzystnie przedstawiał Słowian, co być może wiąże się z jego rodzinnymi tradycjami[1]
Zachowało się ono w tzw. rękopisie Drezdeńskim, w postaci 192 kart pergaminu, na których Thietmar osobiście nanosił poprawki. Do 1945 roku przechowywany był w saskiej bibliotece krajowej w Dreźnie, która została spalona podczas bombardowania aliantów w 1945 roku. Egzemplarz częściowo spłonął. Do odczytania możliwe są jedynie pojedyncze karty, nadal przechowywane w Dreźnie. Jednak dzięki opublikowaniu rękopisu w 1905 roku w postaci faksymile przetrwał do naszych czasów cały tekst. Niemal kompletny tekst "Kroniki" zachował się w dwunastowiecznym rękopisie pochodzącym z klasztoru Corvey w Niemczech. Ponieważ tekst "Kroniki" w wielu szczegółach różni się od wersji drezdeńskiej, a do tekstu Thietmara dodano ewidentnie uzupełnienia z dziejów klasztoru, utarło się całość nazywać "przeróbką korwejską". W świetle najnowszych ustaleń owe drobne zmiany zostały wprowadzone przez samego Thietmara tuż przed śmiercią.
b)Wydania kroniki
• 1606 pierwszy przekład na niemiecki
• 1862 pierwszy przekład na polski
• 1905 faksymile
• 1935 edycja tekstu łacińskiego[2]
• 1953 przekład na polski: Kronika Thietmara (wersje łac. i pl.), tłum. i red. M. Z. Jedlicki, Poznań 1953 s.224 .
• 2005 Kronika Thietmara (wersja pl.), tłum. M. Z. Jedlicki, Kraków 2005.
5.Wincenty Kadłubek
a)kronika
Kronika polska (łac. Chronica Polonorum) – spisana przez Wincentego Kadłubka na polecenie księcia Kazimierza II Sprawiedliwego. Kronika historii Polski, obejmująca jej dzieje od czasów pradawnych po rok 1202. Dzieło to liczące cztery księgi zostało napisane po łacinie i obok Kroniki Galla Anonima stanowi główne, aczkolwiek niezbyt wiarygodne, źródło historii tamtego okresu.
Wincenty Kadłubek rozpoczął swą pracę pisarską najprawdopodobniej w 1190 r. i trwała ona jeszcze z pewnością w 1205 r. (w IV księdze można znaleźć informacje dotyczące bitwy pod Zawichostem, która rozegrała się 19 kwietnia 1205 r.), a została przerwana w 1208 r., kiedy to Mistrz Wincenty objął godność biskupa krakowskiego. Kronika została wydana (po łacinie) po raz pierwszy w 1612 r., wydanie polskojęzyczne pochodzi z 1862 r.
Księgi kroniki przedstawiają:
Księga pierwsza: przedstawia pochodzenie narodu polskiego w świetle legend i podań etnogenetycznych. Wincenty poza cyklem podań wielkopolskich, napisanych już przez Galla umieścił także cykl legend małopolskich: o Kraku zwanym Grakchem, pokonaniu smoka i założenia miasta, o Wandzie i o podstępie Lestka z kolcami. Podania te w zamyśle miały łączyć przeszłość narodu z tradycją starożytną.
Księga druga: Obejmuje okres od założenia państwa aż po konflikt Bolesława Krzywoustego ze Zbigniewem.
Księga trzecia: Przedstawia losy kraju podczas rozbicia dzielnicowego.
Księga czwarta: Rozpoczyna się wstąpieniem na tron Mieszka III Starego, a urywa się w momencie opowiadania o roku 1202. Ma zupełnie inny charakter literacki. Zawiera narracje z okresu znanego mistrzowi z autopsji. Zmiana formy narracji pozwoliła ją ożywić i zdynamizować. Opowiadanie stało się bardziej dramatyczne. Wincenty był nie tylko kronikarzem ale także apologetą Kazimierza II Sprawiedliwego. Stworzył wizerunek idealnego władcy. Opis zewnętrzny zbiega się z prezentacją zalet wewnętrznych Kazimierza II. Jego charakterystyka jest wygłaszana przez "jednego z najznakomitszych mężów", co podnosi jej prestiż. Władca opisywany posiada zestaw "cnot oczyszczających". Były to zalety polityczne (we współżyciu z ludźmi i w rządzeniu), oczyszczające (wyzwalające ducha od ciała, wspomagające w walce ze złem), ducha oczyszczonego oraz zalety egzemplaryczne.
Ideał władcy łączy się w Kronice polskiej z koncepcją państwa (res publica) jako monarchii rządzonej na mocy prawa ustanowionego przez panujących, wybieranych przez obywateli. Łączy się to z podaniem o Grakchu. Kadłubek jako pierwszy wprowadza do języka polskiego pojęcie ojczyzny (patria).
Całość dzieła została poprzedzona przez autora Prologiem. Jest to utwór niezwykle charakterystyczny dla współczesnych tendencji exordialnych. Jest to krótka opowieść o trzech postaciach o antycznych imionach symbolizujących topos skromności. Autorskim zamierzeniem było ukazanie swoich motywacji odnośnie powstania dzieła. Pisanie o losach narodu jest tu ujęte jako przedsięwzięcie moralne i polityczne służące współczesnym oraz potomnym. Wincenty wskazuje także na księcia Kazimierza Sprawiedliwego, który zlecił mu napisanie tej kroniki.
Dialogowość trzech pierwszych ksiąg kroniki była czymś wyjątkowym w średniowiecznej historiografii. Wincenty wprowadził dwóch rozmówców uzasadniając ich wybór dojrzałym wiekiem oraz wiarygodnością gwarantującą autorytatywność ich sądów i ocen. Wobec siebie zastosował literacką konwencję świadka dialogu. Dialog kończy się wraz z księgą trzecią. Pojawia się tu topos przerwania intelektualnej biesiady z powodu wieczornego zmęczenia i senności uniemożliwiających dalszą rozmowę. Został on wprowadzony również jako aluzja do śmierci dwóch konwersatorów.
Pod postaciami interlokutorów prawdopodobnie kryją się postaci historyczne. Mają to być:
- Jan, arcybiskup gnieźnieński – jest on inicjatorem rozmowy, osobą stawiającą pytania a następnie komentującą odpowiedzi i wzbogacającą ich treść analogiami zaczerpnietymi z historii Rzymu
- Mateusz, biskup krakowski, rzekomy autor listu do św. Bernarda z Clairvaux – przypadła mu rola narratora przedstawiającego bieg wydarzeń historycznych. Nie unika jednak ocen bohaterów i formułowania sądów o państwie, prawie, sprawiedliwości itp.
Ich kwestie wzajemnie się uzupełniają, dając nie tylko obraz dziejów ale także wykład poglądów na temat Polski.
Obaj zmarli pod koniec lat 60. XII w.
Styl Kroniki określa się jako trudny i ozdobny (ornatus difficillis) – wg stylistycznej sztuki "trudnej ozdobności" postulującej mówienie o rzeczach nie wprost, lecz poprzez stosowanie wyszukanych figur i myśli, gry słów, metafor. Chętnie używano alegorii, personifikacji.
6. Janko z Czarnkowa
Kronika Janka z Czarnkowa (łac. Joannis de Czarnkow chronicon Polonorum) obejmująca wydarzenia historii Polski w latach 1370-1384 powstała pod koniec XIV wieku, a jej autorem jest archidiakon gnieźnieński - Janko z Czarnkowa.
Kronika powstała prawdopodobnie pod koniec jego życia. W zasadzie możną ją traktować jako pierwszy pamiętnik w literaturze polskiej. Dzieło rozpoczyna opis śmierci Kazimierza Wielkiego i zawiera fakty, których Janko z Czarnkowa był świadkiem, ale przedstawione stronniczo i zgodnie z jego własnymi sympatiami politycznymi. Kazimierz Wielki zostaje ukazany jako prawdziwy wzór władcy, a czasy Ludwika Węgierskiego są ukazane jako okres chaosu i niepewności. Można się z Kroniki także dowiedzieć wiele o życiu i znaczeniu duchowieństwa tamtego okresu.
Kronika, napisana po łacinie, została przetłumaczona na polski przez Józefa Żerbiłłę w 1905 roku. Najnowsze wydanie wstępem opatrzył Jerzy Wyrozumski. W XIX w. udowodniono, że trzy pierwsze fragmenty nie pochodzą z kroniki Janka z Czarnkowa, nadal jednak umieszcza się je w dziele, gdyż śmierć Kazimierza Wielkiego i opis uroczystości jest wprowadzeniem do wydarzeń zamieszczonych w dalszych częściach kroniki.
Tekst łaciński kroniki można znaleźć w Monumenta Poloniae Historica. Pomniki Dziejowe Polski, t. 2.
7.Ibrahim ibn Jakub
Ibrahim ibn Jakub (ur. ok. 912 zm. po 966) - Żyd sefardyjski, pochodzący z Tortosy w kalifacie Kordowy, kronikarz, podróżnik i kupiec. Zajmował się handlem z plemionami słowiańskimi, głównie niewolnikami. Pozostawił po sobie relację z podróży do krajów słowiańskich, którą odbył w latach 965 - 966.
Po opanowaniu Półwyspu Iberyjskiego przez Arabów (po 711 roku) aż do ochrzczenia Słowian główny szlak handlu niewolnikami wiódł z terenów Słowian, przez Niemcy i państwo Franków aż do ziem kalifatu Kordowy. Ibrahim ibn Jakub odbył swą podróż w momencie, gdy handel niewolnikami powoli zamierał z powodu chrztu władcy Polan - Mieszka I.
Spod jego pióra pochodzi najstarszy znany opis Pragi i świadectwo, że pod panowaniem księcia czeskiego znajdowała się wtedy ziemia krakowska. Wymienia bowiem czeskiego księcia Bolesława I jako władcę Pragi, Bohemii i Krakowa, natomiast Mieszko I jest w jego relacji królem północy. Według przekazu Ibrahima ibn Jakuba państwo Mieszka I graniczyło z Prusami i Rusią, Kraków należał do Czech, Mieszko I, opisany jako potężny władca, posiadał drużynę, którą utrzymywał z podatków. Relacja zawiera również ciekawe spostrzeżenia o zwyczaju kupowania żon oraz używaniu tkanin jako surogatu pieniądza. Z jego kroniki pochodzi najstarszy opis państwa Mieszka I!
8. Żywot św. Metodego
Święty Cyryl (właściwie Konstantyn) (około 826 - 14 lutego 869) i Święty Metody (właściwie Michał) (około 825 - 6 kwietnia 885) byli braćmi, którzy pochodzili z Salonik (po słowiańsku Sołuń, stąd "bracia sołuńscy"). Ci greccy misjonarze, prowadzili w IX wieku misje chrystianizacyjne na ziemiach zamieszkałych przez Słowian.
Początkowo bracia prowadzili misje wśród Chazarów na Krymie oraz w Bułgarii. Na prośbę księcia wielkomorawskiego Rościsława cesarz bizantyjski Michał wysłał kaznodziei Cyryla (Cyryl to imię zakonne Konstantyna) i Metodego z tą misją, ponieważ znali język Słowian. Rościsław nie chciał misjonarzy niemieckich, nieznających języka.
Konstantyn-Cyryl studiował w Konstantynopolu pod kierunkiem Focjusza i Leona Matematyka w Akademii Konstantynopolitańskiej i następnie tam wykładał. Przygotowując się do działalności wśród Słowian stworzył, wraz ze swym bratem, 40-literowy alfabet oddający dźwięki występujące w języku staro-cerkiewno-słowiańskim, który nazywamy głagolicą. Rozpoczął również (wraz z bratem i uczniami) przekład Pisma Świętego i pism liturgicznych na ten język.
W roku 862 Konstantyn i Metody opuścili Bizancjum udając się jako misjonarze na Morawy. Wskutek trudności stawianych ich działalności przez zależny od Kościoła zachodniego kler frankoński, prowadzący także działalność misyjną na Morawach, obaj bracia udali się w roku 868 do Rzymu. Uzyskali oni poparcie papieża dla swej działalności i uznanie słowiańskiej liturgii, ale Konstantyn nie zniósłszy trudów dalekiej podróży pozostał w Rzymie i tam umarł w roku 869 w jednym z klasztorów, w którym nosił zakonne imię Cyryla.
Po śmierci Cyryla jego dzieło kontynuował brat - Metody, który był arcybiskupem Moraw. Ponownie jego działalność spotykała się ze sprzeciwem hierarchii kościelnej (niemieckiej), ponieważ obawiała się utraty swych wpływów. Z tego względu Metody był oskarżony o herezję i więziony przez duchowieństwo niemieckie. Metody zmarł w roku 885 prawdopodobnie w Welehradzie niedaleko dzisiejszej Bratysławy.
Działalność świętych okazała się niezwykle ważna dla kultury Słowian, zapoczątkowując rozwój języka i piśmiennictwa.
Cyryl i Metody prowadzili swoje misje w Księstwie Wielkomorawskim i na Rusi Kijowskiej.
9. Widukind z Korbei
Widukind z Korbei czasem określany także jako Widukind z Korwei (urodzony ok. 925 - zmarł po roku 973, dokładna data nieznana) kronikarz saski, mnich z klasztoru benedyktyńskiego w Nowej Korbei (obecnie Corvey koło Hxter nad Wezerą), który przyjął imię na cześć bohaterskiego przywódcy Sasów.
Pochodził z rodziny arystokratycznej, spokrewnionej z żoną króla Niemiec, Henryka I Ptasznika. Wstąpił do zakonu w roku 940, a w roku 967 rozpoczął pisanie kroniki zatytułowanej Res gestae saxonicae sive annalium libri tres znanej szerzej pod nazwą Res gestae saxonicae. Kronika ta jest niezmiernie ważnym dokumentem historycznym z dziejów Europy w X wieku. Zawiera ona najstarszą wzmiankę o państwie Mieszka I, dotyczącą walk pogańskiego jeszcze Mieszka z grafem Wichmanem. Kronika Widukinda, dedykowana córce Ottona I, przeoryszy Matyldzie z Kwedlinburga, opisuje dzieje Sasów, ich walki z Frankami, a przede wszystkim przyjęcie przez nich chrześcijaństwa oraz panowanie Ottona I aż do jego śmierci w 973 roku.
Kronika, która była manuskryptem, została po raz pierwszy wydana drukiem w roku 1532 - obecnie można ją obejrzeć w British Museum.
10. Król Alfred zwany Wielkim
Słowa Alfreda Wielkiego, anglosaskiego króla z IX wieku, że nade wszystko pragnie, by jego dobra sława przetrwała wieki, nie były czczą formułą. Spisana zapewne z jego inicjatywy Kronika anglosaska stała się najważniejszym źródłem do poznania wczesno-średniowiecznych dziejów Anglii. Sugestywnej apologii króla, który uratował Anglię przed Wikingami, ulegli nawet współcześni historycy.
W załączeniu gotowy do wydruku, sformatowany referat.
