Reformacja ? jest to ruch religijny i społeczny w XVI wieku mający na celu odnowę chrześcijaństwa. Był on reakcją na zjawiska, które miały miejsce w Kościele katolickim ? w hierarchii kościelnej i w papiestwie. Podwaliny pod wystąpienie Marcina Lutra położyła działalność Jana Husa na początku XV wieku ? ruch husycki (husyci) odegrał ważną rolę w rozwoju reformacji.
W wyniku reformacji wyłoniły się nowe odłamy chrześcijaństwa:
* luteranizm ? 1517, jego twórcą był Marcin Luter, zaś podstawą Pismo Święte (dozwolona własna interpretacja), dwa sakramenty (komunia, chrzest), głośne czytanie Biblii, śpiewanie psalmów, Kościół instytucją tanią, liturgia w języku narodowym, komunia pod dwiema postaciami (chleb i wino). Zanegował nieomylność papieża, sakrament spowiedzi oraz płatne odpusty (co przysporzyło mu wielu potężnych przeciwników w postaci np. Inkwizycji). Zniósł również celibat, który w Kościele Katolickim przestał być przestrzegany (większość księży prowadziła dość rozpustne życie i posiadała wielu nieślubnych potomków).
* anglikanizm ? 1534, jego twórcą był Henryk VIII, na skutek buntu przeciw papieżowi, który odmówił udzielenia rozwodu z Katarzyną Aragońską. Henryk VIII rozwiązał zakony, znacjonalizował dobra kościelne, zniósł przymusowy celibat duchownych. Wprowadził liturgię w języku angielskim oraz komunię pod dwiema postaciami.
* kalwinizm ? 1536, jego twórcą był Jan Kalwin, u jego podstaw leżało przekonanie, że Bóg jednych obdarza łaską konieczną do zbawienia, drugich nie (teoria predestynacji). Proste, cnotliwe życie, powodzenie w życiu doczesnym, powaga, rezygnacja z przyjemności oddalających od Boga miały zapewnić zbawienie. Gmina kalwińska miała charakter demokratyczny (seniorzy, pastorzy).
* nowożytny antytrynitaryzm ? 1562, jego twórcami byli m.in. Miguel Servet i Faust Socyn. Negował istnienie Trójcy Świętej oraz boskość Jezusa, jako sprzeczne z logiką oraz z przekazem biblijnym. Szczególną rolę w tym nurcie odegrali bracia polscy (tzw. arianie), którzy stworzyli filozofię religii i naukę społeczną, znacznie wyprzedzającą epokę.
Głównymi przyczynami reformacji była walka kościoła o władzę polityczną w Niemczech, Włoszech oraz w Polsce oraz o własne sądownictwo i liczne przywileje. Kościół nadawał sobie tzw. Dobra Kościelne, czyli nadania ziemskie, sprzedaż odpustów, nadawanie jednemu duchownemu kilku stanowisk kościelnych. Pojawił się także Nepotyzm, czyli popieranie przez duchownych własnych rodzin. 15 marca 1545 został zwołany przez papieża Pawła III Sobór Trydencki. Sobór był odpowiedzią na narastającą potrzebę reform w Kościele katolickim, wywołaną przez reformację. Jest uznawany za początek okresu kontrreformacji. Odbył się w mieście Trydent (północne Włochy). Przez katolików uważany jest za dziewiętnasty sobór powszechny. Sobór rozpoczął się dopiero 13 grudnia i odbył się w trzech etapach, gromadząc 66 uczestników.
Podczas Soboru omawiano zagadnienia zaatakowane przez reformację, ale napięcie między cesarzem Karolem V a papieżem Pawłem III doprowadziło do zawieszenia obrad. Od 1 maja 1551 do 28 kwietnia 1552 za papieża Juliusza III, ogłoszono dekrety o Eucharystii, o sakramencie pokuty i namaszczenia chorych. Również te obrady soboru trydenckiego musiały zostać zawieszone wskutek buntu wielmożów przeciw Karolowi V. Od 18 stycznia 1562 do 4 grudnia 1563 za pontyfikatu papieża Piusa IV, zdefiniowano pojęcie Eucharystii, sakrament kapłaństwa i małżeństwa oraz czyściec. Stwierdzono konieczność sporządzenia indeksu ksiąg zakazanych oraz postanowiono szereg reform Kościoła. Dekrety soboru trydenckiego zostały zatwierdzone przez Piusa IV (1564) i dały podstawę dla rozwoju późniejszej katolickiej nauki i teologii. Zmiany jakie przyniósł Sobór Trydencki, to chodź by powstanie pierwszego seminarium duchowego w diecezji Mediolańskiej, założonego przez Karola Boromeusza. Rozpoczęto również wizytacje biskupów w diecezjach. W XVII wieku wprowadzano zasady o klauzurze zakonnej. W 1542 roku papież Paweł III zreorganizował Inkwizycję. Powołał Kongregację Kardynalską Świętej Rzymskiej i Powszechnej Inkwizycji, tzw. Święte Oficjum (Sacrum Officium), które składało się z 6 kardynałów i miało nadzorować działalność sądów inkwizycyjnych w walce z reformacją. Zmianom zapoczątkowanym przez sobór trydencki towarzyszył wewnętrzny ruch naprawy i odnowy Kościoła. Zmiany te trwały blisko dwa stulecia i obejmowały stopniowo biskupów, księży, zakonników, a także poszczególnych władców i ludność krajów. W 1559 ogłoszony został Indeks ksiąg zakazanych (łac. Index Librorum prohibitorum). Mimo tego , ze reformacje kościoła były konieczne i nieuniknione, Kościół nie chciał się poddać reformacją jakie ,miały nastąpić. Skutkami reformacji były wojny religijne w Niemczech, Francji Niderlandach. Nastąpiło rozbicie kościoła , pogłębienie podziału politycznego państw Europy. Szwecja przejęła majątek kościoła, co wzmocniło jej pozycję władzy. Wprowadzone zostały języki narodowe pod czas obrzędów religijnych, nastąpił rozwój literatury i poezji. Została wprowadzona również nowa etyka purytańska. Odrzucając władzę Papieża odrzucono doktryny uniwersalistyczne, wspomagając tym samym tworzenie się państw narodowych.Mimo tego ze Kościół robił wszystko co w jego mocy , by utrzymać władzę i swoje przywileje to, uważam, ze reformacje przeprowadzane na terenie Europy były konieczne i słuszne. Mimo tego ze Reformacje wywołały liczne wojny religijne, to doszli do pojednania, co możemy zawdzięczać zasadzie Czyja władza, Tego religia, oznaczająca że władca decydował o wyznaniu swoich poddanych. W nielicznych krajach np. w RP Obojga Narodów, reakcja na reformację był wzrost znaczenia Idei tolerancji. Upadek Kościoła spowodowany przez reformację przyczynił się w późniejszych wiekach do sukcesów takich prądów umysłowych jak Racjonalizm czy Oświecenie. Kościół stracił także swoje liczne przywileje. Reformacja zapoczątkowała przełomowe reformy w wielu dziedzinach-kulturze, oświacie, polityce i gospodarze. Wpłynęła również na duchowość ludzką, proponując drogę do Boga bez znaczącego pośrednictwa innych ludzi, czy instytucji. Bo przecież Każdy Chrześcijanin, jeśli tylko ma prawdziwy żal i skruchę za swoje grzechy, otrzymuje zupełne przebaczanie grzechów i win, co należy mu się bez listów odpustowych(Marcin Luter), które na szczęście zniesiono.
