Statuty wiślickie 1346 r.
My, Kazimierz, z Bożej łaski król polski itd. wraz z prałatami, baronami, resztą szlachty i poddanymi Naszymi, spostrzegłszy i zważywszy, że w ziemiach i państwie, podległym Naszej władzy, sprawy są w sądach częstokroć nie jednakowo,
lecz podług rozmaitych zapatrywań, w różny sposób roztrząsane, decydowano i określane, a skutkiem tej rozmaitości sprawy sądowe niekiedy po wielokrotnych mitręgach, kłótniach i sporach pozostają nierozstrzygnięte i ciągną się jakby w nieskończoność, przeto na chwałę Boga wszechmogącego, Najświętszej Marii Panny i całego Niebieskiego Dworu i ku doskonałemu pożytkowi i korzyści poddanych Naszych postanowiliśmy rozmaitość wyroków sądowych (szczególnie w tych sprawach, które często się przytrafiają) zupełnie usunąć. Wyrażamy więc Naszą wolę i postanawiamy, żeby w przyszłości po wsze czasy jedne i te same ustawy i postanowienia były uznawane, wykonywane i przestrzegane przez wszystkich poszczególnych sędziów, urzędników i ich podwładnych, oraz przez resztę Naszych poddanych i ziem Naszych mieszkańców. I aby nikt nie ważył się w jakikolwiek sposób samowolnie im się przeciwić, a to pod ciężką gniewu Naszego grozą.
[Następują ustawy, które odnoszą się do spraw wojskowych, społecznych,
ekonomicznych].
Rycerze i szlachta obowiązani są do wyprawy wojennej i powinni służyć
z bronią.
Ponieważ godność króla i obrona całego królestwa zasadza się na zbrojnej sile
wojskowej, przeto każdy rycerz podług wielkości i rodzaju dóbr swoich i dochodów jest obowiązany z pewną liczbą zbrojnych ludzi służyć i być pożytecznym państwu, jako że dobra jego są wolne, na prawie rycerskim postanowione i wyjęte spod wszelakiego ciężaru. Postanawiamy też, że baronowie i szlachta Nasza ziem Polski są obowiązani wobec Nas i Naszych Następców w Królestwie Polskim pełnić służbę wojskową, w broń się zaopatrzyć i służyć tak, jak najlepiej i najskuteczniej potrafią; ale poza granicami Królestwa nie są obowiązani Nam służyć, chyba że otrzymają dostateczne wynagrodzenie lub zostaną przez Nas specjalnie uproszeni.
O naganie szlachectwa.
Rody szlacheckie wywodzą zawsze swój początek od przodków, od których pochodzenie potomkowie ich wiarygodnym świadectwem udowadniać zwykli. Jeżeli przeto ktoś mieni się szlachcicem i uważa się za równego innym szlachcicom, a ci temu zaprzeczają, ma dla udowodnienia szlachetnego swego pochodzenia przyprowadzić sześciu poważnych mężów, z których dwaj pochodzą z jego rodu i ci dwaj pod przysięgą zeznają, że pochodzi z ich domu i rodu ojcowskiego.
O obiegowej w kraju monecie.
Ponieważ pod jednym księciem i zwierzchnikiem ten sam naród nie powinien mieć różnych praw, aby nie był jakby wielogłowym potworem, jest przeto pożyteczne dla Rzeczypospolitej, aby jednego i równego prawa używali tak Krakowianie, jak mieszkańcy Wielkopolski, oraz inne Naszego Królestwa ziemie, i według niego byli sądzeni. A odkąd jeden jest książę i pan wszystkich, postanawiamy za radą i zgodą Naszych baronów i dostojników, że w całym Królestwie Naszym ma być jedna moneta, która powinna być stałą i dobrą co do wartości i wagi, aby przez to od innych była bardziej pożądaną i chętniej przyjmowaną.
