PARALELIZM:
(gr. parall?lismós ? zestawienie, porównanie) ? występowanie w wypowiedzi elementów powtarzalnych, pod jakimś względem do siebie podobnych: tak samo zbudowanych, równoległych pod względem znaczeniowym lub formalnym, realizujących tę samą zasadę organizacji rytmicznej. Jest podstawowym środkiem w ludowej literaturze, należy też do najistotniejszych wyznaczników języka poetyckiego. Przejawem paralelizmu są rytm i rym oparte na powtarzalności analogicznych i równoważnych elementów.
Identyczność lub podobieństwo budowy zdań czy zespołów zdaniowych tworzy paralelizm intonacyjno-składniowy.
Przykłady:
- "Gęby za lud krzyczące sam lud w końcu znudzą. I twarze lud bawiące na końcu lud znudzą."
- "Na początku było Słowo, (...) Ono było na początku u Boga."
Wyróżnia się też paralelizm tematyczny, polegający na występowaniu odpowiadających sobie nawzajem motywów (np. motywów przyrody i motywów uczuciowych w pieśni ludowej) oraz paralelizm kompozycyjny (np. odpowiedniość dwóch par bohaterów w ?Ślubach panieńskich? panieńskich. Fredry i dwóch linii rozwijanej z ich udziałem akcji). Odmianą paralelizmu kompozycyjnego są:
? nawrót (powtarzanie w utworze wierszowanym początkowego zespołu słów, zdania lub wersu na początku kolejnych strof, czasem również na końcu);
? pierścień (dosłowne lub przybliżone powtórzenie na końcu utworu poetyckiego wersu początkowego lub paru wersów początkowych);
? refren (powtórzenie dosłowne lub z niewielką zmianą części wersu, całego wersu lub strofy w stałych miejscach układu stroficznego: na końcu kolejnych strof lub między strofami).
Kolejnym rodzajem paralelizmu jest paralelizm leksykalny - oparty na powtórzeniu tych samych słów bezpośrednio po sobie albo w podobnej pozycji (wewnątrz zdań, wersów, strof), np. anafora, epifora.
Paralelizm może służyć podkreśleniu podobieństw lub ? poprzez ukazanie ich powierzchowności ? przeciwstawieniu elementów treści. Innymi słowy paralelizm jest to zjawisko równoległości, ciągłości, analogii pomiędzy grupami wyrazów układającymi się w ciąg. Jeden ze środków stylistycznych i podstawowych mechanizmów uporządkowania naddanego tekstu literackiego.
Sciągnij ten tekst w pliku .doc lub podobną, ale o wiele krótszą notatkę w tym samym formacie.
