Formy muzyczne w okresie baroku. od końca XVI wieku do XVIII wieku
W okresie baroku powstaje i wyodrębnia się szereg nowych form muzyki instrumentalnej i wokalno- instrumentalnej. Formy instrumentalne:
-fuga
-wariacje
-suita
-sonata barokowa
-koncept barokowy
-rondo
Formy wokalno instrumentaln:
-opera
-oratorium
-pasja
Muzyka baroku
Podział epoki na okresy:
-wczesny
-rozkwit
-późny
Powstanie nowego stylu
Pod koniec XVIw. Krystalizuje się nowy homofoniczny styl muzyczny. Polega on na prowadzeniu jednogłosowej- rozwiniętej linii melodycznej na tle akordowego akompaniamentu.
Kanon i Fuga.
Utwory wielogłosowe posiadają 2 różne konstrukcje:
a) faktura homofoniczna- melodia z akompaniamentem w telegrafowym skrócie
b) faktura polifoniczna- łączenie kilku melodii samodzielnych równoznacznie
Formy polifoniczne opierają się na imitacji, czyli powtarzaniu melodii jednego głosu przez pozostałe. Imitacja może być:
a) ścisła (gdy powtarzenie jest dokładny(kanon))
b) swobodna (gdy w powtórkach są zmiany- fuga i inwencja)
Kanon- polega na ścisłym naśladownictwie, czyli dokładnym powtarzaniu melodii jednego głosu przez pozostałe w pewnym opóźnieniu.
Fuga- forma, której krótki temat kilkakrotnie przechodzi przez głosy. Temat jest łatwy do zapamiętania, a pojawiając się kolejno we wszystkich głosach sprawia wrażenie, jakby się one nawzajem ścigały. Jest to utwór wielogłosowy przeznaczony najczęściej na organy, orkiestrę. Mistrzem fugi był Jan Sebastian Bach.
Wariacja
Wariacja to forma cykliczna występująca samodzielnie bądź też w innej większej całości np. sonaty, onity.
Jest to forma instrumentalna- solowa zespołowa lub orkiestrowa. Mówiąc o wariacjach myśli się zawsze o temacie i formie jego przekształcenia, czyli właściwych. Czasem temat jest poprzedzony wstępem (introdukcją). Ilość wariacji zależy od talentu kompozytora.
Temat jest prosty i przejrzysty. Może być własny, bądź zaczerpnięty od cichego kompozytora.
W poszczególnych wariacjach temat ulega przekształceniu. Może to być:
a) zmiana metrum, rytmu akcentów
b) zmiana tonacji i trybów
c) zmiany dynamiki, kolorystyki, agogiki
d) zmiana akompaniamentu.
Wielcy kompozytorzy baroku.
1. Jan Sebastian Bach- (ur. 21 marca 1685 r. w Eisenach, zm. 28 lipca 1750 r. w Lipsku) – kompozytor niemiecki epoki baroku, jeden z najwybitniejszych artystów w dziejach muzyki.
Twórczość:
Kunst der Fuga, Das Wohltenperiente Klakier, Wariacje Go, Koncerty Brandenburskie, Kantaty religijne i świeckie, trzy oratoria (Boże Narodzenie, Wielkanocne, na zielone świątki), dwie pasje (wg Ewangelii św. Jana i Mateusza), Magnifikat, wielka msza h-moll
2. George Händel- (ur. 23 lutego 1685 w Halle, zm. 14 kwietnia 1759 w Londynie) – niemiecki kompozytor i organista. Ze względu na to, że długie lata przebywał i pracował w Londynie, gdzie był znany pod nazwiskiem George Frideric Haendel, uważany jest niekiedy za kompozytora angielskiego. W 1727 roku przyjął obywatelstwo brytyjskie.
Twórczośc:
Koncerty organowe, muzyka ogni sztucznych na 70 instrumentów dętych, oratoria (wątki starego testamentu, najsłynniejsze – Mesjasz), opery (tematyka mitolog.)
Zbiorowe wydanie wszystkich dział Handla obejmuje łącznie 100 tomów.
Forma suity. Forma ronda.
Suita. W muzyce artystycznej spotykamy wiele dawnych tancow o roznych nazwach np. menuet, gawot. W XVI w. lutniści francuscy łączyli kilka tańców w jedną całość i nazywali ją suitą, a we Włoszech partitą. Pod koniec XVII w. ustala się forma suity obejmujaca 4 zasadnicze tance:
1)allemande
2)courante
3) sarabande
4) gigu
Ilość tańców zwiększano ustawiając inne pomiędzy te 4. Spotyka się też części nietaneczne jak np. aria.
Cechy suitów:
-utwór cykliczny- instrumentalny
-często poprzedzana wstępem
- zmiana rytmu, tempa, charakteru dla uzyskania kontrastu pomiędzy tańcami
-jakość tonalna
Rondo
Jest formą instrumentalną pochodzącą z Francji, Rondo (koło) wywodzi się z dawnej ludowej formy taneczno wokalnej. Cechą charakterystyczną ronda jest kilkakrotne powtarzanie refrenu (a) przeplatanego konstrastującymi ze sobą kupletami. Do muzyki artystycznej rondo przeszło jako utwór instrumentalny. Występuje jako utwór samodzielny lub jako część składowa większej formy cyklicznej np. sonaty, symfonii