John Ronald Reuel Tolkien

Biografie Odsłon: 956
1891 Mabel Suffield przenosi się do Południowej Afryki i poślubia Arthura Tolkiena, angielskiego menadżera banku w Bloemfontein.

1892 Narodziny Johna Ronalda Reuela Tolkiena

1894 Narodziny Hilary'ego Arthura Tolkiena, młodszego brata Johna.

1895 Mabel z dziećmi wraca do Anglii i zamieszkuje u krewnych w Birmingham, czekajac na Arthura.

1896 Arthur Tolkien umiera w Afryce. Mabel i synowie wyprowadzają się na przedmieścia Birmingham, do Sarehole. Mabel zaczyna uczyć Ronalda łaciny, francuskiego, niemieckiego, rysunku, malowania i pisania.

1900 Mabel Tolkien przechodzi wraz z synami na katolicyzm. Ronald wraca do Birmingham i wstępuje do szkoły im. Króla Edwarda VI.

1901 Przenoszą się do domu za King's Heath Station.
1902 Przenoszą się na przedmieście do Edgbaston. Ronald zapisuje się do szkoły średniej im. Św. Filipa

1903 Tolkien wraca do Króla Edwarda, gdzie otrzymuje stypendium i uczy się średnioangielskiego i greki.
1904 Śmierć Mabel Tolkien. Miejscowy proboszcz, ojciec Francis Morgan zostaje opiekunem prawnym braci Tolkienów.

1905 Tolkien z bratem mieszkaja u ciotki Beatrice.
1906-11 Tolkien samodzielnie studiuje staroangielski, staronordycki i gocki; zaczyna wymyslać języki z własnymi gramatykami i historią, pisuje wiersze w fikcyjnych językach.

1911 Tworzy w szkole Średniej Klub Herbaciany i Stowarzyszenie Barrowiańskie (Barrovian Society). Zaczyna studiować filologię porównawczą pod okiem Josepha Wrighta, wstepuje do regimentu kawalerii, przedstawia pracę o Kalewali (fiński epos mitologiczny).

1913 Ronald wybiera drugi fakultet i przenosi się na filologię angielską, formalnie studiując staronordycki.

1915 Zdaje egzaminy końcowe z najlepszymi wynikami i wstępuje do armii. Nadal pisze poezje we własnych językach i angielskim, w tym "Goblin Feet", pierwszy opublikowany utwor.

1916 Poślubia Edith Bratt 22 marca, wyjeżdza do Francji 4 czerwca i bierze udział w bitwie nad Sommą. Zapada na "goraczkę okopową" i wraca do domu 8 listopada.

1917 Podczas rekonwalescencji zaczyna pisać "Ksiegę Zagubionych Opowieści" - pierwszy szkic tego co pózniej nazwane zostanie "Silmariliionem" - a zwłaszcza "Upadek Gondolinu". Rodzi się pierwszy syn, John.

1920 Zaczyna pisać "Listy Świętego Mikołaja". Narodziny drugiego syna Michaela. Mianowany wykładowcą angielskiego na uniwersytecie w Leeds.

1922 Publikuje "Słownik średnioangielski". Zaczyna pracę nad nowym wydaniem "Sir Gawaina i Zielonego Rycerza", razem z E. V. Gordonem.

1924 Mianowany profesorem filologii angielskiej w Leeds. Narodziny trzeciego syna, Christophera.

1925 Publikacja "Sir Gawaina...". Przenosi się z Leeds do Oxfordu, gdzie wybrany zostaje profesorem staroangielskiego.

1928 Zaczyna pisać "Hobbita".

1929 Narodziny córki Priscilli.

1930 Kończy pełny brudnopis "Silmarillionu".

1932 Pokazuje rekopis "Hobbita" C. S. Lewisowi, którego poznał w 1926 roku.

1934 Otrzymuje dwuletnie stypendium badawcze w Leverhulme Fellowship.

1936 Wygłasza wykład "Beowulf : Potwory i krytycy" przed Akademią Brytyjską. Wydawcy Allen & Unwin czytają rękopis "Hobbita" i sugerują jego dokończenie. Po poprawkach zostaje on oddany do druku.


1937 Krytykom podoba się "Hobbit". Unwin prosi o dalszy ciąg. Tolkien przedkłada "Listy Swietego Mikolaja" i "Silmarillion", ale nie zyskują one akceptacji. W grudniu pisze pierwszy rozdział "Nowego Hobbita", późniejszego "Władcy Pier?cieni".

1938 Poszerza rękopis "Rudego Dżila" do wielkości książkowej. "Hobbit" zostaje wydany w Stanach i otrzymuje nagrodę "New York Herald Tribune" dla najlepszej książki dla dzieci. Powstaje pierwszych dwanaście rozdziałów "Władcy Pierścieni".

1945 Tolkien wybrany zostaje profesorem języka i literatury angielskiej i mówi, że przedkłada pracę nad "Władcą Pierścieni" "nad wszystko inne".

1948 Zakończenie pracy nad "Władca Pierścieni".

1949 Wydanie "Rudego Dżila i jego psa".

1951 Publikacja poprawionego wydania "Hobbita".

1952 Publikacja pierwszych dwóch tomów "Władcy Pierścieni" (Allen & Unwin).

1955 Wydanie "Powrotu Króla".

1959 Odchodzi na emeryturę ze stanowiska profesora.

1962 Wydaje "Przygody Toma Bombadila" i własne wydanie średnioangielskiego "Ancrene Wisse".

1965 Autoryzowana edycja "Władcy..." wydana przez Ballantine okazuje sie bestsellerem. Założenie Amerykańskiego Stowarzyszenia Tolkienowskiego.

1966 Publikacja trzeciego, poprawionego wydania "Hobbita". Wydanie kolekcji wcześniejszych opowiadań i esejów "The Tolkien Reader" w Stanach

1971 Edith Tolkien umiera 29 listopada w wieku 82 lat.

1972 Tolkien wraca do Oxfordu i otrzymuje doktorat honoris causa uniwersytetu oxfordzkiego oraz Krzyż Komandorski Imperium Brytyjskiego.

1973 Podczas odwiedzin u przyjaciół w Bournemouth zapada na zdrowiu i umiera w kilka dni potem, 2 września w wieku lat 81. Jego syn Christopher podejmuje się ukończenia "Silmarillionu".

1977 Publikacja "Silmarillionu".

LISTA KSIĄŻEK MISTRZA

Publikacje na świecie

1.THE ADVENTURES OF TOM BOMBADIL, 1990, HMCo, ilustracje Roger Garland
2.A MIDDLE ENGLISH VOCABULARY, Oxford, 1922
3.THE ANNOTATED HOBBIT, wersja Douglas Anderson, 1988, HMCo
4."Finn and Hengest: The Fragment and the Episode" (oksfordzkie eseje), 1983, HMCo
5.BILBO'S LAST SONG, 1990, HMCo, ilustracje Pauline Baynes
6.MR. BLISS, 1983, HMCo
7.OLD ENGLISH EXODUS, Clarendon Press, 1980
8.OLIPHAUNT, 1989, Calico Books, ilustracje Hanka Hintona
9.POEMS AND STORIES, 1994, HMCo, okładka Alan Lee
10.SIR GAWAIN AND THE GREEN KNIGHT / PEARL / SIR ORFEO, 1975, Ballantine, przekład Tolkiena
11.SIR GAWAIN AND THE GREEN KNIGHT (trans. JRRT and E.V. Gordon), Oxford, 1925
12.SMITH OF WOOTTON MAJOR, 1967, HMCo, ilustracje Pauline Baynes
13.FARMER GILES OF HAM (Grafton)
14.SMITH OF WOOTTON MAJOR & FARMER GILES OF HAM, 1969, Ballantine, ilustracje Pauline Baynes
15.SMITH OF WOOTTON MAJOR & FARMER GILES OF HAM, 1975, Ballantine, ilustracje braci Hildebrandt
16.[1,5] THE TOLKIEN READER, 1966, Ballantine, ilustracje Pauline Baynes (Tolkien's
Magic Ring, The Homecoming of Beorhtnoth Beorhthelm's Son, Tree and Leaf, Farmer
Giles of Ham, The Adventures of Tom Bombadil)
17.TREE AND LEAF, 1964, George Allen and Unwin [British]
18.TREE AND LEAF, 1964, Unwin Books [British], okładka Tolkien
19.UNFINISHED TALES, 1988, Ballantine
20.UNFINISHED TALES, 1980, HMCo
21."Leaf by Niggle" [1945]
22."Beowulf: The Monsters and the Critics" [Lecture 1936]
23."On Fairy-stories" [Lecture 1939]
24."The Homecoming of Beorhtnoth Beorhthelm's Son" [kontynuacja THE BATTLE OF MALDON]


1.THE SILMARILLION, 1977, HMCo, okładka ilustracja Tolkiena
2.[2] THE SILMARILLION, 1977, Ballantine
3.[1] THE HOBBIT, 1937, Ballantine, ilustracja przedstawiająca Hobbiton
4.[2] THE HOBBIT, 1937, Ballantine, okładka 'Bilbo comes to the Huts of the Raftelves' Tolkiena
5.[3] THE HOBBIT, 1937, Ballantine, okładka 'Bilbo rides the Barrels down the River' lub 'Gandalf and Eagles'
6.[5] THE HOBBIT, 1966, HMCo, ilustracje Tolkiena
7.[5] THE HOBBIT, 1966, HMCo, okładka 'Bilbo comes to the Huts of the Raftelves'
8.[5] THE HOBBIT, 1984, HMCo, ilustracje Michael Hague (Smaug) [Italy]
9.[5] THE HOBBIT, 1987, 50th Anniversary Edition
10.[1] THE FELLOWSHIP OF THE RING, 1954, Ballantine, na stronie tytułowej Hobbiton
11.[5] THE FELLOWSHIP OF THE RING, 1975 Special Edition, Ballantine, na okładce Shire
12.[2] THE FELLOWSHIP OF THE RING, 1954, Ballantine, okładka 'The Hills: Hobbiton-across-the-Water' Tolkiena
13.[3] THE FELLOWSHIP OF THE RING, 1954, Ballantine, okładka z kalendarza 1982 (Moria)
14.[4] THE FELLOWSHIP OF THE RING, 1954, Ballantine, 50th Anniversary Edition
15.[5] THE FELLOWSHIP OF THE RING, 1995, Quality Paperback Book Club (QPBC), ilustracje Richard Beards
16.[1] THE TWO TOWERS, 1955, Ballantine, okładka Mordor
17.[5] THE TWO TOWERS, 1975 Special Edition, Ballantine, okładka Minas Tirith
18.[2] THE TWO TOWERS, 1955, Ballantine, ilustracja 'Fangorn' Tolkiena
19.[3] THE TWO TOWERS, 1955, Ballantine, z Fangornem na okładce
20.[5] THE TWO TOWERS, 1955, Ballantine, 50th Anniversary Edition (Na okładce Legolas i Gimli)
21.[5] THE TWO TOWERS, 1995, QPBC, ilustracja Richard Beards
22.[5] THE TWO TOWERS, 1978, HMCo, Oko Saurona na okładce
23.[1] THE RETURN OF THE KING, 1956, Ballantine, na okładce Góra Przeznaczenia
24.[5] THE RETURN OF THE KING, 1975 Special Edition, Ballantine, Mordor
25.[2] THE RETURN OF THE KING, 1956, Ballantine, 'Barad-Dur' Tolkiena
26.[3] THE RETURN OF THE KING, 1956, Ballantine, ilustracja z kalendarza 1982 (Aragorn i Gandalf)
27.[4] THE RETURN OF THE KING, 1956, Ballantine, 50th Anniversary Edition
28.[5] THE RETURN OF THE KING, 1995, QPBC, ilustracja Richard Beards
29.THE LORD OF THE RINGS, 1992 (Centenary Edition), HMCo, 50 ilustracji Alana Lee, całość to perełka kolekcjonerska warta 250$
30.THE LORD OF THE RINGS, 1992 (Centenary Edition), HarperCollins, ilustracje John Howe [British]
31.THE LORD OF THE RINGS (red leatherbound edition), HMCo druga perełka dla kolekcjonera, 1987
32.THE LORD OF THE RINGS wydanie nielegalne Ace Books, trzy tomy


Publikacje w Polsce

1. Hobbit czyli tam i z powrotem, tłum. Maria Skibniewska, wiersze tłum. W. Lewik, Iskry, Warszawa 1960, 1985, 1988, 1991, 1994,1997, 1997 (w tłum. P.Braiter ("Hobbit albo Tam i z powrotem"), z il. A.Lee, wyd. Atlantis, Warszawa)
2. Władca Pierścieni, tłum. Maria Skibniewska (w t. 1-2 wiersze tłum. W. Lewik, w t. 3. ? A. Nowicki; tytuły części: 1 ? Wyprawa, 2 ? Dwie Wieże, 3 ? Powrót króla), Czytelnik, Warszawa 1961, 1963, 1981; Czytelnik/CIA Books/SVARO, Warszawa - Poznań 1990, Atlantis, Warszawa 1992 (z il. A.Lee; wydanie jednotomowe), Muza EMPiK Warszawa 1996 (wyd.kompletne, ale bez indeksów, red. M.Gumkowski, tl.wierszy W.Lewik, A.Nowicki, M.Skibniewska, T.A.Olszański; zmiana tytułu części 1 ? Drużyna Pierścienia), Zysk i S-ka Poznań 1996-1997 (tł. Jerzy Łoziński, część wierszy M.Obarski; zmiana tytułu części 1 ? Bractwo Pierścienia ), toż wyd.2 popr., Poznań 1998 (t.1-2, 3 w przygot. )
3. Rudy Dżil i jego pies, tłum. Maria Skibniewska, Iskry, Warszawa 1962, 1965, Amber,Warszawa 1997
4. Rudy Dżil i jego pies. Kowal z Podlesia Większego, tłum. Maria Skibniewska, Iskry, Warszawa 1980, 1989
5. Kowal z Podlesia Większego, tł. M.Skibniewska, Amber Warszawa 1997
6. Tolkien dzieciom, Iskry, Warszawa 1994 (Rudy Dżil i jego pies. Kowal z Podlesia Większego, tłum. Maria Skibniewska, Przygody Toma Bombadila, tłum.Agnieszka Kreczmar)
7. Silmarillion, tłum. Maria Skibniewska, Czytelnik, Warszawa 1985, 1990, Amber,Warszawa 1996,1998
8. Niedokończone opowieści Nmenoru i Śródziemia, tłum. Paulina Braiter, Agnieszka Sylwanowicz, Atlantis, Warszawa 1994
9. Niedokończone opowieści. Tłum. Radosław Kot. T. 1?3. Amber, Warszawa 1995-1996, Amber Warszwa 1998
10. Listy od Świętego Mikołaja, tłum. Magda Iwińska, Hanna i Piotr Paszkiewiczowie, Rebis, Poznań 1994
11. Drzewo i liść, tłum. Joanna Kokot, Marek Obarski, Krzysztof Sokołowski, Zysk i S?ka Wydawnictwo, Poznań 1994
12. Drzewo i liść, wyd.2, tłum. J.Kokot, Jakub Z.Lichański, K.Sokołowski, Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań (w przygotowaniu)
13. Księga zaginionych opowieści [cz.I], tłum. Magda Pietrzak-Merta, Atlantis, Warszawa 1995
14. Ostatnie legendy Śródziemia. [cz.II Księgi zaginionych opowieści], tłum.Magda Pietrzak-Merta, Atlantis, Warszawa 1996
Uwaga: wyszły także w serii Wydawnictwa Amber (w trzech tomach, tłum R.Kot, Warszawa 1998)
15. Przygody Toma Bombadila, tł. Aleksandra Jagiełowicz, Amber Warszawa 1997
16. Pan Gawen i Zielony Rycerz. Perła. Król Orfeo, tł. Andrzej Wicher, Amber Warszawa 1997
17. Władca Pierścieni ? wiersze, tł. Tadeusz A. Olszański, Amber-Warszawa 1998
18. Łazikanty, przeł. Paulina Braiter, Prószyński i S-ka, Warszawa 1998
19.Bestiariusz tolkienowski, David Day, Amber Warszawa 1998



LISTA KSIĄŻEK O TOLKIENIE

Brian Alderson - "The Hobbit 50th Anniversary" - niewielka, ilustrowana książeczka o powstawaniu "Hobbita".
Jim Allan - "An Introduction to Elvish" - wprowadzenie w językoznawczą tematykę Śródziemia.
Brian Attebery - "The Fantasy Tradition in American Literature. From Irving to Le Guin" - książka pokazuje, w jaki sposób parace Tolkiena wpłynęly na amerykańską literaturę fantastyczną.
Pauline Baynes - "A Map of Middle-Earth" - jak sama nazwa wskazuje jest to mapa Śródziemia.
Richard E. Blackwelder - "A Tolkien Thesaurus" - 15 tysięcy słów z "Władcy Pierścieni". Przy każdym z nich przykłady zdań.
Richard E. Blackwelder - "A Tolkien Phraseology. A Companion to a Tolkien Thesaurus" - trochę przystępniejszy słownik niż poprzedni.
Humphrey Carpenter - "The Inklings" - obszerne omówienie działalności klubu "Inklings".
Humphrey Carpenter - "Tolkien - a Biography" - najobszerniejsza jak dotąd, jedyna "oficjalna" biografia Tolkiena.
Lin Carter - "Tolkien - a Look Behind The Lord of The Rings" - jedno z pierwszych opracowań "Władcy Pierścieni".
David Day - "A Tolkien Bestiary" - obszernie ilustrowany przewodnik po ludach, florze i faunie Śródziemia.
David Day - "Tolkien's Ring" - o inspiracjach Tolkiena czerpanych np. z mitologii Wagnera, czy mitologii nordyckich.
Karen Wynn Fonstad- "The Atlas of Middle-Earth" - atlas Śródziemia. Plany ważniejszych wydarzeń, miast. Mapy kliamtyczne, roślinności, itp.
Robert Foster - "A Complete Guide to Middle-Earth. From the Hobbit to the Sillmarillion" - Encyklopedia Śródziemia.
Daniel Grotta - "The Biography of J.R.R. Tolkien: Architect of Middle-Earth" - biografia ukazująca mało znane epizody z życia Tolkiena, m.in. lata studenckie, okres spędzony w okopach.
David Harvey - "The Song of Middle-Earth - J.R.R. Tolkien's Themes, Symbols and Myths." - specjalistyczne opracowanie mitologii Tolkiena.
Randel Helm - "Tolkien's World" - trochę mniej "specjalistyczne" spojrzenie ksiązki Tolkiena.
Randel Helms - "Tolkien and the Silmarils" - praca poświęcona "Silmarillionowi".
Clyde S. Kilby - "Tolkien and The Silmarillion" - książka o związkach Tolkiena z Lewisem, a także o ich współnych pracach nad "Silmarillionem".
Paul Kocher - "Master of Middle-Earth. The Achievement of J.R.R. Tolkien in Fiction" - praca krytyczno-literacka.
Paul Kocher - "A Readers Guide to the Silmarillion" - przewodnik po skomplikowanym świecie mitów "Silmarillionu".
Tom Loback - "Halls of the Eleven-Konig - Fortresses of Middle-Earth" - gra.
Helen M. Luke - "Choice in The Lord of the Rings" - niewielka książeczką poświęcona problemowi wyboru, przed którym staje każdy z bohaterów "Władcy pierścieni".
Helen M. Luke - "The Ring" - o związkach z mitologią Wagnera i psychologią głębi Carla Gustava Junga.
Timothy R. O'Neill - "The Individuated Hobbit. Jung, Tolkien and the Archetypes of Middle-Earth" - i znowu praca o powiązaniach mitologii Tolkiena z jungowską psychologią głębi: rozwój osobowości człowieka, przemiany "ego", itp.
Ruth S. Noel - "The Languages of Tolkien's Middle-Earth" - kompetentny przewodnik po językach ludów Śródziemia.
Ruth S. Noel - "The Mythology of Middle-Earth" - jeszcze jadno z opracowań mitologi tolkiena (zawiera słowniczek etymologiczny).
Paul Nolan-Hyde - "A Working Reverse Index" - 24 tys. słów ułożonych w porządku alfabetycznym wraz ze stosownymi informacjami językoznawczymi.
Paul Nolad Hyde - "A Working Reverse Glossary" - jak wyżej, z tym, że jest tu tylko (sic!) 17 tys. słów.
Paul Nolan Hyde - "A Working Tolkien Glossary" - siedem tomów, 25 tys. słów. Prawdziwa gratka dla "językowych" fanów Tolkiena.
Paul Nolan Hyde - "Lingustic Techniques used in Character Development in the works of J.R.R. Tolkien." - trzy tomy, tysiąc dwieście stron informacji lingwistycznych.
Andrew Murray - "The Tolkien Quiz Book" - zagadki tolkienowskie.
Anne C. Pretty - "One Ring Behind Them All - Tolkien's Mythology" - analiza opowieści Tolkiena, strukturalistyczne pojęcie mitu i baśni.
Stephen Prickett - "Victorian Fantasy" - książka mówiąca o tradycjach literackich i plastycznych, które ukształtowały mentalność Anglików (w tym i Tolkiena).
Richard L. Purtill - "J.R.R. Tolkien - Myth, Morality and Religion" - książka o problemie moralności i religijności Śródziemia.
Donald Raiche - "Ego and Shadow in J.R.R. Tolkien's The Lord of the Rings" - Frodo i Gollum zobaczeni przez pryzmat psychoanalizy Carla Gustava Junga.
Roger Sale - "Modern Heroism - Essays on D.H. Lawrence, William Empson and J.R.R. Tolkien" - bohaterowie Tolkiena na tle postaci wykreowanych przez innych pisarzy.
Taum Santoski - "The Making of The Lord of the Rings"
Thomas A. Shippey - "The Road to Middle-Earth" - najrozsądniejsza praca na temat książek Tolkiena - wnikliwa, fachowa i dobrze udokumentowana.
Russel Shorto - "J.R.R. Tolkien - Man of Fantasy" - krótka, przeznaczona dla młodych czytelników książeczka.
Barbara Strachey - "Journeys of Frodo" - pięćdziesiąt map obrazujących szlaki wędrówek bohaterów "Władcy Pierścieni".
John i Priscilla Tolkien - "Pictorial Biography of J.R.R. Tolkien"
J.E.A. Tyler - "The Tolkien Companion" - obszerny, atrakcyjny przewodnik po Śródziemiu.
"A Tolkien Bibliography 1911-1980: Works by and about J.R.R. Tolkien" - bibliografia książek Tolkiena i publikacji mu poświęconych.
"A Tolkien Book of Days" - ilustrowany rysunkami Tolkiena "terminarz".
"A Tolkien Compass" - zbiór tekstów różnych autorów wypowiadających się na temat Tolkiena.
"A Tolkien Tresaury" - przewodnik po świecie fanów Tolkiena.
"Middle-Eart Quiz Book" - zbiór zagadek dotyczących tolkienowskiego świata.
"Six Decades of Criticism - a Complete Bibliography of Every Thing by or about Tolkien" - kompletna bibliografia J.R.R. Tolkiena.
"The Tolkien Diary" - kalendarz na rok 2000 ilustrowany przez Teda Nasmith'a.
"The Tolkien Scrapbook"
"Tolkien - New Critical Perspectives" - kontynuacja wydanego w 1968 roku "Tolkien and The Critics".

Related Articles