Ojciec Arthur, matka Mabel. Ma młodszego od siebie brata Hilarego Arthura Reuela.
Od najmłodszych lat lubił lekcje języków, a także rysowanie i botanikę. Czytał bardzo dużo, podobały mu się zwłaszcza baśnie i legendy. Na dalszą naukę chłopca wpływ miała jednak decyzja matki o przejściu na katolicyzm. Początkowo uczył się w szkole Kóba Edwarda, ale potem trzeba było znaleźć tańsze miejsce edukacji. John poznawał liczne języki- w tym grekę, łacinę, francuski i niemiecki. Umiejętności językowe Tolkiena były coraz większe, a on sam tworzył grunt pod przyszłą twórczość literacką. Właśnie ten okres, dzieciństwo spędzone pod opieką ukochanej matki i ojca Morgana, był bardzo istotny dla przyszłego życia chłopaka, którego charakter wykształcił się właśnie pod wpływem domu rodzinnego. Tolkien uczył się nadal, pracował nad językami takimi jak gotycki, tworzył również własne języki (początkowo służące do zabawy) i opracowywał do nich pismo (zawsze lubił kaligrafię). Zbliżały się studia. Wówczas John poznał Edith Bratt, w której zakochał się z wzajemnością. Pierwsza próba otrzymania stypendium na uczelni w Oksfordzie spełzła na niczym, a uczucie do Edith paliło Johna. Wówczas znacznie zbliżył się do kolegów, co wpłynęło na późniejszy rozdział życia między żonę i przyjaciół. Powstało T.C., B.S. – Klub Herbaciany, Towarzystwo Barrowian. Pod koniec 1910 Tolkien uzyskał stypendium Exeter College. Kończyła się nauka w szkole, a mając zapewnione studia Jahn mógł się zając różnymi dyskusjami literackimi, imprezami sportowymi i życiem towarzyskim. Na studiach dalej doskonalił swoje zdolności językowe. Poznał walijski (jego ulubiony język) oraz fiński (z nich powstają w przyszłości podstawy języka elfów). Nie zajmował się jednak zbyt poważnie karierą naukową. Będąc pełnoletnim zaręczył się z Edith, choć musiał się o to nieźle postarać. Gdy wrócił z Cheltenham, nadrobił zaległości, a jego prace oceniono na tyle wysoko, że zaproponowano mu przeniesienie z filologii klasycznej na angielską. W tymże roku John zmienił kierunek studiów. Po zaręczynach namawiał Edith do przejścia na katolicyzm- w końcu wyjechała ona do Warwick i zaczęła pobierać nauki u jednego z księży. Przyjęto ją do kościoła rzymskokatolickiego. John pisał listy obszernie opisujące życie studenckie, a Edith przystosowywała się do nowej wiary, w której była jeszcze trochę osamotniona i zagubiona. Tolkien był aktywny w życiu towarzyskim, dużo pisał i często zdobywał nagrody, poznawał kolejne dzieła literackie. Po rozpoczęciu pierwszej wojny światowej Tolkien na początku nie wziął jednak czynnego w niej udziału, lecz odbywał przeszkolenie wojskowe nie przerywając studiów. Tolien w swoich wierszach ukazywał iż uważa się raczej za badacza i odkrywcę opisywanych historii niż za ich twórcę. Między I a II wojną światową John ukończył studia. Został przydzielony do batalionu z Lancashire choć uważał wojnę za bezsens i marnowanie czasu. Wyspecjalizował się w szyfrowaniu i sygnalizacji wojskowej, co było mu bliższe niż bezpośrednia walka. W związku z przerzuceniem jego oddziału do Francji postanowił ożenić się z Edith. Wyjechali na krótki miesiąc miodowy po czym Tolkien musiał wrócić do oddziału. Zachorował na gorączkę okopową i wrócił do Angli dzięki czemu spędził święta z żoną. Z powodu nawrotów choroby nie mógł powrócić na front do końca wojny. Zmobilizowany do pracy po śmierci przyjaciół stworzył wizerunek elfów, istoto potężnych i wspaniałych. Wówczas rozpoczęła się praca nad mitologią. Po narodzeniu pierwszego syna małżonkowie dużo przebywali ze sobą. Po zakończeniu wojny Tolkien mógł powrócić do życia na Oksfordzie. Rozpocząć m.in. pracę jako niezależny wykładowca. W 1920 r. zaproponowano mu pracę na uniwersytecie Leeds. Tego samego roku urodził się drugi syn państwa Tolkienów. Zamieszkali razem w Leeds. W 1922 stworzono dla pisarza stanowisko profesora języka angielsiego. W listopadzie urodził się trzeci syn, został on później spadkobiercą pracy pisarskiej ojca. Tolkien został profesorem języka anglosaskiego w Oksfordzie, dzięki pomocy dawnego pracownika z uniwersytetu w Leeds. W życiu Tolkiena nadal istotną rolę odgrywały kluby dyskusyjne- m.in. „The Kolbitar”. Parę lat później przyszła na świat córka Tolkienów Z wieczornych opowieści dla synów narodził się „Hobbit”. Został dobrze przyjęty i czytelnicy zaczęli domagać się większej ilości informacji o hobbitach. Tolkien próbował pisać „Nowego hobbita”, zauważył jednak, że historia ta dzieje się w świecie opisanym już w zapiskach do „Silmariollionu”. Zaczyna powstawać kolejna opowieść, jednak twórczość ta szła w parze z pracą na uczelni. Tytuł tej książki to „Władca Pierścieni”. Rozpoczęła się II wojna światowa dlatego Tolien wielokrotnie przerywał pisanie „Władcy”. Zawsze twierdził, że tragiczne zdarzenia z tego okresu nie miały wpływu na opowieść. Praca nad dziełem została ukończona w 1949, a opublikowana została w trzech tomach w 1954. Ukazało się wiele przekładów- na polki przetłumaczyła Maria Skibniewska w 1961 roku. Rozpoczął się ruch fanów na całym świecie, powstawały liczne związki tolkienowskie. 5 lat później Tolkien przeszedł na emeryturę. Wydał jeszcze kilka zbiorów wierszy, ale rzadko pojawiał się na uczelni. W 1966r. odbyły się złote gody Tolkienów. Tolien pracował nada tekstami nadal, ale było coraz więcej trudności z uporządkowanie i ujednoliceniem ich, a czasu coraz mniej. Śmierć Edith sprawiła, ze Tolkien wrócił do Oksfordu, gdzie dostał małe mieszkanie od uczelni. Przyznano mu honorowy doktorat na uczelni oksfordzkiej. Pracował, choć dość wolno, nad „Silmarillionem”. Uważał jednak, że ma jeszcze przed sobą wiele lat życia i pracy. Zachorował jednak i zmarł w niedzielę 2 września 1973 roku w wyniku infekcji płuc. Został pochowany obok małżonki w Oksfordzie. Syn Christopher podjął trud edycji „Silmarillionu” oraz licznych innych notatek i tak spełniło się marzenie ojca, że najmłodszy syn będzie powiernikiem jego twórczości.
