Literacka koncepcja ludowości (od romantyzmu do Młodej Polski)

Ludowość od zawsze inspirowała artystów i jej motywy pojawiały się również w literaturze. Literatura staropolska jako jedna z pierwszych wykorzystała elementy ludowości ukazując ją jako wyidealizowany obraz wsi. Jednak elementy ludowe we wcześniejszych epokach były dość skromnie wykorzystywane. Od samego początku natomiast można wyodrębnić dwa rózne oblicza ludowości : sielankowy i realistyczny. Ludowość została jednak tak naprawdę doceniona dopiero w dobie romantyzmu ,pojawiając się w literaturze w znaczący sposób. Jak zatem jawi się ludowość w utworach? Jako romantyczny światopogląd czyli krytyka racjonalizmu i wiara w świat dualistyczny ,materialny i żywy ,narrator utożsamia się z ludem-przyjmuje jego sposób myślenia i wartościowania świata ,nowy typ bohatera-bohater z ludu ,który wierzy w istnienie drugiego świata ,do którego można zbliżyć się poprzez wiarę i czucie ,miłość jako siła namiętna ,nierozerwalna i tragiczna. Ludowy kodeks moralny gdzie nie winy bez kary (zwykle surowej) ,fascynacja średniowieczem jako epoką odległej cywilizacji i kultury barbarzyńskiej. Historycyzm lecz nie jako zainteresowanie dokumentami historycznymi tylko jako droga do prawdy żywej ,ukrytej w pieśniach i podaniach gminnych ,podkreślenie męstwa i bohaterstwa przodków ,patriotyzm i waleczność ludu oraz poczucie honoru. Nastrój tajemniczy ,groźny i tragiczny ,a język prosty ,naturalny wzbogacony o zwroty ludowe.
W romantyzmie najpiękniej motywy ludowe przedstawił w swojej twórczości , a w szczególności w Balladach i romansach i w II części Dziadów Adam Mickiewicz.
W balladach i romansach poeta zaczerpnął tematy z baśni i wierzeń ludu. Bohaterowie wierzą w siły nadprzyrodzone ,a świat fantastyczny traktują na równi ze światem realnym. Utwory te są pełne fantastyki ,pojawiają się duchy i zjawy ,a wszystko jest nasycone poetyckim nastrojem.
Ballada Romantyczność to swego rodzaju manifest poetycki romantyków. Narrator opowiada w niej o przeżyciach młodej dziewczyny z ludu -Karusi ,która czuje obecność zmarłego kochanka Jasia. Zebrani wieśniacy wierzą dziewczynie ,odmawiają modlitwy ,a narrator solidaryzuje się z wierzeniami i uczuciami ludu. W balladzie pojawia się również postać starca ,który pogardza tymi przesądami. Nie widzi ducha więc nie wierzy w jego istnienie. Za prawdziwy uznaje tylko świat poddający się racjonalnemu i naukowemu osądowi ,a z kolei narrator uważa ,że nie należy gardzić mądrością ludu i ni należy lekceważyć naiwnych w formie lecz głębokich w treści wierzeń ,uczciwości i wyobraźni ludu ( "czucie i wiara silniej mówi do mnie niż mędrca szkiełko i oko" ).

Related Articles