Konstanty Ildefons Gałczyński „Ojczyzną moją jest muzyka”
Budowa stroficzna wiersza: pięć zwrotek po cztery wersy (tetrastychy), rymy przeplatane (krzyżowe), dokładne, żeńskie (rzewna- potrzebna, chwała- zarozumiała).
Środki poetyckie:
· Apostrofy :„Tylko się nie trwóż, Saskia. ”, „(...) o jedno proszę cię, Saskia”, „Słuchaj, Saskia”, „Sięgnij po nieśmiertelność, Saskia”, „Saskia, uśmiechnij się do mnie”,
· Epitety: rzewna nuta, spieczone wargi, żywa woda, upadła miłość, złota chmura, wysokie, rumiane jabłko,
· Metafory: „I nagle na wargi spieczone żywą wodą upadła miłość”, „(...) złotą chmurą zostaniesz w legendzie”,
· Porównania: „A ty jesteś jak nuta rzewna”, „(...) rozwiązała mi język jak wino”,
· Powtórzenia: (polisyndeton: „I nagle na wargi spieczone żywą wodą upadła miłość/ i rozwiązała mi język jak wino”), „Pięć lat milczałem jak (...),/ pięć lat milczałem jak (...)”,
· Oksymoron: strasznie potrzebna,
· Paralelizm: „Pięć lat milczałem jak głaz(...)/pięć lat milczałem jak lód(...)”.
Kreacja podmiotu lirycznego: podmiot liryczny zdecydowanie ujawnia się w pierwszej osobie liczby pojedynczej (moją, mi, oddam, wybłagam, milczałem), bezpośrednio zwraca się do adresatki, jaką jest Saskia („ty liryczne”, liryka inwokacyjna: ty, jesteś, możesz, uśmiechnij się). W roli podmiotu lirycznego możemy doszukiwać się poety, który, patrząc na portret Saskii, rozmyśla nad złożonością uczucia miłości (być może w postaci Saskii doszukuje się innej kobiety) bądź wciela się w postać Rembrandta, który przygląda się swojej ukochanej żonie.
Problematyka wiersza: poeta rozważa nad istotą miłości, przyglądając się Saskii, jednocześnie stara się ukazać to, jaką koniecznością dla niego staje się miłość do kobiety, niejako równoważąc miłość i śmierć: „A możesz mi być tak strasznie potrzebna,/ że chyba tylko śmierci. Ale już cię nie oddam nikomu”. Tak, jak dla każdego człowieka śmierć jest koniecznością, tak poeta uznaje, że miłość jest mu „strasznie potrzebna”. Miłość spadła na niego zupełnie niespodziewanie z całą swoją mocą. Poeta pragnie podkreślić, że Saskia jest godna chwały, uznania i pamięci, jednocześnie chce zapewnić swoją ukochaną o stałości i wzajemności uczucia. Zwraca się do niej niezwykle bezpośrednio, przekonuje, że rzeczy materialne przeminą, ale uczucia pozostaną na zawsze. Chce ją unieśmiertelnić.
Metaforyka czterech żywiołów:
· Ziemia („Pięć lat milczałem jak głaz”): wstrzymywanie uczucia powoduje, że wybucha ono później z jeszcze większą siłą.
· Woda („I nagle na wargi spieczone żywą wodą upadła miłość”): miłość jest niczym żywioł, a także to, co dzieje się w duszy osoby zakochanej szaleńczo, bezgranicznie.
· Powietrze („Złotą chmurą zostaniesz w legendzie”): poeta pragnie unieśmiertelnić Saskię, wpisać ją w ludzką pamięć.
· Ogień („Bo wypisane jest ogniem na ścianie”: dla podkreślenia siły i potęgi uczucia.
Motywy:
· Miłości,
· Czterech żywiołów,
· Nieśmiertelności,
· Księgi życia.
Konteksty:
· Malarski,
· Historyczny,
· Mitologiczny („Saskia jako Flora”).
Saskia van Uylenburgh (1612-42), córka burmistrza Leeuwarden, od 1634 żona Rembrandta; małżeństwo z nią zapewniło malarzowi dużą niezależność finansową i było jednym z najszczęśliwszych okresów w jego życiu; artysta stworzył wiele pełnych uroku portretów przedstawiających Saskię, zwłaszcza jako boginię Florę.
Rembrandt Harmenszoon van Rijn „Saskia z czerwonym kwiatem”, „Portret Saskii”, „Saskia jako Flora”
