Bolesław Prus: „Kamizelka”
NOWELA – ukształtowała się we Włoszech w renesansie; to prozaiczny utwór epicki o niewielkich rozmiarach, o skondensowanej i wyraziście zarysowanej akcji.
Cechy noweli:
- zwięzłość wynikająca z eliminacji luźnych epizodów, opisów, bezpośrednich charakterystyk, komentarzy,
- prostota jednowątkowej fabuły,
- akcja posuwa się w stronę punktu kulminacyjnego, który kończy się puentą,
- wszystko ma swój porządek.
NARRATOR występujący w pierwszej osobie liczby pojedynczej należy do świata przedstawionego. W początkowych i w końcowych partiach noweli narrator opowiada w czasie teraźniejszym, natomiast w środkowych partiach w czasie przeszłym. Z RETROSPEKCJI dowiadujemy się o właścicielu kamizelki i jej nabyciu przez narratora.
Segmenty:
3a - Czytelnik dowiaduje się, że kamizelka jest w rekach narratora
2 - Narrator nabył kamizelkę od handlarza, bo znał jej historię
1 - Kamizelka wiąże się z tragiczną historią kochającego się małżeństwa; była własnością nieżyjącego męża
3b - Kamizelka więc należy do narratora i budzi głębokie refleksje
Kompozycja ramowa, zamknięta. Zaczyna się i kończy tym samym.
Historia kamizelki:
Wersja 1.:
Pan był drobnym urzędnikiem, a pani krawcową, dawała również lekcje. W każdą niedzielę wychodzili na wspólne spacery.
Oboje odnoszą się do siebie z życzliwością, szacunkiem, ich relacje są przyjazne, łączy ich miłość, która rekompensuje niedostatek.
Pewnego dnia mężczyzna dostaje krwotoku. Kobieta przypadkowo spotyka na ulicy doktora i przyprowadza go do domu. Lekarz stwierdza, iż jest to niegroźne. Jednak mężczyzna z upływem dni chudnie, słabnie. Aby podtrzymać żonę na duchu przesuwa w kamizelce sprzączki do przodu; jednak i jego żona troszczy się o niego i po kryjomu skraca mu ściągacze w kamizelce.
Wersja 2.:
Narrator kupił niegdyś starą kamizelkę, ale teraz chętnie by się jej pozbył. Kamizelka należała do młodego urzędnika, który zachorował na płuca i po kilku miesiącach zmarł. Żona wyprzedała wszystkie wartościowe rzeczy i wyprowadziła się z kamienicy. Kamizelka nosi ślady nieustannych operacji na paskach ściągających. Okazuje się, że mąż przez dwa tygodnie oszukiwał żonę, przekonując ją, że zdrowieje, skoro musi popuszczać paska w kamizelce, co miało oznaczać, że nabiera ciała. Później zrezygnował z mistyfikacji, ale z kolei żona, chcąc pocieszyć męża, robiła to samo – skracała pasek, by mąż uwierzył, że wraca do zdrowia
UNIWERSALIZM – bohaterowie są reprezentantami zbiorowości. Nie mają imion i nazwisk; są uniwersalni, typowi. Nowela ukazuje życie ubogiej rodziny mieszczańskiej XIX wieku, których zapewne było wiele.
Tytułowa kamizelka jest SYMBOLEM bezgranicznej miłości, wsparcia, wzajemnego oddania się drugiej osobie, krótkości i nietrwałości życia, więzi, jaka łączy bohaterów. Kamizelka jest także symbolem gasnącej nadziei pogodzonych z wyrokiem losu ludzi, uważających, że niewinne kłamstwo złagodzi ból ukochanej osoby.
W noweli tkwi MORAŁ: ludzkie nadzieje i plany są bezbronne w starciu z niespodziewanymi wyrokami losu.