Powieść tendencyjna na przykładzie "Nad Niemnem"

"Nad Niemnem" Elizy Orzeszkowej to powieścć tendencyjna czyli typ powieści, w której świat przedstawiony i sposób rozwijania narracji podporządkowane są przyjętym przez autora założeniom ideologicznym bądź politycznym, mają służyć demonstrowaniu ich słuszności. Bohaterowie powieści tendencyjnej są wyraźnie podzieleni na pozytywnych i negatywnych. Daleko idące uproszczenia fabuły i kreacji postaci mają wymiar dydaktyczny i moralizatorski.

Utwór tendencyjny opisuje rozbudowany ciąg zdarzeń. Narrator występuje w roli komentatora. Jest zawarta jasna dla czytelnika teza oraz prosta fabuła. Bohaterowie są wyraźnie dzieleni na dobrych i złych. Nie można pominąć równiez tego , iż często wystepuje ale nie zawsze wątek miłosny. Do dobrych postaci mozna zaliczyć min. Andrzejową Korczyńską -
arystokratka, wdowa, uczyła wiejskie dzieci czytać oraz pomagała Benedyktowi w wychowaniu i kształceniu Justyny Orzelskiej. Do negatywnych natomiast Kirło - próżniak, ogromny plotkarz, stały gość Korczyna. Zrzucił obowiazek wychowania dzieci na swoją żonę. Występuje także bardzo ważny wątek miłosny.

Eliza Orzeszkowa w "Nad Niemnem" wykorzystała wszystkie środki ekspresji dla wykazania słuszności propagowanej tezy; rezygnowano więc z pogłębionych portretów psychologicznych bohaterów na rzecz idealizowanych postaci pozytywnych skontrastowanych z negatywnymi pod każdym względem przeciwnikami ich poglądów. Autor powieści tendencyjnej zakładał bowiem potrzebę przekonania odbiorców o słuszności jakiejś sprawy (np. konieczności kształcenia dzieci wiejskich, potrzebie przełamywania barier społecznych i dążenia do solidaryzmu narodowego), a potem tworzył sytuację fabularną, która słuszność tę bez wątpliwości uzasadniła.

Related Articles