Spór pokoleń.

Po klęsce powstania styczniowego nastąpił upadek wartości romantycznych "starego" pokolenia. "Młodzi" odrzucali tradycję literacką: Biblię, historię, folklor. Tematem twórczości stała się teraźniejszość; krytyka rzeczywistości. Etos walki zmienił się w etos pracy, indywidualizm - w zbiorowość. Romantycy kreowali bohatera tragicznego, samotnego, a pozytywiści - zafascynowanego nowoczesnością inteligenta albo człowieka z nizin społecznych. Świat poznawano przy pomocy nauki i doświadczenia (scjentyzm, empiryzm).

Pokolenie "młodych" zrodziło się ze zdeklasowanej szlachty. Należeli do niego w większości słuchacze Szkoły Głównej - "papież" polskiego pozytywizmu Aleksander Świętochowski, Piotr Chmielowski, Julian Ochorowicz, Henryk Sienkiewicz, Bolesław Prus, Eliza Orzeszkowa. Nowa generacja uważała, iż niepodległościowy zryw może doprowadzić do upadku świadomości narodowej osłabionego już walkami społeczeństwa. Prezentowała ideały postępowe i demokratyczne. Drogą do wyzwolenia miały być praca u podstaw i praca organiczna. "Młodzi" wskazywali na konieczność rozwoju oświaty, przemysłu, postulowali asymilację Żydów i emancypację kobiet.

Spór generacji "młodych" i "starych" zaznaczył się w prasie. "Młodzi" wystąpili na łamach "Przeglądu Tygodniowego". Atak prowadził głównie Świętochowski w manifeście "My i wy". "Starzy" skupieni byli wokół "Biblioteki Warszawskiej" i konserwatywnej prasy galicyjskiej "Czas". Spór dotyczył stosunku do tradycji, religii, nauki oraz funkcji literatury i sztuki.

Related Articles