Przedmioty zwykłe, szczególne, magiczne...Przedstaw, jaką funkcję pełnią przedmioty w utworach literackich różnych epok.

Przedmioty stanowią dla ludzi cenną wartość. Są namacalne, można ich dotknąć, więc każdy człowiek gromadzi je w dużych ilościach. Stanowią świadectwo przeszłości i wywołują skojarzenia. Ludzie bardzo się przywiązują do rzeczy martwych, ponieważ są dla nich dowodem bogactwa, stanu posiadania bądź pamiątką. Przedmioty różnią się od siebie znaczeniem, sensem. Niektóre z nich stanowią nieodłączną i nieodzowna część życia człowieka, inne jedynie przedstawiają jakieś symbole, marzenia. Jaka jest ich funkcja? Co ma na celu to ciągłe gromadzenie ich przez ludzi? Czy może jeden przedmiot przedstawia to, czego w słowa nie da się ubrać? Od zarania dziejów każdy przedmiot wywołuje u ludzi różne skojarzenia. Ale istnieje wiele takich, które kojarzą się nam jednoznacznie.

Jesteśmy narodem chrześcijańskim, dlatego niemalże od dnia naszych narodzin uczeni jesteśmy życiorysu Jezusa Chrystusa i wielu innych mędrców. Biblia dla dzieci jest, co prawda, trochę inna niż Pismo Święte, ale jabłko każdemu przypomina grzech pierworodny. Jest to symbol ciekawości, bo czymże innym było zerwanie go przez Ewę – pierwszą kobietę? Została ona skuszona do tego przez Szatana, ponieważ Bóg zabronił tego czynu kategorycznie. Czy była to, więc tzw. „niezdrowa ciekawość”? Bo przecież Adam i Ewa mieszkańcy Raju mogli mieć wszystko, czego by tylko zapragnęli. Jedyne, czego nie mogli zrobić, to zerwać owego jabłka z drzewa poznania dobra i zła. Przypomina nam się mitologiczna puszka Pandory, której również zabroniono otwierać. Oba te przedmioty stanowią symbol ciekawości i nieposłuszeństwa wobec siły wyższej. Czy to znaczy, że ludzie, którzy to zrobili byli z gruntu źli? Bo przez zignorowanie ostrzeżenia i jedynie dla zaspokojenia własnej ciekawości sprowadzili na świat zło. Przedmioty te mają na celu ukazanie, że ludzie tracą właściwą hierarchię wartości w obliczu sytuacji, która może być dla nich doraźnie korzystna. Także czapka z pawich piór, po którą sięga Jasiek - jeden z bohaterów z „Wesela” Stanisława Wyspiańskiego - stanowi właśnie taki przedmiot. Jasiek w efekcie gubi złoty róg, którego dźwięki miały być sygnałem boju o niepodległość. Miał on powieść do zwycięstwa naród polski, a jego zgubienie symbolizuje utratę szansy na powstanie. Występuje tu owo pomieszanie wartości – wybór bogactwa nad niepodległość ojczyzny. Być może pokazanie symboliczne, poprzez hierarchizowanie przedmiotów, że ludzie mimo wszystko często wybierają bogactwa, ma nas ostrzec? Pokazać konsekwencje, jakie miały te czyny? Człowiek zawsze myśli, że wie wszystko najlepiej, ale może należy uczyć się na błędach innych, czego nie należy robić?

Ciekawość, oczywiście, nie zawsze jest niezdrowa. Przecież gdyby nie ludzka ciekawość, wielu rzeczy by nie odkryto. W wierszu pt. „Zaklęcie” Czesław Miłosz mówi, że rozum zawsze ma prawo odkrywać to, co jest dla niego nowe. Wielu ludzi marzy o odkryciach, a Stanisław Wokulski – bohater „Lalki” Bolesława Prusa nie był wyjątkiem. Marzył o odkryciu metalu lżejszego od powietrza. Przedmiot ten jest symbolem marzeń, chęci dokonania rzeczy wielkich, zapisania się na kartach historii. Jest symbolem przedmiotów, których nikt jeszcze nie odkrył, ale istniejących w ludzkich umysłach. Podobną funkcję pełnią skrzydła mitycznego Ikara, który mimo zakazu ojca wzniósł się wysoko w stronę słońca i w efekcie zginął. Nieodparta chęć pokonania ludzkich możliwości, dokonania czegoś, czego nikt jeszcze nigdy nie przeżył jest marzeniem wielu z nas. Ikar stracił życie, ale jego marzenia zostały spełnione. Na tym polega wielkość marzeń – są one dla nas tak ważne, że porywamy się na nie bez względu na konsekwencje. Skrzydła symbolizują wolność, a każdy człowiek pragnie być wolny, nie tylko fizycznie, ale również i psychicznie.

Istnieją jednak i takie marzenia, które dotyczą rzeczy materialnych, namacalnych. Za samo dotknięcie ich można oddać bardzo wiele, nawet czasem i życie, jak było w przypadku Janko Muzykanta z noweli Henryka Sienkiewicza. Pragnienie trzymania w dłoniach prawdziwych skrzypiec, a nie zrobionych naprędce z drzewa, było tak duże, że Janko zdecydował się zakraść do dworu. Z tego powodu został ukarany okrutną chłostą. Jednak nawet umierając pytał swoją matkę, czy dostanie skrzypce od Boga. Dla Janka uosabiały one piękno, ponieważ były jedyną rzeczą na Ziemi, jakiej pragnął Jak widać, cena, jaką płacimy za spełnienie marzeń może być bardzo duża. Również złote runo z mitologii jest symbolem marzeń i ryzyka, które z jego powodu zostało podjęte. Ukazuje to, na jak wielkie poświecenie człowiek potrafi się zdobyć, aby osiągnąć to, czego pragnie. Przedmioty te stają się piękne, kiedy patrzymy na nie przez pryzmat marzeń.

Często jednak marzenia człowieka dotyczą rzeczy materialnych symbolizujących tylko bogactwo, dostatek. Wiele przedmiotów w różnych utworach oznacza coś, co człowiek pragnąłby mieć i nie dzielić się tym z nikim. W „Weselu” Stanisława Wyspiańskiego, kiedy Gospodyni znajduje złotą podkowę, chowa ją dla siebie do skrzyni. Podkowa jest ze złota i powinna przynieść szczęście, ale bohaterka tego dramatu jest skrytykowana z powodu jej egoizmu. Staje się, więc podkowa ostrzeżeniem przed tak wielkim pragnieniem bogactwa, które zaślepia nas na wiele ważkich spraw. Gospodyni chciała zachować wszystko dla siebie, a przecież przedmioty staja się piękne i wartościowe, gdy się nimi dzielimy, gdy są darem serca, wyrazem miłości. Mitologiczny róg Amaltei jest, moim zdaniem, właśnie takim symbolem miłości, ponieważ został zrobiony na pamiątkę - Zeus z przywiązania do ukochanej kozy, która go wykarmiła, zaczarował jej ułamany róg. Każdy, kto go posiadał, opływał w dostatki. Więcej pożytku przynosił ułamany róg kozy niż zamknięte w skrzyni złoto. Pokazuje nam to, że te przedmioty, które nie są wyrazem miłości są właściwie zbędne, mimo ich ewidentnej wartości materialnej. Jak powiedział Albert Camus „Świat bez miłości jest światem martwym”, a więc jest nam ona potrzebna do życia.

Gromadzimy przedmioty ze względu na ich wygląd, chcemy, aby nasze otoczenie ładnie wyglądało, ale również, dlatego, ze stanowią dla nas pamiątkę, wywołują wspomnienia – jak zdjęcia mężów pani Kolichowskiej z „Granicy” Zofii Nałkowskiej. Przedmioty maja na celu przypomnienie nam o czymś, ponieważ przywołują więcej niż można powiedzieć. Są dla nas takie ważne, ponieważ dzięki nim przypominamy sobie rzeczy, które już się wydarzyły i uczucia, jakie nam wtedy towarzyszyły. Książka „Pan Tadeusz” uzmysłowiła latarnikowi z noweli Henryka Sienkiewicza, że ojczyzna jest najważniejsza, że nie można się jej wyrzec. Jak widać przedmioty są dla nas bardzo ważne. Są częścią naszego życia, a więc nasze otoczenie, z przedmiotami, które gromadzimy, wyraża nas, wyraża nasze myśli, pragnienia i marzenia. Czasami jednak stają się ważniejsze od wielu rzeczy. Zdarza się, że mogą zawładnąć naszym życiem – to one mogą zdecydować o dalszym losie każdego z nas. Ale sądzę, że przede wszystkim, są dla nas na tyle ważne, że dzięki nim możemy zmieniać świat i siebie. Że dzięki nim odzyskujemy wiarę we wszystkie najważniejsze wartości.

Related Articles