„ZANALIZUJ NAJCIEKAWSZE WEDŁUG CIEBIE MOTYWYWEDRÓWKIW LITERATURZE” prezentacja
"Męża głoś, Muzo wielce obrotnego, który zburzył święty gród Troi, a potem wiele wędrował, widział miasta, ludzi tak wielu i ducha ich poznał." To zdanie otwierające "Odyseję" Homera, znakomicie ukazuje różnoraką postać realizacji motywu wędrówki w literaturze.
W literaturze pojawia się wiele motywów identycznych lub bardzo do siebie podobnych, a różnicę miedzy nimi dotyczą sposobu ich opracowania, przedstawienia w treści i w formie. Do takich motywów należy wędrówka jako cos, co kształtuje los bohaterów literackich. Przemieszczają się oni z rożnych powodów. Czasem są do tego zmuszeni przez kogoś lub cos, czasem świadomie wybierają taki sposób życia, by poznać rzeczywistość, szukać prawd życiowych, sensu istnienia.
Motyw wędrówki występuje w literaturze od najdawniejszych czasów. Spotykamy go w dziele epiki greckiej- ''Odysei'' Homera. Autor opisuje w niej basniowe przygody Odyseusza, wracającego spod Troi na rodzinna wyspę Itake. Wędrówka ukazana w Odysei stała się podstawą do wytworzenia obiegowego obrazu- toposu, który można nazwać peregrinatiovitae. Wędrówka w takim znaczeniu nie jest jedynie dążeniem do celu. Jej istota sprowadza się raczej do poznawania samego siebie i swojej historii. Odyseusz powracający do domu traci kilku swoich towarzyszy, którzy pozostaną na zawsze w krainie Lotofagów, gdyż ulegli swym słabością. Musi być też świadkiem śmierci innych z ręki cyklopa, a następnie znieść samotność w trakcie długiej drogi. Musi też udać się w przeszłość, schodząc do Hadesu na spotkanie za swymi zmarłymi przyjaciółmi..Jest to pierwsza w literaturze europejskiej katabaza, czyli obraz zstąpienia do krainy zmarłych. Wędrówka ta kończy się szczęśliwie- dzięki pomocy Ateny. Odyseusz wraca na Italie do swej wiernej żony Penelopy. Dzięki pokazanym tu przeżyciom bohatera możemy poznać jego postawę wobec rożnych przeciwności, trudów i niebezpieczeństw, na jakie napotkał w swej wędrówce. Możemy tez zastanowić się, na ile los człowieka zależy od jego charakteru, a na ile jest od niego niezależny. Czy rządzą ludźmi bogowie, jak w to wierzyli Grecy, czy sami możemy kierować wypadkami swego życia?
W polskiej literaturze nowożytnej utworem, w którym motyw wędrówki wypełnia większa cześć treści, jest dramat Juliusza Słowackiego pt. ''Kordian''. Bohater utworu po młodzieńczym okresie pesymizmu i zwątpienia, po nieudanej próbie samobójstwa pragnie odnaleźć sens swojego życia i z tego powodu udaje się w podróż po Europie, aby zebrać rożne doświadczenia, poznać rożne wartości i znaleźć coś, dla czego warto by było żyć. Spotykają go w tej wędrówce same rozczarowania. W Londynie, po rozmowie z dozorca parku, dochodzi do wniosku, ze świat ocenia człowieka według jego stanu majątkowego i ze wszystko można kupic.We Włoszech, poprzez przyszły związek z Wioletta, przekonuje się, ze nie ma szczerej, bezinteresownej miłości. Później, w Watykanie, podczas audiencji u papieża, zachwiała się również jego wiara, kiedy spostrzegł ze papież trzyma z rządami zaborczymi, a nie popiera sprawy niepodległości Polski. Dopiero na Mount Blanc, po dokonaniu rozrachunku z dotychczasowymi doświadczeniami, odnajduje Kordian cel- walkę o wolność ojczyzny. W wyniku dotychczasowej wędrówki po świecie kształtuje się w nim poczucie sensu życia, dostrzega, które wartości zasługują na poświecenie, a które nie. Wędrówka Kordiana kończy się w Polsce, gdzie dobrowolnie podejmuje się zabicia cara, aby dowiedzieć się potem gorzkiej prawdy o sobie, a mianowicie, ze nie jest zdolny do dokonania czynu.
Wiele wspólnego z bohaterami romantycznymi ma doktor Tomasz Judym z '' Ludzi bezdomnych'' Stefana Zeromskiego. W swoim życiu tez nie znajduje spokoju, także szuka sposobów, aby zrealizować swoje ideały, tzn. poprawić warunki życia najuboższych warstw społecznych. Nigdzie nie zagrzewa dłużej miejsca, zraza sobie środowisko, w którym się obraca, ponieważ jest bezkompromisowy i uczciwy, a to nie jest popularna cecha. Doktor Judym wyszedł z dołów społecznych, studiował w Paryżu, potem pracował w Warszawie, w Cisach, w Zagłębiu Dąbrowskim. Wszędzie gdzie się znalazł, chciał naprawić świat, nawet kosztem swojego życia osobistego. Na końcu powieści rozstajemy się z Judymem jakby w środku drogi, po której wędruje, w momencie wewnętrznego rozdarcia i cierpienia po rozstaniu się z Joasia. Mamy wrażenie, jakby otwierała się przed nim dalsza, długa droga i nie wydaje się nam, żeby była ona łatwiejsza niż ta, która szedł dotąd.
Wiele przewędrował tez inny bohater Zeromskiego - Cezary Baryka z ''Przedwiośnia'', powieści, która należy już do literatury XX - lecia międzywojennego. Najpierw wychował się w Baku, młodość spędził podczas rewolucji w Rosji, a potem z ojcem udał się do polski, lecz po jego śmierci przybył do niej sam. Jego droga prowadzila po przeróżnych miejscach kraju, w ktorych szukal obiecanych '' szklanych domów'', ale znajdował tylko zaniedbanie, nędze i kontrasty społeczne, nieudolne rządy. Był w miasteczku nadgranicznym, w Warszawie, Nawłoci, a jego uczestnik wojny polsko - rosyjskiej na terenach wschodnich Polski. Z wszystkich doświadczeń, obserwacji zebranych w tej wędrówce wysnuł wniosek, ze w Polsce dzieje się źle, ze niewiele się zmieniło po odzyskaniu przez nią niepodległości i obawiał się , ze i tak może dojść do takiej rewolucji jak w Rosji, z jej strasznymi skutkami.
Kilka powyższych przykładów pokazuje, jak rożnie opracowany był motyw wędrówki przez rożnych pisarzy. Wydaje się jednak, ze te wszystkie przedstawienia motywu maja cos wspólnego. Wędrówka śluzy bohaterom do gromadzenia doświadczeń, poszukiwania sensu życia tak jak Kordian, czy Cezary Baryka , jak również jest sposobem na osiągniecie zamierzonego celu tak jak u Konrada Wallenroda, czy Tomasza Judym), a patrząc z punktu widzenia czytelnika. Dzięki temu motywowi jest w utworze większa różnorodność, przez co bardziej nas on interesuje.
Za motywem wędrówki w literaturze kryje się zatem tak naprawdę ludka kondycja, ciekawość i dociekliwość. O wieków próbujemy odpowiedzieć na pytania: "Co jest celem i sensem naszego istnienia?", "Co jest tam dalej, gzie jeszcze mnie nie było?", "Gdzie jest kres?". Odpowiedzi nie znaleźli do ponad dwóch tysięcy lat filozofowie, bezsilni są też naukowcy. Wędrowanie to nie skończone poszukiwanie istoty wszechświata, naszego otoczenia, ale również poszukiwanie sensu istnienia. Bo czym jest życie, jeśli nie ciągłym dążeniem do celu.
