Taniec ? mawia się że jest najdoskonalszym wyrazem stanu ludzkiej duszy.Angażuje człowieka w całości, zarówno jego ciało, jak i ducha, może także nieść ze sobą rozmaite znaczenia, przekazywać rozmaite treści. Od samego początku ludzkiej cywilizacji, dzięki tańcowi wyrażano uczucia, leki, a także uwielbienie dla bogów. Tańce były także ważnym elementem rytuałów, mających na celu spowodowanie osiągnięcia jakiejś korzyści przez grupę. Ta funkcja tańca przetrwała i do dziś - wśród plemion afrykańskich taniec to sposób modlitwy, prośby wobec bóstwa.. Taniec przedostał się także do sportu, do takich dyscyplin jak łyżwiarstwo figurowe,lub gimnastyka, co więcej, sam taniec stał się dyscypliną sportową. Najważniejszą częścią tańca jest rytmiczny ruch, jaki wykonuje tańczący. Ruch ten może być szybki lub wolny, ale zawsze celowy. Taniec jest zazwyczaj rezultatem i wyrazem radości. Ponadto ma moc jednoczenia ludzi. Jak widać, taniec jest niezwykle ważny dla społeczności ludzkiej, nic dziwnego, że znalazł swoje odzwierciedlenie także w literaturze, stając się zarówno symbolem jak i motywem? Na wybranych przykładach postaram się zaprezentować funkcjonowanie tego motywu w dziełach literatury polskiej, pokazując, jak istotną rolę on odgrywa. Jako pierwszy, chciałabym omówić utwór literatury romantyzmu, ?Pan Tadeusz?.
W ?Panu Tadeuszu? Adama Mickiewicza motyw tańca i muzyki odgrywa bardzo ważną role. Poeta, oprócz opisów szlacheckich rozrywek, takich jak uczty, grzybobrania czy polowania obrazuje także taniec jako niezbędny element wszystkich spotkań towarzyskich. Do historii literatury polskiej przeszła scena finałowego poloneza, odtańczonego na ślubie Tadeusza i Zosi w XII księdze epopei. Polonez to taniec rdzennie polski. Jest on symbolem przemijającej polskiej tradycji szlacheckiej. Polonez przedstawiony zostaje jako rytuał, w którym każdy z tańczących szanuje starego szlachcica (?tłum tancerzy nie śmie dostać kroku?) i zna swoje miejsce w hierarchii. Podczas tańca ważny jest jego porządek, prawidłowa kolejność i dobór par. Opis poloneza w ?Panu Tadeuszu? jest niezwykle szczegółowy i dynamiczny. Charakterystyczną cechą tego tańca jest przenikający całe dzieło patriotyzm. Polonez zaprezentowany przez Mickiewicza jest symbolem optymizmu, pojednania, nadziei na przyszłość. Nasz wielki poeta chciał ?wyrazić optymizm dotyczący przyszłości Polski... Tak, więc motyw tańca jest bardzo ważny, jest wyrazem przywiązania Mickiewicza do tradycji, do ukochanego kraju. Umieszczenie motywu tańca jest tu celowe: podsumowuje wcześniejsze wydarzenia historyczne, a zarazem ukazuje bohaterów, którzy ?krokiem poloneza? przechodzą w następną epokę.
Inną książką, w której motyw tańca odgrywa ważną role jest ?Wesele? Stanisława Wyspiańskiego.. Podczas wesela Lucjana Rydla i Jadwigi Mikołajczykówny doszło do spotkania reprezentantów dwóch warstw społecznych: inteligencji i chłopów. Dla miastowych impreza weselna w bronowickiej chacie jest jedynie modną w ówczesnym czasie rozrywką. Panowie nie czują potrzeby nawiązania bliższego kontaktu z mieszkańcami podkrakowskiej wioski. W trakcie wesela pary (np. Młode Państwo, Haneczka z Jaśkiem, Zosia i Kasper) porywane są rytmem granej przez kapelę muzyki. Tańce te nie stanowią tylko przykładu podtrzymywania wiekowej tradycji, nie są też wyłącznie przejawem zabawy. Są jednak obrazem przedstawiającym pewnego rodzaju grę pozorów. Bo oto widzimy wirujące w tańcu pary, które wydawać by się mogło, iż stanowią jedność. Tymczasem w rzeczywistości owi tancerze pochodzą z innych światów oraz między nimi nie istnieje żadna nic porozumienia. Najważniejszym jednak tańcem w powieści Wyspiańskiego jest taniec bohaterów w rytm muzyki chochoła. Jest on zarazem ostatnim, symbolicznym gestem ?Wesela?, wskazującym na bierność, apatie oraz niemoc polskiego narodu. Muzyka chochoła sprawiła, że wszyscy weselnicy pogrążyli się w głębokim śnie tańcząc niewoli taniec, nieprzygotowani do podjęcia walki o wolność ojczyzny Reżyserem owej sceny jest tajemnicza postać- krzak róży zawinięty w słomę-Chochoł. Jego konstrukcja daje jednak promyk nadziei, kiedyś, bowiem nadejdzie wiosna a wówczas słoma zostanie zdjęta i róża obudzi się ze snu. Zatem, według Stanisława Wyspiańskiego Polska musi czekać na swoja wiosnę, bo tylko wtedy zakwitnie z wielka siłą idea wyzwolenia.
Ostatnim utworem zaprezentowanym przezemnie jest III cz. ?Dziadów?. W tym utworze Adam Mickiewicz poprzez taniec chciał ukazać dwulicowość Polaków. Ich zakłamanie przejawiało się w stosunkach do gubernatora, którego nienawidzili i obmawiali ?za plecami? natomiast, gdy znajdowali się w towarzystwie znienawidzonego gubernatora stawali się nadzwyczaj grzeczni wręcz podlizujący się. Taniec w powieści Adama Mickiewicza staje się symbolem posłuszeństwa, przesadnej służelności jak i uległości. Polacy w tym dramacie tańczą jak im gubernator zagra.
