Monolog moralizatorski na temat utworu "Nierząd Polski"

Wacław Potocki jest twórcą czasów baroku, czasów dla Polski i Polaków bardzo trudnych. Jego utwory stanowią tak jakby ówczesny rachunek obywatelskiego sumienia narodu. W wierszach tego wielkiego miłośnika tradycji szlacheckiej dostrzec można odbicia cech charakteru i postępowania szlachty polskiej oraz ówczesną sytuację istniejącą w państwie polskim. Jednym z takich dzieł, które postaram się przybliżyć jest wiersz pt: ” Nierząd Polski”.
Podmiotem wypowiedzi w utworze Potockiego jest człowiek żyjący w ówczesnych czasach lub osoba, która zna dobrze dawniej istniejące tradycje i obyczaje, o czym świadczą słowa: „Zwyczaj był, który w prawo obrócił się z laty,/ między starymi jako czytamy, Sarmaty”.
Człowiek będący podmiotem wypowiedzi jest moralistą piętnującym zgubne dla Polski zjawiska i postawy (m.in. postępowanie szlachty) oraz stara się przestrzec naród polski przed zgubą. Potwierdzeniem tego są słowa: „Złoto, przebóg, więc dla złota/ Polska, kiedy zgaśnie w niej rycerska cnota”.
Podmiot wypowiedzi jest zaangażowany emocjonalnie w sprawy, o których moi przeżywa wszystko to, co się dzieje (wykrzykniki: „O..”, „przebóg”). Jednak na koniec łagodzi krytyczny charakter wiersza przez podkreślenie, że krytyka ta nie ma na celu obrażania konkretnych osób, a on sam nie chce by go ktoś „łajał” za to, co napisał, co odnajdujemy w słowach: „Skończyłem, staropolskie wspomniawszy zwyczaje./ Nikomu nie przymawiam; niech mnie nikt nie łaje”.
Autor w utworze zestawia na zasadzie kontrastu teraźniejszość z przeszłością i stara się oddziaływać w taki sposób na czytelnika, by wyciągnął on odpowiednie wnioski na przyszłość.
Przeszłość w utworze przedstawiona jest w sposób jednoznacznie pozytywny, ukazuje ona czasy Sarmatów („Między starymi jako czytamy Sarmaty”), którzy ukazani są w znaczeniu pozytywnym, jako wcielenie obywatelskich cnót. Potocki nawiązuje do przywileju noszenia złotego pierścienia dla tych, którzy zasłużyli na niego służbą ojczyźnie. Wspomina również o zwyczaju wręczania szlachcicowi szabli przez wojewodę, z tego nasuwa się wniosek, że kiedyś służba ojczyźnie była przywilejem, a szlachcic zdobywał swoją pozycję poprzez zasługi dla kraju.
Teraźniejszość ówczesnych czasów autor opisuje w sposób negatywny, jako czas zapomnienia i zepsucia dawnych obyczajów. Czasy teraźniejsze określa mianem „skażonego świata”.
W czasach tych szlachta nie kwapi się do obrony kraju, o czym świadczą słowa: „Których z domów wojnę nie wystraszą wici” a jej wysokie stanowiska nie są nagrodą za zasługi wojenne, gdyż nie mają oni żadnego pojęcia o wojnie, nie wiedzą co to zbroja, nie znają obozu ani szyku. Szlachta polska przedkładała walkę o uzyskanie własnych przywilejów nad poświęcenie dla kraju, walkę, dla ogólu społeczeństwa.
Nastały czasy, gdy chłopi i mieszczanie kupowali szlachectwo i inne wysokie urzędy, o czym świadczą słowa: „Chłop od cep, rzemieślnicy prosto od warsztatu(…), kupują przysługi/ Nie tylko stan szlachecki(…) Na honory i wyższe miejsca przywileje”.
Poprzez kupowanie herbów i zawieranie małżeństw nuworyszów ze szlachciankami stan szlachecki utracił swoją wartość. Powodem zaistniałego wówczas stanu rzeczy była chęć dążenia do władzy, powiększenia majątku, upodobanie w złocie niż w cnotach obywatelskich tak, jak było kiedyś.
Z wyżej przedstawionego obrazu wynika przewidywanie przeszłości, iż Polskę czeka zguba, jeśli się nic nie zmieni, a jeśli dojdzie do zguby, to ocalić wówczas może Ją tylko cnota rycerska.

Omówiony wyżej wiersz pt;” „Nierząd Polski” należy do nurtu poezji patriotycznej. Pełni on funkcję moralizatorską dla nas i ówczesnego społeczeństwa. Poeta przedstawia kraj pogrążony w chaosie, nieładzie. Naród zatracający wszystkie ideały wypracowane przez potomków. Potocki stara się wpłynąć na szlachtę przestrzegając ją przed zgubą narodu i kraju. Utwór zbudowany jest na zasadzie kontrastu teraźniejszości z przeszłością, ukazuje, jaka powstała przepaść miedzy tymi czasami. Przeszłość autor przedstawia jako wzór godny naśladowania i przestrzega, że jeśli nikt nic nie zmieni w czasach obecnych to Polskę i Jej naród czeka zguba.


To chyba jedna z nielicznych prac na temat tego utworu w całym necie, mam nadzieje ze sie przyda komukolwiek, wiem jak trudno dowiedziec sie na temat tego utworu;/ ja na szczescie dostałam 5 z tego.z - ale to za błedy, wiem ze tam sa bo nie zdazylam poprawic;)ale tyle zostawiam juz Tobie

Related Articles