Średniowiecze -opis epki , główne hasła epoki

Periodyzacja- (z greckiego – bieg czasu), który jest podziałem procesu dziejowego na mniejsze odcinki czasowe, a jego celem jest wyodrębnienie glównych etapów w dziejach ludzkości oraz wskazanie ważnych punktów zwrotnych w historii
PERIODYZACJA ŚREDNIOWIECZA- to epoka w historii Europy między V a XV stuleciem. Za jej datę początkową uznaje się upadek starożytnego Rzymu(476) , a końcówką zdobycie Konstantynopola przez Turków(1453).Okres ten był ciemny , mroczny i nazwę wymyślili pisarze renesansu tym okresie nastąpiła zmiana wiary z politeistycznej na monoteistyczną(podział kościoła katolickiego) . Przełomem w tej epoce było wynalezienie druku przez Gutenberga w 1450. W tym okresie również rodzi się feudalizm ; w 1517 doszło do reformacji kościoła(95 ter Marcina Lutra)
Anonimowość- W kulturze średniowiecza dokonania artystyczne i naukowe najczęściej nie były sygnowane imieniem twórcy, lecz pozostawały anonimowe, a to wszystko ku chwale Bożej (łac. ad maiorem Dei gloriam = na większą chwałę Boga). Twórca uważany był jedynie za pośrednika pomiędzy Bogiem a odbiorcą jego przekazu lub komunikatu. „Ku WSZELKIEJ CHWALE Boga”
Uniwersalizm- (jeden władca, jeden język) wieloaspektowa wspólnota kultury średniowiecza w Europie Dominacja Kościoła była przyczyną uniwersalizmu, czyli jednolitości epoki średniowiecza. Gdziekolwiek docierały idee chrześcijańskie , kultura przybierała podobną formę, a filozofia, sztuka i literatura podejmowały te same problemy i motywy.
Dualizm- (walka dobra ze złem)pogląd, w myśl którego określony obiekt tworzą dwa niesprowadzalne do siebie składniki. Mogą to być np. sfery duchowa i materialna albo idealna i realna w przypadku dualizmu metafizycznego (system Platona) czy dusza i ciało w przypadku dualizmu antropologicznego (chrześcijaństwo). Na sposób dualistyczny można też tłumaczyć relacje wzajemne myślenia i mowy (dualizm jest tu równoznaczny stwierdzeniu, że nie całe myślenie odbywa się w języku) lub poznawanej rzeczywistości i rzeczywiście poznawanego (nietożsamość rzeczy samej w sobie i fenomenu w filozofii I. Kanta).

FILOZOFIA EPOKI:
Św Tomasz –twórca filozofii harmonijnej, jego dziełem jest tzn „drabina bytów”
1. Nawiązywał do filozofii Arystotelesa
2. Wszystko składa się z materii i formy
3. Człowiek poznaje dzięki rozumowi lub przez wiarę
4. Wszystko co istnieje jest hierarchicznie uporządkowane
5. Wyznawał gradualizm
6. Stosował system feudalny
Św Augustyn-
1. Nawiązywał do filozofii Platona i do dualizmu
2. Świat dzieli się na dwie strefy: materialną i duchową, człowiek jest duszą uwieziona w ciele .
3. Wszystko co powstało , powstało dzięki miłości Boga.
4. Wszytsko co stworzył Bóg jest dobre


Św FRANCISZEK – był zakonnikiem , jego nauke wyróżniała bowiem miłosc do świata i radośc zycia.
1. Filozofia miłości
2. Załozył zakon,, zebraczy”
3. Wszytsko jest stworzeniem Boga ; wszyscy jesteśmy baracmi i siostrami
4. Charakteryzował się pokorą. Uznawał wieczny pokój
Św Aleksy – jego Ojciec chciał aby był kupcem, on ożenił się i opuścił Familianę, zaczął podróżować, oddał swój majatek biednym i oddał się Bogu. Kiedy wrócił do domu nikt go nie poznał, został upokarzany przez służbę . Św Aleksy został świetym; umarł według ars moriendi. Dowiódł swoim życiem że jest świety.

STYLE SREDNIOWIECZA :
2) Gotycki-gotyk to sztuka schyłku czyli „jesieni średniowiecza” .Gotyk to architektura uduchowiona .Wszystkie linie biegną do góry, występują ostre sklepienia, kościoły są monstrualne….w malarstwie dominuje wyrazistość .(miał podkreślic łącznąśc z Bogiem, budulcem była cegła)
1 Romański-w malarstwie na obrazach ludzie są płascy i odrealnieni. Tła obrazu często były złote; w architekturze dominowała prostota i masywność; najczęściej budowle zbudowane z kamienia .(budowle pełniły funkcje obronne: Male okna , wierze i przybudówki, budowle zbudowane na planie prostokąta)
Asceta- to człowiek , który dobrowolnie rezygnuje z życiowych przyjemności , prowadzi życie w surowej dyscyplinie wewn. I zewn . Wyrzeka się dóbr materialnych : bogactwa , sławy , rodziny . Skazuje się na samotność , cierpienie i ból . Celowo umartwia ciało i duszę . Najlepszym przykładem jest Św. Aleksy
Asceza- dobrowolne, czasem radykalne wyrzekanie się i ograniczanie przyjemności, wstrzemięźliwość, zazwyczaj z pobudek religijnych. Oznacza dobrowolne ograniczanie potrzeb cielesnych
Władca- (Kronika Galla Anonima, Pieśń o Rolandzie) cechy wzorowego władcy:
1. Oddany Bogu i ojczyźnie
2. Najważniejsze dla niego było dobro państwa
3. Powinien mieć syna na swoje następstwo
4. Majestatyczny, bezstronny, mieć dobry kontakt z papieżem
MIŁOŚC W SREDNOWIECZU- W żywotach świętych spotykamy liczne przykłady pięknych i młodych dziewcząt, które wybrały życie w czystości, odrzuciły zaloty przystojnych i bogatych panów, wybierając cnotę i ascezę – np. Legenda o świętej Dorocie. Znana jest także Legenda o świętym Aleksym – młody potomek możnego rodu rezygnuje ze spędzenia nocy poślubnej z piękną żoną i wybiera życie ascety – żebraka.
Trubadurzy – wędrowni śpiewacy, poeci, twórcy piosenek i poezji . Trubadurzy jako średniowieczni artyści wywodzący się z francuskiej arystokracji, poeci, muzycy i kompozytorzy. Pierwsi trubadurzy tworzyli w Prowansji około roku 1100, w języku staroprowansalskim (langue d'oc) rodzaj poezji lirycznej, tzw. poezji prowansalskiej, wysławiającej zalety uwielbianych i niedostępnych kobiet. Z czasem ich ruch rozprzestrzenił się na całą Francję, a w połowie wieku dotarł do Niemiec i Hiszpanii.
ROLAND- bohater Piesni o Rolandzie ; uosobienie rycerskiech cnót. Dla rycerskiego honoru Roland gotów był poswiecic wszytsko. Dlatego zrezygnował z wezwania pomocy i podjął nierówną walkę z niewiernymi.
CHRĖTIEN DE Troyes- francuski poeta i truwer, autor romansów rycerskich dotyczących dziejów Artura i rycerzy
ETOS RYCERSKI – zbiór zasad rycerskich :BÓG, OJCZYZNA, HONOR
APOKRYF- motyw pozabiblijny(uzupełnienie Biblii)
Hagiografia- żywoty świetych
Krucjaty – wyprawy krzyzowe , miały charakter łupisz czy
ROLA ZAKONÓW-(benedyktyni) przepisywali ksiegi , zakładali szkoły przyklasztorne , archiwizacja
Manicheizm- to walka dobra ze złem
ORA ET LABORA - módl się i pracuj
Kult Maryjny – otaczanie szczególną uwagą i zasługa Maryję
Ubi sunt- ,,gdzie oni są” wpisuje się w fascynacje średniowiecza, zadaje pytanie gdzie pojawili się zmarli , ich dusze i ciała
Ars moriendi to sztuka umierania. W wiekach średnich była to przede wszystkim śmierć w obronie ojczyzny, wiary lub władcy. W średniowiecznych romansach za piękną uważano śmierć z miłości. Przykładem ars moriendi był zgon głównego, bohatera „Pieśni o Roladzie”. Ars bene moriendi- sztuka pięknego umierania
Danse macabre-taniec śmierci =egalitaryzm śmierci przy której wszyscy są równi , motyw ten rozwinął się w kulturze późnego średniowiecza.
Egalitaryzm śmierci- śmierci nie unikniesz , dotknie każdego , jest równa wobec wszystkich ludzi, śmierc zatańczy z każdym ..
Źródła zainteresowania śmiercią- człowiek średniowieczny był oswojony z śmiercią, publicznie gineli ludzie; w tym czasie panowały wielkie zarazy , choroby śmiertelne które zabijały.Dla chrześcijan śmierc była wyzwolenie duszy, bramą do prawdziwego, wiecznego zycia . Ludzie także szukali odpowiedzi na pytanie : Co będzie po śmierci? jak wygląda tamten świat ? ; Była też prosta ludzka ciekawość.
Alegoryzm-to w literaturze i sztuce obraz mający poza znaczeniem dosłownym sens przenośny ;
alegoryzm śmierci- polega że w każdym tekscie kultury śmierc wystepuje jako kościotrup z kosą i to właśnie odczytujemy jako śmierć
Groteska-charakteryzuje się kapryśną, często absurdalną fanstasyką , skonnośc do deformacji i wyolbrzymiania świata przedstawionego przy czym dodatkowo ukazany jest lement humorystyczny
Wizrenynek śmierci –( na podst. R.m.P.ś.) kobieta chuda,blada,krzywousta, prowadziła kiedyś intensywne znajomosci z mężczyznami i była łatwa,
Memento mori (łac. pamiętaj o śmierci) - przypomnienie, że nie można uniknąć śmierci: każdy w końcu umrze i nie można tego zmienić, ponieważ człowiek nie ma na to żadnego wpływu.
Symbol – odpowiednik pojęcia postrzegany zmysłowo. Symbole są pewnymi znakami umownym

Related Articles