Zanieczyszczenia powietrza, gleby i wód.

Działania na rzecz redukcji skażenia środowiska naturalnego mają kluczowe znaczenie dla dalszego istnienia życia na Ziemi. Są one bardzo kosztowne i muszą być podejmowane przez rządy i organizacje międzynarodowe. Oznacza to że wszyscy ludzie będą musieli ponieść część kosztów utrzymania życia na naszej planecie.

Ponieważ w rezultacie postępu technologicznego w przemyśle i rolnictwie produkowanych jest coraz więcej szkodliwych zanieczyszczeń ,dlatego powstają gazy, ciecze, odpady, śmieci i ścieki z gospodarstw domowych. Wszystko to jest źródłem zanieczyszczenia powietrza, gleb i wód. W niektórych rejonach poziom skażenia jest już niebezpiecznie wysoki. W warunkach naturalnej równowagi odpady ulegają rozkładowi i powstają substancje niezbędne do prawidłowego funkcjonowania ekosystemu.

Trujące gazy dostawały się do atmosfery „od zawsze” z czynnych wulkanów i zawsze jednym z najbardziej szkodliwych był dwutlenek siarki. Wulkany wyrzucały dużo ilości pyłów. Źródłem skażenia były także pożary lasów, które wybuchały w sposób naturalny .Z czasem liczba „ognisk” z obozowisk ludzkich zwiększała się ,szczególnie w miastach .Zanieczyszczenie atmosfery jest często widoczne gołym okiem. Nieobcy jest nam widok dymiących kominów oraz sadzy wydobywającej się z rur wydechowych samochodów .Dym jest mieszaniną wielu związków chemicznych. Jego toksyczność wzrasta przy słonecznej pogodzie wskutek zachodzenia reakcji zapoczątkowanych przez promieniowanie słoneczne. W rezultacie tworzy się smog , ciężka, zalegająca nad ziemią dymo- mgła .Dla Londynu był i jest charakterystyczny smog posiadający nieprzyjemny zapach i powodujący łzawienie .Ogrzewanie wielomilionowego miasta mnóstwem piecyków węglowych instalowanych w każdym domku jednorodzinnym powodowało w zimie ogromną emisję dymu , który zalegał nad miastem całymi tygodniami. Ten smog, nawet bardziej od przemysłu stał się przyczyną nieszczęścia .W 1952 roku w Londynie zmarło w okresie bożenarodzeniowym ok.4000 osób ponad normalny stan śmiertelności. Dopiero wydana przez brytyjski parlament ustawa polepszyła sytuację .Mówiła ona że nie wolno używać takiego paliwa, które wydziela dużo dymu. Smog występował i występuje w Zagłębiu Ruhry ,na Górnym Śląsku i w przemysłowych północnych Czechach.
Efektem zatrucia atmosfery jest wzrost zachorowalności na astmę i bronchit. W walce z zanieczyszczeniami powietrza władze lokalne decydują się często na instalowanie systemów monitorujących skażenie np. w Krakowie jest taki monitoring. Mierzy się stężenie metali ciężkich , tlenków azotu, dwutlenku siarki oraz czadu czyli CO.

Skażenie powietrza ma niszczący wpływ na środowisko. Wyrzucane przez zakłady przemysłowe w powietrze trujące gazy / głównie dwutlenek siarki i tlenek węgla/wędrują z wiatrem nieraz na duże odległości. Gdy napotykają na swojej drodze masywy górskie ulegają kondensacji i spadają na ziemię z deszczem. Tak rodzą się kwaśne deszcze .One to zdewastowały wielkie połacie lasów w polskich i czeskich Sudetach/ Góry Izerskie/.Klęska ekologiczna w lasach ma olbrzymi wpływ na równowagę całego środowiska .Związki chemiczne powodujące skażenie atmosfery pojawiają się w łańcuchu pokarmowym gdyż są pochłaniane przez komórki roślin rosnących na skażonych terenach. Żywność też nie jest od nich wolna .Występuje w niej ołów który mimo że zjadany w śladowych ilościach , ma niszczący wpływ na układ nerwowy człowieka. Ołów emitowany jest do atmosfery przez pojazdy ,gdyż czteroetylen ołowiu był do niedawna stosowany jako główny dodatek do benzyn .Dziś coraz częściej stosuje się benzynę bezołowiową. Dawniej ołów był jednym ze s składników farb. Dziś ograniczono go do ilości śladowych.
Innym poważnym zagrożeniem powietrza jest związek freon, który wykorzystywany był w puszkach z aerozolami .Również był w lodówkach i chłodziarkach .Gaz ten uwalniany do atmosfery wędruje do górnych warstw , gdzie powoduje rozkład ozonu. Powstaje wtedy tzw. dziura ozonowa, która może powodować raka skóry ze względu na coraz rzadszą powłokę ozonu. Podejrzewa się że może powodować zmiany w kodzie genetycznym. Dziś stosowanie freonów jest zakazane w większości państw. Te jednak ,które stosują spowodują powiększanie się tej dziury ozonowej, bo dotychczas jeszcze nie wszystek gaz dotarł do górnych warstw atmosfery. Ubytki ozonu będą prawdopodobnie się powiększać.
Nowszym rodzajem zanieczyszczeń powietrza ,wyjątkowo grożnym dla organizmów żywych są substancje i pyły radioaktywne Źródłem ich są zakłady przeróbki rud uranowych, działalność reaktorów atomowych ,zakłady przeróbki produktów z reaktorów i przede wszystkim wybuchy jądrowe .np wybuch w Czarnobylu.

Wszelkie zanieczyszczenia powietrza ,a więc zarówno pyły i substancje radioaktywne oraz inne gazy i pyły , ze względu na zasięg oddziaływania stanowią problem o charakterze międzynarodowym. Również o takim charakterze ma znaczenie zanieczyszczenie wód. szczególnie dotyczy to mórz i oceanów. Np Morze Bałtyckie jest w katastrofalnym stanie ze względu na to ,że różne państwa nie dbają o jego czystość. Brudne rzeki spływają do mórz i w rezultacie wiele km plaż jest zanieczyszczonych w stopniu zagrażającym zdrowiu ludzi. Przez długi czas w wielu miejscowościach na polskim wybrzeżu Bałtyku obowiązywał zakaz kąpieli .Podobne zjawiska znane są tez z innych rejonów świata .Innym problemem są katastrofy tankowców ,powodujące bardzo poważne zatrucie wielu kilometrów plaż oraz wielkich akwenów morskich. Straty w populacji ptaków morskich po awarii tankowca u wybrzeży Alaski udało się zniwelować dopiero po 7 latach od katastrofy/ 1989 r.
Ale mimo stosunkowo szybkiej odbudowy populacji niektórych dużych, silnych gatunków , liczebność innych jest wciąż mała w porównaniu do sytuacji sprzed tragedii.
Kiedyś przy usuwaniu skutków katastrofalnych wycieków ropy naftowej powszechnie używano detergentów , powodując rozbicie oleistej powłoki. Dziś wiadomo, że ich stosowanie może potęgować szkody wyrządzone przez samą ropę. W pewnych sytuacjach pozwala się na naturalne rozproszenie i zneutralizowanie ropy.
Źródłem nadziei jest przykład Anglii, który świadczy że można odnowić biologicznie zanieczyszczoną rzekę. Tamiza , która stanowiła otwarty kanał ściekowy. Były tam tylko bakterie gnilne. W 1960 r. podjęto działania by przywrócić jej naturalny stan. Obecnie przywrócono rzekę do życia- nawet żyją w niej łososie.

Skażenia, które wpuszczane są w powietrze ,w większości trafiają potem do gleby. Jedna z dróg niszczenia to wypłukiwanie wapnia magnezu. Jeżeli gleba jest mało zasobna w te pierwiastki niszczenie nie będzie tak szybko następować jak u gleb ubogich. Tempo niszczenia zależy m. in. od własnej odporności gleby, od jej żyzności i zasobności. Na nizinach Polski mamy ogromne powierzchnie lasów sosnowych , rosnących Cierpi ona szczególnie wielostronnie od kwaśnych deszczów i postępującego zakwaszenia jej samej.
Zakwaszanie powoduje wypłukiwanie zasobów takich pierwiastków ja magnez i wapń. Po usunięciu wapnia w glebie pojawia się trujący jon glinu, który jest problemem dzisiejszych gleb w Polsce. Zakwaszenie eliminuje wiele bakterii glebowych i hamuje proces nitryfikacji. W glebach zanieczyszczonych metalami ciężkimi zakwaszenie powoduje większą szkodliwość tych pierwiastków. Metale wtedy przechodzą w postać jonową , bardziej ruchliwą i toksyczną .Przy tym samym stężeniu metali rośliny pobierają ich znacznie więcej z gleb zakwaszonych.
Lekarstwem dla gleby jest wapnowanie , dostarczanie do gleby naturalnych skał zawierających wapń i magnez- wapieni i dolomitów ,albo różnych postaci wapna nawozowego .W Polsce ok.35-50% powierzchni ziemi uprawnej pilnie potrzebuje wapnowania.

Zanieczyszczenia gleby należą do najtrudniejszych do kontrolowania i usunięcia. Glebę zanieczyszczają śmieci domowe i przemysłowe, trafiające na wysypiska .Również wysuszone i sprasowane osady z oczyszczalni ścieków są składowane na lądzie .Osady te zawierają wiele cennych związków azotu i fosforu wzbogacając glebę ,lecz nie rzadko zawierają metale ciężkie i inne trucizny.
Zwykle śmieci oraz ścieki domowe i część przemysłowych ulegają rozkładowi w glebie. Lecz nie wszystkie szkodliwe substancje znikają tak łatwo .Również stosowany jest monitoring zawartości szczególnie szkodliwych substancji w glebie, tkankach żywych roślin i zwierząt , w żywności i w ciałach ludzi. Miejsca składowania odpadów muszą być ściśle kontrolowane. Wiele długoletnich wysypisk śmieci zrekultywowano urządzając tam parki , strefy zieleni a nawet osiedla mieszkaniowe. Jednak takie postępowanie nie jest zalecane w przypadku tych obszarów , gdzie składowano materiały silnie toksyczne, gdyż mogą one emitować szkodliwe dla zdrowia gazy.

Wiele organizacji i grup nieformalnych walczy o częstsze i zdrowsze środowisko. Niektóre z prowadzonych kampanii ma charakter lokalny. Często w szkołach organizuje się tzw. sprzątanie świata .To wszystko jest kropla w morzu potrzeb. Działania grup takich jak Greenpiece jest zbyt małym osiągnięciem w potrzebach całego świata .My w życiu codziennym możemy przyczynić się do redukcji zanieczyszczeń przez sortowanie śmieci .Należałoby również zrezygnować z kupowania żywności w dużych nierozkładalnych opakowaniach, co pozwoliłoby na istotne ograniczenie śmieci.

Related Articles