Z punktu widzenia psychologii hałas jest dźwiękiem nieprzyjemnym i niepożądanym, powodującym drażliwość, zmęczenie całego organizmu a szczególnie słuchu.
Hałas ma wpływ na zdrowie i kondycję człowieka. Jego działanie można rozpatrywać w trzech płaszczyznach:
· Bezpośrednie na ucho środkowe i wewnętrzne
· Pośrednie na układ nerwowy i psychikę
· Na zasadzie odruchu - na inne narządy
Szkodliwość działania hałasu na organizm człowieka objawia się zmęczeniem, gorszą wydajnością nauki, trudnościami w skupieniu uwagi, zaburzeniami orientacji, drażliwością, podwyższeniem ciśnienia krwi, bólem i zawrotami głowy, czasowym lub trwałym uszkodzeniem słuchu. U małych dzieci hałas budzi duży niepokój, niepewność, zagubienie, powoduje płacz.
Nie wszyscy są jednakowo wrażliwi na pohałasowe uszkodzenie słuchu. Istnieją czynniki predysponujące zależne od genów, ogólnego stanu zdrowia, warunków środowiskowych.
Najbardziej wrażliwi na działanie hałasu są ludzie młodzi i małe dzieci. Szczególnie narażone są osoby, u których w rodzinie występuje niedosłuch, osoby długo przebywające w głośnym otoczeniu, aktualnie chore, leczone lekami potencjalnie uszkadzającymi słuch, cierpiące na stany zapalne uszu, szumy uszne, nadwrażliwość słuchową, wreszcie same mające niedosłuch, który w wyniku przebywania w hałasie może się pogłębić.
Uszkadzające działanie hałasu na ucho wewnętrzne może być związane z:
· Bezpośrednim urazem mechanicznym komórek słuchowych,
· Nadmiernym wydzielaniem kwasu glutaminowego w obrębie synaps komórek słuchowych wewnętrznych,
· Niedoborem jonów magnezu w przestrzeni zewnątrzkomórkowej,
· Niedoborem jonów wapnia wewnątrz komórek słuchowych.
U osób dorosłych, hałas o natężeniu przekraczającym próg bólu działający impulsowo, jednorazowo i krótkotrwale może spowodować ostry uraz akustyczny. Natomiast przewlekły uraz akustyczny powstaje na skutek długotrwałego narażenia na hałas nie przekraczający progu bólu, zwykle o natężeniu 90 - 95 dB ( decybeli) lub niewiele wyższym. Dotyczy to głównie osób pracujących w niekorzystnych warunkach akustycznych. Wibracja towarzysząca hałasowi potęguje uszkodzenie słuchu. Osobnym problemem jest młodzież słuchająca bardzo głośnej muzyki przez słuchawki. Badania potwierdziły trwałe uszkodzenia słuchu w granicach 20 - 30 dB zwłaszcza w zakresie dużych częstotliwości akustycznych. Zjawiska uszkodzeń słuchu u młodzieży korzystającej z odtwarzaczy typu walkman i u niektórych grup zawodowych słuchających głośnej muzyki.
Działanie hałasu na narząd słuchu może powodować następujące zjawiska:
1. Adaptację - w czasie trwania bodźca dźwiękowego;
2. Czasowe, krótko lub długotrwałe upośledzenie słyszenia, spowodowane zmęczeniem słuchowym - wracające do normy po kilku minutach lub kilkunastu godzinach od zakończenia ekspozycji na hałas;
3. Trwałe upośledzenie słyszenia.
Uszkodzenie słuchu zaczyna się zazwyczaj w obszarze 4 kHz ( kilohercy) i stopniowo rozszerza się na sąsiednie częstotliwości.
Istnieją również dźwięki, których ucho ludzkie nie słyszy, a które mogą wpłynąć na upośledzenie słuchu lub szumy uszne. Zalicza się do nich ultradźwięki o częstotliwości powyżej 16 kHz oraz infradźwięki - poniżej 16 Hz. Szkodliwość ultradźwięków nie jest jednoznacznie określona, ale opisuje się ubytki słuchu i szumy uszne.
NARAŻENIE NA HAŁAS JAKO PRZYCZYNA USZKODZEŃ SŁUCHU U MŁODZIEŻY SZKOLNEJ
W ramach projektu badań epidemiologicznych oceniających stan słuchu dzieci i młodzieży w Polsce Instytut Fizjologii i Patologii Słuchu przeprowadził badania przesiewowe słuchu u 4931 dzieci szkolnych na terenie całego kraju. Badania prowadzono we współpracy z Uniwersytetem Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie oraz Wydziałem Audiologii i Patologii Języka Uniwersytetu w Provo (USA). Badania prowadzone były we wszystkich szesnastu województwach, w wybranych losowo szkołach miejskich i wiejskich, podstawowych i średnich i objęły uczniów klas 0-6 szkołach podstawowych i klas 1-3 w szkołach średnich. Liczbę uszkodzeń słuchu wyraźnie odbiegającą od przeciętnej zaobserwowano wśród młodzieży z następujących województw: Mazowieckiego, Dolnośląskiego, Pomorskiego, Śląskiego, Wielkopolskiego, Zachodniopomorskiego, Kujawsko-Pomorskiego, Łódzkiego.
Wyniki badań epidemiologicznych wskazują na fakt, że częstość występowania uszkodzeń słuchu rośnie w rejonach bardziej uprzemysłowionych i zurbanizowanych, a więc o większym stopniu natężenia hałasu.
