Filozofia Średniowiecza
Teocentryzm - nazwa tego nurtu w filozofi pochodzi od greckiego ???? (Theos) - Bóg i od łacińskiego centrum - środek.
W filozofii, postawa będąca wyrazem przekonania, że Bóg jest przyczyną, ośrodkiem i ostatecznym celem wszystkiego co istnieje. W tej perspektywie powinny być rozpatrywane zagadnienia dotyczące sensu istnienia, dziejów i przeznaczenia człowieka. . Teocentyryzm występował w starożytnych filozofiach i myśli wielu filozofów. Platon określa Boga jako "Pierwszą Przyczynę" wszelkiego istnienia i wszelkiej wiedzy, "Najwyższe dobro". Arystoteles nazywa Boga nieruchomym Pierwszym Motorem wszystkich rzeczy, Tym, który porusza wszystko, sam pozostając w bezruchu. Plotyn głosił, że myśl musi pozostać w tyle za tym, co nazywa Jeden (Jedyny).Teocentryzm był głoszony przez Kościół katolicki w okresie Średniowiecza, gdy nauka i filozofia miały pomagać w głoszeniu oficjalnej doktryny kościelnej. Zgodnie z filozofią teocentryzmu prawie wszystkie przejawy ludzkiej twórczości artystycznej miały na celu głoszenie potęgi Boga. Bóg jest też odpowiedzią na wszelkie pytania i wątpliwości. Św. Augustyn głosił: ?Pragnę poznać Boga ? i nic więcej?.
Augustynizm to doktryna filozoficzno-religijna Św. Augustyna. Do XIII wieku była oficjalną filozofią Kościoła katolickiego.
System ten zakłada istnienie dramatycznego rozdarcia między Bogiem i światem, a więc między bytem duchowym i cielesnym. Rozdarcie to jest szczególnie widoczne wewnątrz człowieka, którego dusza jako byt wyższy dąży ku sprawom wiecznym, a ciało jako byt niższy dąży ku rzeczom materialnym, ku upadkowi, co jest potwierdzeniem słów z biblijnej Księgi : "Marność nad marnościami - wszystko marność".
Założenia augustianizmu:
? zasadniczym zagadnieniem filozofii jest Bóg
? uznanie wyższości łaski i ducha (doświadczenie wewnętrzne) nad naturą i materią (doświadczenie zewnętrzne)
? oświecenie boskiego pochodzenia jest drogą poznania praw rządzących światem
Tomizm ? system filozoficzny oparty na poglądach św. Tomasza z Akwinu.
Tomizm bazuje na filozofii Arystotelesa. Głównym pojęciami są: akt, możność, forma, materia, przyczyna sprawcza, przyczyna celowa, substancja, przypadłości, istota, natura.
Cechy charakterystyczne tomizmu to:
? prawda, piękno i dobro to powszechne atrybuty bytu. Zło jest brakiem dobra i nie ma swej substancji. Każdy byt w sposób naturalny dąży do pełnego urzeczywistnienia swej natury (swej doskonałości).
? dusza ludzka jest rozumną, jednostkową formą człowieka. Połączenie duszy i ciała jest celowe, bo dusza może poznawać świat tylko poprzez zmysły ciała. Istnieją formy rozumne pozbawione ciała (aniołowie), poznające rzeczywistość bez pośrednictwa zmysłów.
? człowiek posiada władze poznawcze i pożądawcze. Władze poznawcze to zależne od ciała zmysły oraz niezależny od ciała intelekt; władze pożądawcze to zależne od ciała emocje i uczucia oraz niezależna od ciała wola. Tomizm zakłada pierwszeństwo władz poznawczych nad pożądawczymi.
? przeznaczeniem człowieka jest poznanie najwyższego dobra - oglądanie Boga dzięki "światłu chwały?
? człowiek znajduje się na drabinie bytów pomiędzy aniołami i zwierzętami.
Franciszkanizm - postawa wobec świata, która rozwinęła się w średniowieczu i była propagowana przez św. Franciszka.. Był zwolennikiem radowania się z prostych rzeczy i stworzeń bożych. Postawą franciszkańską nazywamy życie w ubóstwie, pokorze, w bliskości z naturą. Jest to pochwała cnót ewangelicznych, postrzeganie Natury jako dzieła boskiego (ergo - całe stworzenie jest dobre, bo stworzył jej dobry Stwórca)
Franciszkanizm jest filozofią wszechogarniającej miłości do świata i wszelkiego stworzenia jako dzieła bożego. Św. Franciszek kierował się dosłownym rozumieniem nakazu Chrystusa o porzuceniu wszystkiego i podążaniu za Nim.
Założenia franciszkanizmu :
? miłość do świata - jest ona wyrazem miłości do Boga - Stwórcy; doskonałym tworem Boga jest przyroda, "siostra" ludzi; franciszkanizm zakładał harmonijne współistnienie z nią człowieka
? afirmacja życia i świata - człowiek powinien cieszyć się z życia, akceptować je; uważał, że istotą porządku panującego na ziemi jest współistnienie cierpienia i radości - przez cierpienie poznajemy smak radości. Święty Franciszek akceptował wszystkie elementy świata stworzonego przez Boga. Jeżeli Bóg to stworzył więc jest w tym jego mądrość
? życie zgodne z nakazami ewangelicznymi - występował przeciw okrucieństwu, nienawiści, chciwości, głosząc konieczność życia zgodnego z najważniejszymi cnotami ewangelicznymi: miłosierdziem, braterstwem i ubóstwem.
? Dostrzeganie w każdym człowieku czegoś dobrego
? zrozumienie dla zła , próba znalezienia przyczyny zła.
? Pokora źródłem radości.
? Przewaga duszy nad ciałem.
? Miłość do bliźniego prowadzi do radości doskonałej a ta do świętości.
