Schemat postępowania ratowniczego w miejscu wypadku: 1) Przedstawić się poszkodowanemu. 2) Ocenić zaistniałą sytuację. 3) Zadbać o: a) bezpieczeństwo własne, b) bezpieczeństwo miejsca wypadku, c) zaangażowanie osób postronnych, d) wyeliminowanie ewentualnych zagrożeń. 4) Po jak najszybszym wykonaniu tych czynności doraźnych, sprawdzić czynności życiowe poszkodowanych. 5) Wykonać czynności ratujące życie. 6) Wezwać kwalifikowaną pomoc. 7) Dalsze postępowanie ratownicze z poszkodowanymi: a) opatrywanie ran i tamowanie krwawień, b) unieruchamianie urazów kostno – stawowych, c) udzielanie wsparcia psychicznego, d) zabezpieczenie przed utratą ciepła, e) kontrolowanie czynności życiowych. Sprawdzenie przytomności – trzeba: a) podjąć próbę nawiązania kontaktu słownego, wydając polecenia, b) klepnąć poszkodowanego w ramię, dotknąć koniuszków jego rzęs itp. By mieć pewność, że poszkodowany jest nieprzytomny. Sprawdzenie oddychania – Należy: a) rozluźnić ubranie, b) sprawdzić odcinek szyjny kręgosłupa, c) przechylić lekko jego głowę na bok i usunąć znajdujące się tam ciała obce. Osobie leżącej na boku czyści się jamę ustną, nie poruszając jej głowy. Gdy poszkodowany leży na wznak, należy: a) płynnie odchylić głowę do tyłu, prostując szyję, b) pochylić się nad ustami i nosem poszkodowanego na minimum 5 sek., aby móc wyczuć prąd wydychanego powietrza oraz obserwować klatkę piersiową, a na przeponę położyć rękę. Jeśli poszkodowany oddycha, to sprawdza się szybkość, głębokość i łatwość oddechu. Sprawdzanie tętna – można wyczuć w miejscu, gdzie tętnica przebiega tuż pod powierzchnią ciała, np. na tętnicy promieniowej lub szyjnej, u niemowląt bada się na tętnicy ramiennej. Podczas badania tętna: a) głowa poszkodowanego jest w dalszym ciągu odchylona, b) opuszki palców ręki przykłada się do krtani i przesuwa na mięsień mostkowo – obojczykowy, lekko uciskając tętnice szyjną, c) podczas badania nie należy dotykać kciukiem do powierzchni ciała poszkodowanego, bo można wyczuć swoje tętno. Schemat postępowania ratowniczego, gdy nieprzytomny: 1) Kontrola oddechu 2) gdy oddech samoistny to ułożyć w pozycji bocznej ustalonej i wykonywanie dalszych czynności ratunkowych.( wezwanie karetki, unieruchomienie złamań zwalczenie wstrząsu, opatrywanie ran, kontrola czynności życiowych) 3) Gdy brak oddechu udrożnić drogi oddechowe zatamować silne krwotoki, sztuczne oddychanie, w razie konieczności RK-O, po przywróceniu oddychania i krążenia ulożenie w pozycji bocznej ustalonej i dalsze czynności ratunkowe. Schemat postępowania, gdy przytomny – tamowanie krwotoków i większych krwawień, dalsze postepowanie ratownicze (unieruchomienie złamań, zwalczanie wstrząsu, opatrywanie ran, wsparcie psychiczne) kontrola czynności życiowych Tętno – fala ciśnienia krwi przenoszona wzdłuż tętnic, powodowana skurczem mięśnia sercowego.
Omdlenie – nagła, krótkotrwała utrata przytomności spowodowana niedostatecznym dotlenieniem mózgu. Objawy: tętno ulega zwolnieniu, a twarz staje się blada. Poszkodowany może odczuwać zawroty głowy, nudności, mroczki przed oczyma, kołatanie serca itp. W chwili omdlenia osuwa się miękko i niespodziewanie na ziemię. Udzielając pomocy należy: a) otworzyć okno, jeśli omdlenie zdarzyło się w pomieszczeniu, b) rozluźnić ubranie pod szyją osobie omdlałej, c) ułożyć ją w pozycji czterokończynowej. W tym celu osobę omdlałą układa się na plecach, z głową odwiedzioną do tyłu i na bok, po czym jedną ręką chwyta się kciuki obu jej rąk, a drugą – podkłada się powyżej stawów skokowych nóg i unosi wszystkie kończyny do góry. W sytuacji, w której nie jest możliwe zastosowanie pozycji czterokończynowej, należy: a) stanąć w rozkroku, bokiem za plecami poszkodowanego, b) objąć go w pół, c) jedną rękę ścisnąć w pięść i ułożyć na brzuchu omdlałego, omdlałego drugą uchwycić za nadgarstek (można również zastosować chwyt hakowy), d) tak obejmując poszkodowanego, oprzeć jego ciało na własnym biodrze – wówczas jego głowa wraz z tułowiem będą zwisać w dół, a wypychana z okolic jamy brzusznej krew spowoduje lepsze dotlenienie mózgu. Utrata przytomności – stan spowodowany zaburzeniami w funkcjonowaniu mózgu, w którym to stanie poszkodowany nie reaguje na bodźce z zewnątrz. Jeśli poszkodowany leży na plecach, to klęcząc na wysokości jego pasa, należy: a) rękę leżącą po stronie ratownika wyprostować wzdłuż tułowia, natomiast znajdującą się po stronie przeciwnej ułożyć na klatce piersiowej, b) nogę znajdującą się po stronie ratownika zgiąć w kolanie i podkurczyć tak, by stopa spoczywała na podłożu, c) lekko odchylić kolano od siebie i wsunąć dłoń poszkodowanego pod jego pośladek, d) uchwycić za ramię i biodro znajdujące się po stronie przeciwnej, lekko się odsunąć i delikatnie, płynnym ruchem obrócić poszkodowanego na bok w swoją stronę, e) głowę trzeba odchylić do tyłu w celu udrożnienia dróg oddechowych, a rękę, która była ułożona na klatce piersiowej poszkodowanego, włożyć pod policzek, tak aby łokieć swobodnie spoczywał na podłożu, f) rękę, przez którą obracano poszkodowanego, należy uchwycić obiema rękami (powyżej i poniżej stawu łokciowego) łokciowego odsunąć lekko do tyłu, g) ciepło okryć oraz kontrolować tętno i oddech w oczekiwaniu na przyjazd karetki pogotowia ratunkowego. Objawy: u nieprzytomnego zanikają odruchy kaszlu i połykania. Człowiek nieprzytomny nie reaguje na bodźce z zewnątrz i nie stara się przezwyciężyć trudności w oddychaniu.
Epilepsja – (napad drgawkowy, padaczka) przewlekłe zaburzenie mózgu, objawiające się nawracającymi napadami drgawek, którym towarzyszy utrata przytomności. Pomoc polega przede wszystkim na: a) amortyzowaniu uderzeń głową o podłoże (można podłożyć coś miękkiego pod głowę i dookoła niej), b) usunięciu twardych i ostrych przedmiotów, c) rozluźnieniu ubrania pod szyją, d) usunięciu gapiów, e) zapewnieniu bezpieczeństwa. Pierwsza pomoc polega na: a) ochronie przed dodatkowymi urazami (należy zdjąć ubranie, przykrycie), b) zapewnieniu dostępu świeżego powietrza (nie przeziębić), c) ochłodzeniu skóry dziecka (trzeba gąbką zwilżoną w letniej wodzie przecierać ciało od głowy w dół), d) utrzymaniu drożności dróg oddechowych, e) kontroli czynności życiowych i reagowaniu na ewentualne zmiany. Objawy: poszkodowany, u którego wystąpił pełnoobjawowy atak, nagle pada nieprzytomny, wydając z siebie krzyk. Ciało staje się sztywne, plecy wyginają się – jest to faza ogólnego kurczu tonicznego. Wargi mogą być sine, natomiast twarz i szyja przekrwione. Pojawiają się drgawki. Jest to faza kurczów klonicznych, w których drgawki i zwolnienia następują bardzo szybko po sobie. Występuje zaciśnięcie szczęki, oddech może być głośny. Na ustach pojawia się piana (krwawienie, jeśli wargi lub język zostały przegryzione). Sztuczne oddychanie metodą usta – usta – należy: a) głowę poszkodowanego delikatnym i płynnym ruchem odchylić do tyłu (po wcześniejszym oczyszczeniu dróg oddechowych), a żuchwę wysunąć do przodu (jedną rękę ułożyć na czole, a palce drugiej ułożyć na podbródku, unosząc go do góry), b) założyć maseczkę do sztucznego oddychania (lub chusteczke tkaninową), c) kciukiem kciukiem palcem wskazującym (ręki, która wcześniej była ułożona na czole) zacisnąć skrzydełka nosa, a palcami drugiej ręki odchylić żuchwę poszkodowanego, d) pochylić się nad poszkodowanym, e) szczelnie objąc swoimi ustami usta poszkodowanego, następnie spokojnie i płynnie wdmuchiwać powietrze do płuc, jednocześnie obserwując, czy klatka piersiowa poszkodowanego unosi się, f) odjąc usta od ust poszkodowanego, odchylić nieco w bok swoja glowe (tak, by zobaczyc, czy klatka piersiowa opada), zrobic wdech, g) ponownie wdmuchnąć powietrze do pluc, h) po 2. wdmuchnięciu należy ocenic tętno, jeżeli jest tetno a poszkodowany nie oddycha, wówczas należy w ciagu minuty wykonac oddech zastępczy w tempie 10 oddechow, i) co 10 oddechow należy sprawdzic tetno. Sztuczne oddychanie metodą usta – nos – zasada jest taka sama jal w metodzie usta – usta. Roznica polega na tym, ze po odchyleniu glowy i udrożnieniu drog oddechowych reka spoczywajaca na czole utrzymuje w odchyleniu glowe, natomiast palcami drugiej reki wysuwa się zuchwe, dociska się do szczeki i zamyka jame ustna. Wdech wykonuje się obejmując szczelnie swoimi ustami nos poszkodowanego poszkodowanego spokojnie powili wdmuchuje się powietrze do jego pluc. Sztuczne oddychanie u niemowląt - wykonuje się metodą usta – usta – nos. Trzeba ściśle objąć swoimi ustami usta i nosek niemowlęcia, a następnie wdmuchiwać powietrze do momentu uniesienia się jego klatki, po czym pozwolić na jej opadnięcie. Po 5 oddechach należy sprawdzić tętno. Jeśli jest, ale brak oddechu, to trzeba powtarzać wdmuchiwanie powietrza w tempie 2x jak u dorosłego, czyli w rytmie 20 oddechów na minutę.
Resuscytacja krążeniowo oddechowa RK-O – utrzymanie drożności drog oddechowych oraz wykonywanie sztucznego oddychania i masazu serca. RK-O u niemowląt – w razie braku oddechu należy objąć swoimi ustami usta i nos niemowlęcia i wykonać 5 wdechów. W przypadku braku tętna trzeba niezwłocznie przystąpić do wykonania masarzu serca. Niemowle kładzie się na płaskim podłożu. Dwa palce jednej ręki przykłada się do mostka tuż nad linią sutek i uciska się energicznie na głębokość 13mm w tempie 5 ucisnięc na 3 sek. Cykl 5 uciśnięć plus 1 oddech należy wykonywać w rytmie 10 cykli na minutę. RK-O u dzieci Jeśli dziecko nie oddycha wykonuje się 5 wdechow. U dzieci w wieku ok. 8 lat wykonuje się sztuczne oddychanie metoda usta – usta lub usta- nos. Technika podobna jak u dorosłego. Masaż serca wykonuje się tak ze palcami jedenj reki odnajduje się dolny brzeg mostka na który układa się srodkowy i wskaujacy palec. Druga dlon układa się tak ze czesc dloni tuz przy nadgarstku dotyka do palcow, aby nie ucisnąć wyrostka mieczykowatego. Używając tylko jednej dloni jej nasada energicznie uciska się klatke piersiowa na głębokość 2,5 – 4cm RK-O wykonuje się w tempie 1 sztuczny oddech na 5 ucisniec mostka(5 ucisniec na 3 sek.) w czasie 1 min trzeba wykonac 10 cykli. RK-O u dorosłych jeśli jeden ratownik to powtarza cykle: 2 wdmuchniecia i 15 ucisniec w tepie 4 cykli na minute. Tempo uciśnięć u dorosłego powinno wynosic 100 razy na minute. Gdy 2 ratujacych: 2 wdechy zycia, bada się tetno jeśli nie ma, wykonuje się dwa nastepne wdechy. Nastepnie cykle: 15 ucisniec i 2 wdechy. Ratownicy powinni klęczeć naprzeciw siebie. Jeden – na wysokości glowy poszkodowanego – wdmuchuje powietrze a drugi – na wysokości klatki piersiowej wykonuje masaz serca w tempie ok. 100 ucisniecna min. Ratownik wykonujący masaz serca powinien glosno liczyc. Ulatwia to drugiemu ratownikowi przygotowanie się do wdmuchniecia powietrza.. tepmo 4 cykli na minute. Schemat wykonywania RK-O przez jedna osobę: 1) zabezpieczenie miejsca wypadku, 2) sprawdzenie przytomności(nieprzytomny) 3)udrożnienie drog oddechowych 4) sprawdzenie oddechu 5) jeśli oddycha do przeskok do 7 punktu, jeśli nie to do 6. 6) wykonanie 2 wdechow 7) kontrola tetna 8) jeśli wyczowalne to ułożenie w pozycji bocznej ustalonej jeśli niewyczuwalne to wykonanie 2 wdechow. 9) wezwanie pomocy 10) sprawdzenie podloza 11) wyszukanie miejsca ucisku 12) wykonanie 15 ucisniec 13) wykonanie 2 wdechow i 15 ucisniec w tempie 4 cykle co minute. Śmierć kliniczna 1. nagłe ustanie oddychania 2. zatrzymanie akcji serca (niemożność wyczucia tętna) 3. niezwężanie się źrenic pod wpływem światła 4. brak odruchów mrugania 5. nieznaczne oziębienie ciała 6. obniżenie napięcia powłok ciała (wiotkość) 7. blada skóra Śmierć biologiczna 1. ustanie oddychania 2. ustanie akcji serca 3. zanik odruchów źrenicowych 4. zmętnienie rogówek 5. znaczne oziębienie ciała 6. zesztywnienie mięśni (stężenie pośmiertne) 7. występowanie plam pośmiertnych (opadowych) w niżej położonych częściach ciała 8. rozpad gnijny i przeobrażenie pośmiertne zwłok Sposoby rozpoznania 1. poprzez wysłuchanie, obserwacje klatki piersiowej. 2. sprawdzenie tętna na tętnicy szyjnej, obserwacja koloru skóry 3. skierowanie źródła światła w oczy 4. obejrzenie oczu 5. dotyk ciała 6. zmiana położenia kończyn 7. oględziny ciała Śmierć kliniczna – stan ustroju w ciągu kilku minut po zatrzymaniu krążenia i oddychania. Tkanki korzystają z zawartego w nim tlenu, nie doszło jeszcze do nieodwracalnych zmian w centralnych ośrodkach kory mózgowej. Śmierć biologiczna – okres śmierci klinicznej do 5 min, śmierć biologiczna następuje po tym okresie i polega na całkowitym ustaniu funkcji mózgu. Świadczą o tym tzw. Znamiona śmierci