Nagłe zasłabnięcia i zachorowania mogą się zdarzyć z różnych przyczyn, które nie zawsze można ustalić. Osoba ratująca wykonuje tylko te najpilniejsze czynności, które mogą pomóc choremu do czasu powierzenia go fachowej opiece lekarskiej. Dotyczy to zwłaszcza przypadków utraty przytomności, napadu duszności i bólów.
Omdlenia
Omdlenie, czyli nagłe zasłabnięcie z krótkotrwałą utratą przytomności może być spowodowane:
- niedokrwieniem mózgu,
- wyczerpaniem
- nagłym przeżyciem,
- silnym bólem,
- gwałtowna zmianą pozycji ciała,
- szybkim spadkiem ciśnienia tętniczego krwi.
Skóra jest wtedy blada, może być pokryta potem. Oddech jest powierzchowny a tętno przyspieszone i słabe.
Należy wtedy przez odpowiednie ułożenie ciała (nogi wyżej głowy) spowodować dopływ krwi do mózgu. U osoby siedzącej należy pochylić głowę do przodu. Następnie po rozluźnieniu odzieży, jeśli ustanie oddychanie, należy wykonać sztuczne oddychanie.
Do czasu odzyskania przytomności nie wolno podawać żadnych leków czy płynów a dopiero potem można podać krople nasercowe i niewielką ilość płynów.
Udar cieplny
Jest to stan przegrzania organizmu, przekrwienia mózgu i utraty przytomności. Następuje wtedy, gdy ciepło nie może być wydalone na zewnątrz.
Objawia się:
- zaczerwienieniem twarzy,
- obrzękiem skóry,
- przekrwieniem naczyń krwionośnych szyi i oczu,
- bólami i zawrotami głowy, mroczkami przed oczami, szumem w uszach,
- uczuciem pragnienia,
- suchością skóry i temperaturą ponad 40 o C,
- zwężeniem źrenic, wymiotami, utratą przytomności, zatrzymaniem oddechu,
- niewydolnością krążenia.
Należy chorego ułożyć w chłodnym, przewiewnym miejscu, wysoko unosząc jego głowę. Potem należy zrobić mu zimne nacieranie i zimne okłady na głowę. Jeśli chory jest przytomny podać mu chłodne napoje do picia a jeśli nie jest przytomny to zastosować sztuczne oddychanie jak przy omdleniach.
Udar słoneczny
Jest to stan przegrzania organizmu spowodowany długim działaniem promieni słonecznych na odkryta głowę.
Objawia się podobnie jak udar cieplny:
- zaczerwieniem twarzy i obrzękiem skóry,
- bólami i zawrotami głowy, wymiotami, utratą przytomności,
- temperatura przekraczającą 41 o C.
Podobnie jak przy udarze cieplnym należy ułożyć chorego w chłodnym miejscu wysoko unosząc jego głowę. Zrobić mu zimne okłady i nacieranie a następnie (jeśli jest przytomny) podać chłodne napoje do picia.
Napad drgawkowy (padaczka), choroba centralnego układu nerwowego
Napad drgawkowy objawia się:
- nagłą utratą przytomności a chory przewraca się do tyłu mając wygięte kończyny,
- głowa jest odchylona, zaciśnięte szczęki, drgające gałki oczne,
- drgają i prężą się jego kończyny,
- z ust toczy się piana, napad przechodzi samoistnie i chory zapada w sen.
Udzielając pomocy należy przede wszystkim zabezpieczyć chorego przed urazami, podkładać cos miękkiego pod głowę. Miedzy zęby wsunąć coś (np. chustkę, kawałek gumy, skóry) miękkiego. Potem rozluźnić mu ubranie. Po napadzie przenieść chorego w ciche miejsce i podać mu wodę do picia. Nie wolno podawać kawy, herbaty, alkoholu.
Wstrząśnienie mózgu
Może być ono spowodowane urazem czaszki, silnym uderzeniem lub upadkiem.
Objawia się:
- bólem głowy, bladością i zimnym potem, zawrotami głowy,
- wymiotami, zaburzeniem oddychania i krążenia,
- utratą przytomności (od kilku sekund do nawet dni),
- brakiem pamięci (chory nie pamięta co zaszło przed wypadkiem ani samego wypadku),
- temperatura może być obniżona lub prawidłowa,
- w cięższych przypadkach zmniejsza się reakcja źrenic na światło.
Należy chorego, jeśli jest nieprzytomny, ułożyć w pozycji bocznej a przytomnego w pozycji półsiedzącej. Położyć mu okłady z lodu na głowę i podać środki nasercowe pobudzające. Otulić go, by ogrzać ciało. Nie można podawac płynów ani tabletek przeciwbólowych jeśli chory jest nieprzytomny. Przede wszystkim należy zapewnić mu szybką pomoc lekarską.
Utonięcie
Przyczyną śmierci przez utonięcie jest ostrę niedotlenienie oraz zmiany w układzie krążenia.
Objawia się:
- niewydolnością oddechową,
- zaburzeniami krążenia.
Należy jak najszybciej podjąć szuczne oddychanie, sprawdzając czy nie ma ciał obcych w jamie ustnej. Nie usuwać wody z dróg oddechowych i żołądka poszkodowanego. Jesli to konieczne wykonać zewnęrzny ucisk serca. Jak najszybciej uzyskać pomoc lekarską.
