Sądownictwo
System organów ochrony prawne
Zasadnicza funkcja –ochrona prawna, czyli ochrona za pomoca prawa określonych dóbr i wartości niezbędnych do egzystencji i prawidłowego rozwoju jednostki, grup społ.
Organy orzekające
Organy wymiaru sprawiedliwości:
Sąd Najwyższy – sprawuje nadzór nad działalnością innych sądów w zakresie orzekania (nadzór judykacyjny).
Rozpoznawanie kasacji wnoszonych do prawomocnych orzeczeń sądów odwoławczych kończących postępowanie sądowe
Pod nadzorem judykacyjnym SN działają sądy powszechne, wojskowe.
Sądownictwo powszechne
-s. Rejonowe, okręgowe, apelacyjne.
Rejonowe-dla 1 lub kilku gmin
Okręgowe dla obszaru działania co najmniej 2 sądów rejonowych
Apelacyjne-dla obszaru działania co najmniej 2 sądów okręgowych
Poza S. Powszechnymi istnieje sądownictwo wojskowe (s. Garnizonowe, okręgowe) oraz sądownictwo administracyjne w postaci Naczelnego Sądu Administracyjnegoi jego zamiejscowych ośrodków.
W ramach sysemów sądownictwo powstała Krajowa Rada Sądownictwa stoi ona na straży niezawisłości sędziów w orzekaniu. (Trybunały: Konstytucyjny i T. Stanu)
T. Konstytucyjny-sad prawa . orzeka czy ustawy, umowy międzynar. są zgodne z konstytucją i rozstrzyga spory kompetencyjne pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa.Orzeczenia T. Są ostateczne
T. Stanu-sąd polityczny, dla polityków. Orzeka o odpowiedzialności osób zajmujących najwyższe stanowiska państwowe za naruszenie konstytucji i ustaw.z konstytucją przed TS ponoszą: Prezydent, Osoby z Rady Ministrów, Prezes NIK, Prezes NBP, Naczelny Dowódca Sił zbrojnych, członkowie KRRiT posłowie i senatorowwie
Zasady funkcjonowania sądownictwa:
- jednolitośc systemów organów sądowych – zapewnia jednolite zasady organizacji postępowania i orzekania , a także skutecznośc orzeczeń sądowych w całym kraju.-nadzór jurydykcyjny Sądu Najwyższego nad wszystkimi sądami a także wydawanie wyroków przez wszystkie sądy w imieniu RP
- niezawisłość sędziów- podlegają konstytucji i ustawom, sfobodna ocena dowodów przez sędziego. Gwarancję stanowi immunitet sędziowski, nieusuwalność sędziów, zakaz przeoszernai na inne miejsce bez jego zgody. Powoływanie sędziów przez Prezydenta na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa (bezterminowo)
- instrumentacyjnośćsądy wyższej instancji nie mogą wydawać wiążących wskazówek co do terćci orzeczenia sądom niższej instancji przy rozstrzyganiu konkretnych spraw.
- kolegialność i udział ławników-zespołowe rozstrzyganie spraw (ławnicy na 4 lata)
- jawność
- prawo oskarżonego do obrony
Organy kontroli przestrzegania prawa
Prokuratura – sciga przestępstwa i występuje z oskarżeniami przed sądem. W jej skład wchodzą2 piony organizacyjne: jednostki prokuratury powszechnej (rejonowe, okręgowe, apelacyjne Prokuratura Krajowa)oraz jednostki prokuratury wojskowej(garnizonowe i okręgowe) z Naczelną Prokuraturą Wojskową.
Rzecznik Praw obywatelskich-bada czy wskutek dziania lub zaniechania organów, organizacji i instytucji obowiązanych do przestrzegania i realizacji praw i wolności nie nastąpiło naruszenie prawa, a także zasad współżycia i sprawiedliwości społ. Rzecznik nie rozstrzyga a jedynie zwraca się do właściwych organów państwa i instytucji o podjęcie odpowiednich działań w celu usunięcia zagrożenia. Rzecznika powołuje Sejm za zgodą Senatu na 5 lat jest niezawisły i niezależny od innych odpowiada przed Sejmem.
Najwyższa izba kontrol kontroluje działalnośc gosp. I finansową i organizacyjno-administracyjną organów administracji rządowej, NBP i państwowych jednostek organizacyjnych z punktu widzenia legalności, gospodarności, celowości i rzetelności, kontroli NIK podlega również działalność innych jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych w zakresie w jakim wykotrzystują one majątek państwowy lub komunalny oraz wywiązują się z zobowiązań finans. Na rzecz państwa.
NIK kontroluje wykonanie budżetu państwa i centralne plany finansowe.
Nik dzuała na zasadzie kolegialności. Na czele stoi prezes powoływany na 6 lat przez Sejm za zgoda Senatu.
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji za zad. Ma projektowanie kier. Polityki państwa w tej dziedzinie, przyznawanie koncesji na rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych, opłaty abonamentowe, zasady działalności reklamowej w radiu i tel.. Wydaje rozporządzenia, organ administracyjny.
KRRiT stoi na strazy wolności słowa, interesu publicznego oraz prawa ludzi do informacji w radiu i tel.
Działalnośc oparta na niezalezności. Członkowie (9) na 6 lat przez Sejm, Senat i Prezydenta.
Organy pomocy i obsługi prawnej-notariat, adwokatura, radcowie prawni.
Trybunał Konstytucyjnu (patrz wyżej) i T. Stanu
TK zeka o zgpdości ustawy z konstytucjaTK bada treść aktu. Wystąpić do TK może Prezydent, marszałkowie, 50 posłom, 30 senatorom, Prezes Rady Ministrów, 1 prezes Sądu Najwyższ., prezes NSA, prokurator generalny, prezes NIK rzecznik praw obywatelskich.
Władze lokalne
Podzuiał terytorialny państwa: gminy, powiaty, województwa (16)
Organy samorzadu terytorialnego:
Samorząd Gminy-Rada Gminy-Zarząd Gminy- na czele burmistrz lub wójt lub prezydent
Powiat-Rada Powoiatu-Zarząd- Starosta
Województwo-Wojewódzki Sejmik Samorządowy- wojewoda-wybiera go premier
Gospodarka rynkowa
Proces wymiany-2 formy produkcji społecznej:gosp. Naturalną i towarową. Sporadycznie dokonuje się wymiany produktu na produkt
Towar – towar w procesie wymiany przedmiot staje się towarem.wyodrębniło się rolnictwo i pasterstwo, rzemiosło, kupiectwo. Wymiana nadal miała postać towar-towar. Następnie jeden z towarów stał się pieniądzem towar-pieniądz-towar
Rozwój handlu doprowadził do nowej formuły wymiany p-t-p` wynikiem czego powstaje nadwyżka, czyli zysk.
Mechanizm rynkowy-rynek-regulator procesów gospodarczych jako:
-instrument i miejsce wyceny dóbr, usług i zasobów
-zródło inf, dla podmiotów gosp.
-Warunek spożytkowania zasobów gosp.
-Mechanizm kształtowania stanów równowagi w gospodarce
-weryfikator społ. Przydatności produkcji i mechanizm dostosowywania produkcji do potrzeb.
Mechanizm rynkowy-proces automatycznego, niezaleznego od woli poszczególnych podmiotów gosp., regulowania decyzji konsumentów i producentów.
Popyt-ilość dobra, którą chcemy nabyć w danym czasie i cenie.
Podaż-ilość towaru zaoferowanego do sprzedażyw danym czasie po okreslonej cenie.
Prawo popytu-wraz ze wzrostem ceny danego dobra ceteris paribus, zmniejszy się zapotrzebowanie na nie i odwrotnie.
Tabela podaży-zestawienie ilości dobra oferowanego na sprzedaż w danym czasie i cenie.
Krzywa podażygraf. Ilostracja wpływu ceny na ilość danego dobra oferowaną na sprzedaż
Prawo podaży-wraz ze wzrostem ceny danego dobra , ceteris paribus, rośnie ilośc oferowana tego dobra i odwrotnie.
Równowaga ceny rynkowej-występuje przy cenie przy której ilość towaru dostarczanego na rynek i na jaką jest popyt są jednakowe.
Równowaga rynkowa- sytuacja, w której siły działąjące na rynku równoważą się.
Rynek i konkurencja
Onkurencjagdy uczestnicy rynku dążą do uzyskania lepszej pozycji w stos. Do innych uczestników.
- gospodarka wolnorynkowa-istotą jest max wyeliminowanie państwa z gospodarki, przy założeniu, że zakłóca ono warunki konkurencji, utreudnia działanie mechanizmów rynkowych i w konsekwencji szkodzi gospodarce.przedstawiciele:Hayek, Friedman, Brunner
- system regulowanej gospodarki rynkowej-dopuszcza interwencjonizmpaństwa w ograniczonym zakresie . realizowany za pomoca środków pośredniego sterowania (pieniężnych i finansowych) – Neokeynesiści-Tobin, Samuelson
Działalność gospodarcza- działalność wytwórcza, handlowa i usługowa, prowadzona w celach zarobkowych i na własny rachunek.
-handlowa
-budowlana
zasady prowadzenia działalności gospodarczej:
- zasada wolności gospodarczej, zas.
- Równości sektorów gosp. Równość podmiotów wobec prawa
- Zas. Samodzielnej odpowiedzialności podmiotu gosp. Wobec wierzycieli za zobowiązania
- Zasada co nie jest zabronioner jest dozwolone
- Zasada konkurencyjności
Przedsiebiorstwo i jego rodzaje
Rodzaje przedsiębiorstw
Przedsiębiorstwo-zespół składików materialnych i niematerialnych przeznaczonych do realizacji oznaczonych zadań gosp. Składniki te to:nazwa, znaki towarowe, księgi handlowe, nieruchomościi ruchomości
Przedsiębiorstwo charakteryzuje:
-cel
-odrębność ek0nomiczna
-odrebność prawna
-odrębnośc organizacyjna
-wyodrębnienie obszaru
Tryby przedsiebiorstw:
-przemysłowe, handlowe, transportowe, budowlane, rolne, usługowe
Rodzaje:
-państwowe-samodzielne samofinansujące się i samorządne podmiot gospodarczy mający osobowość prawną. Statut reguluje strukturę organizacyjną(energetyka, gazownictwo)
-spółdzielcze-organizacja gospodarcza, zrzeszenie dobrowolne samodzielne. Prowadzi działalnośc gospoarcza opartą na środkach produkcji stanowiących własnoiść członków spółdzielni(wpłaty członkowskie)
-spółki osobowe (cywilna, jawna, komandytowa) charakteryzują się współuczestnictwem osobistym w spółce i w przedsiębiorstwie. Majątek-=współwłasnośc wspólników, osobista i solidarna odpowiedzialnośc
-spółki kapitałowe- (s Z.O.O, S.A.), istnienie kapitału podzielonego na udziały lub akcje wspólników
spółka cywilna jest własnością 2 lub więcej osób nieograniczona odpowiedzialnośc, nie ma osobowości prawnej
spółka jawna-musi być zarejestrowana, nie ma osobowości prawnej
spółka komandytowa-prowadzenie w większym rozmiarze przedsiębiorstwa zarobkowego albo gosp. Rolnego.
Spółka Z. O. O- do założwenia potrzebny kapitał, ograniczona odpowiedzialnośc
Spółka akcyjne- jej powstanie jest uzależnione od zgromadzenia kapitału, akcje sa zbywalne
Spółka z udziałem zagranicznym (joint venture)-forma organizacyjna wspólnego przedsiewzięcia partnera krajowego i zagranicznego
Marketing
Sposób działąnia na rynku polegający na wykorzystywaniu zintegrowanych instrumentów i czynności , których celem jest poznanie i celowe kształtowanie potrzeb odbiorców produkt ow i usług.
To także wyszukiwanie i ocena szans rynkowych , związanych z zaspokojeniem potrzeb okreslonych nabywców i rekomendacja działań umożliwiających wykorzystanie tych szans.
Cel:
-zwiększenie łącznej wartości sprzedaży
zwiększenie sprzedaży produktu
nowi klienci
przeciwdziałanie konkurencji
promocja, komunikacja rynkowa
ugrupowania przedsiębiorstw.
Kooperacja-forma, w której istnieje dobrowolna współpraca przedsiębiorstw opierająca się na zawartej przez nie umowie. Strony nie tracą odrębności prawnej, ani też samodzielności gosp. W dziedzinach,których nie zastrzeżono w umpowie. Formą koo... są konsorcjum i kartel
Konsorcjum-krótkotrwała organizacja przedsiębiorstw, celem jest dokonywanie operacji handlowych, bankowych lub pieniężnych wymagających nakładu kapitału przekraczających możliwości poszczegóonych pzedsiębiorstw.
Kartel-związek przedsiębiorstw tej samej branży zawarty w celu ograniczenia konkurencji między imi
Koncentracja-forma, w którtej partnerzy związku przedsiebiorstw tracą swą samodzielnośc gospodarczą na rzecz centralnego kierownictwa , podporządkowując się mu.
Koncern-koncentracja kapitałowajednostek gosp. Powstająca w wyniku połączenia się co najmniej 2 przedsiębiorstwpod jednolitym kierownictwem.
Holding-podobne do koncernu, kontroluje inne przedsiębiorstwaprzez posiadanie większości ich akcji matka-córka
Towarzystwo holdingowe- prostsza forma sprawowania kontroli nad innymi przedsięb.
Fuzja- połączenie samodzielnych przedsiębiorstw, które tracą swa iezależnośc połączenie pionowe i poziome
Trust-forma koncentracji kapitałowej polega na przekazaniu przez akcjonariuszy kontrolnych pakietów akcji pewnej liczby przedsiębiorstw.
System pieniężno-kedytowy
Bank-prowadzi operacje pieniężne gotówkowe i kredytowe i świadczy usługi w tym zakresie.
Cechy: samodzielna i samofinansująca organizacja gosp., ma osoboośc prawną, działa na podstawie ustawy prawo Bankowe, może tworzyź z innymi bankami spółki, realizowac przedsięwzięcia gospodarcze, może być tworzone przez osoby prawne i fizyczne. Ustawa Prawo Bankowe nadaje NBP prawo i obowiązek nadzorowania działalności banków.
IBRD, MFW
Kredytwejście w posiadanie jakiegoś dobra we zamian za obietnice zwrotu w określon
