Podawanych jest wiele definicji, ekonomicznych i prawniczych, spedycji. Definicje te nie są tożsame, prezentują różne poglądy na temat istoty spedycji, pojęcia spedytora, przedmiotu działalności przedsiębiorstwa spedycyjnego. Ta wielość i różnorodność definicji spedycji świadczy o tym, że zakres działalności spedytora nie jest ściśle określony, a także o tym, iż dynamika, zmienność rzeczywistości wyprzedza próby tworzenia definicji przez teoretyków.
Przeanalizujmy najpierw następującą definicję: działalność spedycyjna to organizowanie przewozu ładunków i wykonywanie wszystkich lub niektórych związanych z tym czynności. Działalność ta może być wykonywana przez: użytkownika transportu(spedycja własna); przedsiębiorstwo transportowe(funkcja spedytora i przewoźnika połączona w jednym przedsiębiorstwie); wyodrębnione przedsiębiorstwo spedycyjne(przedsiębiorstwo to zajmuje się zarobkowo odpłatnie czynnościami związanymi z organizowaniem przewozu ładunków na rzecz określonego zleceniodawcy) .
Z przedstawionej definicji wynika, że spedycja jest to działanie, co uwydatnia dynamiczny charakter działalności spedycyjnej. Uważam, że trafnie został tu podkreślony ten aspekt spedycji. Spedycja składa się z wielu czynności rozłożonych w czasie, trudno więc mówić o statycznym charakterze działalności spedycyjnej.
Kolejnym ważnym elementem tej definicji jest określenie spedycji jako organizowania przewozu ładunków. Spedycja zatem nie jest przewozem, a przesłaniem ładunków, zorganizowaniem ich przewozu. Następuje tu wyraźne oddzielenie czynności transportowych od spedycyjnych, co uważam za właściwe. Wątpliwości może tutaj budzić fakt, że nie tylko przewóz ładunków, lecz także przewóz ludzi czy zwierząt może być organizowany.
Następnym istotnym stwierdzeniem, zawartym w tejże definicji jest wskazanie, że spedycja, obok organizowania przewozu ładunków jest także wykonywaniem wszystkich lub niektórych związanych z tym czynności. Wydaje mi się, że jest to stwierdzenie poprawne. Zwróciłbym w tym miejscu uwagę na to, że tak przedstawiona spedycja zawiera w sobie szeroki wachlarz czynności potrzebnych do przesłania ładunków, jak składowanie towarów, przygotowanie ładunków do przewozu, konsolidowanie ładunków itd.
Bardzo ciekawym składnikiem omawianej definicji jest skonkretyzowanie , kto może wykonywać działalność spedycyjną. Jest to: użytkownik transportu, przedsiębiorstwo transportowe oraz wyspecjalizowane przedsiębiorstwo spedycyjne. Osobiście nie zgadzam się z tym, aby dokonywać takiej konkretyzacji, gdyż może zdarzyć się, że działalność spedycyjna może być wykonana przez jakiś niewymieniony podmiot, np. w przypadku, gdy przedsiębiorstwo inne niż transportowe będzie samo organizowało przewóz ładunków bez pośrednictwa przedsiębiorstwa spedycyjnego.
Podsumowując analizę tej definicji, jej walorem jest wskazanie przedmiotu działalności spedycyjnej oraz podkreślenie dynamicznego charakteru tej działalności. Właściwe jest też, moim zdaniem, wskazanie na to, że działalność spedycyjna obejmuje szeroki zakres czynności związanych z organizowaniem przewozu. Nie zgadzam się natomiast z wyszczególnieniem podmiotów mogących wykonywać działalność spedycyjną.
Przejdźmy do drugiej definicji spedycji. Spedycja to działalność zarobkowa polegająca na zorganizowaniu procesu przemieszczenia przesyłki w zastępstwie zleceniodawcy oraz na wykonaniu innych, dodatkowych związanych z tym czynności .
Podobnie jak w poprzedniej definicji zwrócono tu uwagę na dynamiczny aspekt działalności spedycyjnej, poprzez opisanie spedycji jako działalności. Podkreślono też, iż spedycja jest organizowaniem przewozu ładunków oraz wykonaniu innych związanych z tym czynności. Wszystkie te elementy uważam za właściwe, co zaznaczyłem przy omawianiu pierwszej definicji.
Nowym elementem, w porównaniu do poprzedniej definicji jest zaznaczenie, że spedycja to działalność o charakterze zarobkowym. Osobiście nie zgadzam się z takim poglądem. Sądzę, iż spedycja nie musi mieć koniecznie charakteru zarobkowego, ponieważ może być wykonywana niezarobkowo, we własnym zakresie(mam na myśli spedycję własną).
Kolejnym, również po raz pierwszy występującym w definicjach spedycji, składnikiem jest stwierdzenie, że spedycja wykonywana jest w zastępstwie zleceniodawcy. Nie podzielam także i tej opinii, gdyż w przypadku wykonywania spedycji własnej nie można mówić o wykonywaniu czynności spedycyjnych w zastępstwie zleceniodawcy, a więc takie ograniczenie uważam za błędne.
Walorem omawianej definicji jest wskazanie przedmiotowego ujęcia spedycji, a także podkreślenie dynamicznego charakteru działalności spedycyjnej. W moim przekonaniu wadą tej definicji jest ograniczenie działalności spedycyjnej do działalności zarobkowej i prowadzonej w zastępstwie zleceniodawcy.
Prześledźmy następną definicję, głoszącą, że spedycja to zorganizowanie przemieszczenia ładunków przy zastosowaniu odpowiednio dobranych środków transportowych i sposobu przewozu, w wyniku czego następuje przesłanie ładunku od nadawcy do odbiorcy.
Podobnie jak w poprzednich definicjach, spedycja przedstawiana jest jako działanie, co uwypukla jej dynamiczny charakter. Według tej definicji spedycja jest organizowaniem przewozu ładunków, co zgodne jest zarówno z poprzednimi definicjami, jak i moją własną opinią. Definicja ta jest bardzo „szeroka”, spedycja w tym ujęciu obejmuje wszystkie czynności potrzebne do przesłania przesyłki, jak np. ubezpieczenie transportowe, składowanie towarów, przygotowanie ładunku do przewozu itd.
Składnikiem obecnym w tej definicji, a niewystępującym w dotychczasowych jest wyraźne określenie narzędzi pracy spedytora. Autor zwraca uwagę na organizowanie przewozu przy pomocy odpowiednich środków transportu i sposobu przewozu. Sugeruje to ponadto, że wybór odpowiednich środków transportu oraz sposobu przewozu zależny jest od specyfiki i potrzeb danego przewozu. Myślę, że zawarcie w definicji określenia narzędzi pracy spedytora jest właściwe.
Nowym elementem występującym w tejże definicji jest wskazanie rezultatu działalności spedycyjnej, a więc przesłanie ładunku od nadawcy do odbiorcy. Ten element definicji także jest zgodny z moją własną opinią.
Rekapitulując zaletą przytoczonej definicji jest dokładne określenie przedmiotowego aspektu działalności spedycyjnej- jest tu mowa o przedmiocie spedycji, jak i narzędziach pracy spedytora, a także wskazano cel działalności spedycyjnej. Definicja ta przybliża zatem ekonomiczno-organizacyjną stronę działalności spedycyjnej. Za wadę tej definicji uważam natomiast niezwrócenie uwagi na podmiotową stronę działalności spedycyjnej, nie ma tam opisu stosunków formalno-handlowych łączących spedytora ze zleceniodawcą.
Zastanówmy się teraz nad kolejną, czwartą, definicją spedycji. Ujmuje ona spedycję jako wykonawstwo czynności niewymagających bezpośredniego, fizycznego kontaktu z ładunkiem i zastosowania właściwych temu narzędzi pracy .
Wedle tej definicja spedycja to wykonawstwo czynności, czyli, jak w poprzednich definicjach, podkreślono dynamiczny charakter spedycji.
Definicja ta daje jednak odmienne spojrzenie na działalność spedycyjną niż wcześniej omówione. W tym ujęciu spedycja ogranicza się do typowo biurowych czynności, wyklucza się np. przeładunek, składowanie i inne czynności natury techniczno-wykonawczej. Jak widać definicja ta koncentruje się na „czystości” spedycji. Nie zgadzam się z podejściem zaprezentowanym w tej definicji. Moim zdaniem spedycja wykracza poza czysto biurowe czynności i wymaga innych niż tylko biurowe narzędzia pracy.
Opisywana definicja jest ujęciem syntetyzującym działalność spedycyjną. Uważam to za wadę tej definicji. Kolejną rzeczą, której brakuje mi w tejże definicji jest pominięcie podmiotowej strony działalności spedycyjnej.
Przeanalizujmy następną definicję spedycji. Wedle tej definicji spedytor to przedsiębiorca, który zobowiązuje się za wynagrodzeniem w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do wysłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem, działając w imieniu własnym bądź też w imieniu swego zleceniodawcy .
Pierwszym elementem definicji jest nazwanie spedytora przedsiębiorcą. Nie zgadzam się z takim poglądem, bowiem w mojej ocenie spedytor nie musi prowadzić swojej własnej działalności gospodarczej, a więc niebędąca przedsiębiorcą.
Kolejnym składnikiem tej definicji, także niewystępującym we wcześniejszych definicjach jest pokreślenie, iż spedytor działa za wynagrodzeniem w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa. Z tym elementem definicji pozwoliłbym sobie się nie zgodzić, gdyż takie ujęcie spedycji wyklucza prowadzenie spedycji we własnym zakresie, spedycji własnej.
W definicji tej podkreślono też, iż spedycja polega na wysłaniu lub odebraniu przesyłki. Zgadzam się z tę opinią, są to przecież jedne z najważniejszych czynności spedycyjnych.
Istotnym składnikiem tej definicji jest także to, że do spedycji zaliczane są również inne usługi związane z przewozem. W zupełności popieram ten pogląd. W tym miejscu zwróciłbym też uwagą na to, że tak ujęta spedycja nie obejmuje samego przewozu przesyłki, co uważam za poprawne.
Całkowicie nowym elementem, w zestawieniu z pozostałymi definicjami, jest określenie w czyim imieniu działa spedytor. Może on, wedle definicji, działać w swoim własnym imieniu lub też w imieniu dającego zlecenie.. Moim zdaniem jest to pogląd słuszny, gdyż podmiotem praw i obowiązków może być wyłącznie spedytor, lecz może się także zdarzyć sytuacja, iż spedytor dokonuje przelewu praw (cesji) na rzecz swego zleceniodawcy.
Walorem omówionej definicji jest z pewnością dokładne określenie podmiotowego aspektu działalności spedycyjnej – wskazano kto jest spedytorem i omówiono stosunki łączące spedytora ze zleceniodawcą. Określono również przedmiot działalności spedycyjnej. Za wadę tej definicji poczytuję zawężenie spedycji do czynności zarobkowej, wykonywanej na czyjeś zlecenie.
Każda z analizowanych definicji spedycji podaje inne ujęcie działalności spedycyjnej. Niektóre ze składników omówionych definicji uważam za słuszne, jestem w sanie się z nimi zgodzić. Inne elementy przytoczonych definicji określiłem natomiast jako niewłaściwe, sądzę, iż nie powinny były one znaleźć się w definicji spedycji. Na tej podstawie chciałbym podać własną definicję spedycji. Brzmi ona następująco: spedycja to działalność polegająca na organizacji przewozu przesyłki oraz wykonaniu innych związanych z tym czynności przy użyciu odpowiednio dobranych środków transportu i sposobu przewozu, której celem jest przemieszczenie przesyłki od nadawcy do odbiorcy, przy czym działalność ta może być wykonywana we własnym zakresie (spedycja własna), jak i na zlecenie innego podmiotu.
Za walor tej definicji uważam określenie przedmiotowej strony działalności spedycyjnej. Opisano przedmiot spedycji, narzędzia pracy spedytora, a także rezultat działalności spedycyjnej. Podkreśliłbym, iż definicja ta przekracza ramy wyznaczone przez pojęcie spedycji „czystej”, obejmuje inne niż tylko biurowe czynności, zawierając w pojęciu spedycji także czynności natury techniczno-wykonawczej. Za zaletę stworzonej przeze mnie definicji uważam także zawarcie w pojęciu spedycji czynności zarówno dokonywanych we własnym zakresie, czyli spedycji własnej, jak i czynności realizowanych na zlecenie innego podmiotu.
