Analiza słowotwórcza rzeczownika rzeczowników, analiza wyrazu wyrazów

Wszystko dużo przejrzyściej w załączniku :) Plus przykład analizy słowotwórczej.

ANALIZA SŁOWOTWÓRCZA RZECZOWNIKÓW

1. PARAFRAZA SŁOWOTWÓRCZA – opis wyjaśniający znaczenie wyrazu pochodnego (derywatu), zawierający wyraz podstawowy
np. domek - ‘mały dom’
szklarz - ‘ten, kto szkli’
wymysł - ‘coś, co zostało wymyślone’

2. WYRAZ/Y MOTYWUJĄCY/E – wyraz, od którego został utworzony dany wyraz pochodny
np. domek - dom
glebogryzarka - gleba, gryźć
wymysł - wymyślić

3. TEMAT SŁOWOTWÓRCZY – część wyrazu podstawowego, od której został utworzony wyraz pochodny; tzw. rdzeń; zazwyczaj nie uczestniczy w odmianie
np. domek - dom-
spadek - spad-
kpiarz - kp’-
skok - skok

UWAGA! Temat SUPLETYWNY – np. rok - lata, człowiek - ludzie

4. FORMANT – element odróżniający wyraz pochodny od wyrazu podstawowego; słowotwórcza część wyrazu dodana do jego rdzenia

Typy formantów:
AFIKSY:

- PREFIKS (przedrostek)
np. W-bić
WICE – prezydent
PRZY-chodzić

- SUFIKS (przyrostek)
np. dom-EK
pan-ICZ

- INTERFIKS (wrostek)
np. brunatn-O-szary

- POSTFIKS
np. uczyć - uczyć SIĘ

- F. PARADYGMATYCZNY – paradygmat – zbiór końcówek fleksyjnych wyrazu
np. służąc–Y służąc-A

- F. PROZODYCZNY – przesunięcie akcentów; występuje w złożeniach
np. dobranoc dobra noc
1 zestrój 2 zestroje


5. WSPÓŁFORMANTY

np.mleCZarz - mleKo k:cz (k:č)

komiNIarz - komiN n:ń


6.
1) TYP DERYWACJI ZE WZGLĘDU NA FUNKCJĘ FORMANTU:

- FUNKCJA STRUKTURALNA – formant tworzy nowe słowo
TAUTOLOGIA – znaczy to samo
np. powrócić/wrócić
siąść/usiąść

- FUNKCJA SYNTAKTYCZNA – zmiana właściwości składniowych wyrazu (widoczne w różnicy części mowy)
TRANSPOZYCJA – przesuniecie jednej części mowy do drugiej, bez zmiany znaczenia
np. pisanie – rzeczownik, czasownik

- FUNKCJA SEMANTYCZNA JAKOŚCIOWA – zmieniają się uboczne cechy, zasadnicze znaczenie bazy pozostaje, zmienia się jego część dodatkowa
MODYFIKACJA
np. domek - dom

- FUNKCJA SEMANTYCZNA PRZEDMIOTOWA – derywat oznacza zupełnie inny obiekt niż ten, który oznacza baza
MUTACJA
np. rybak - ryba

2) FORMALNY TYP ZŁOŻENIA – wyznacza się za pomocą wzajemnego stosunku członów złożenia:

- ZŁOŻENIE WSPÓŁRZĘDNE – człony nie określają się nawzajem
np.cudzoziemiec, noworodek, korkociąg

- ZŁOŻENIE NADRZĘDNO-PODRZĘDNE – jeden z członów określa drugi
np. żelazobeton (czyli: żelazo i beton), chlorowodór (czyli: chlor i wodór)

7.
1) KATEGORIA SŁOWOTWÓRCZA:

- TRANSPOZYCJA:
•rzeczownikowe nazwy czynności; rzeczowniki odczasownikowe
‘to, że się…’ ‘to, że ktoś…’
np.

Related Articles