Semiotyka-ogólna nauka o znakach..W obrębie semiotyki są:semantyka-ogólna nauka o stosunku zachodzacym miedzy znakami jezykowymi a tym ,do czego znaki te odnoszą się.Syntaktyka-ogólna nauka o rodzajach językowych i regułach poprawnego wiazania tych znaków w wyrazenia złożone.Pragmatyka-nauka zajmująca się zagadnieniami dot. stosunków miedzy znakami językowymi a wypowiadajacym się czy też odbierajacym wypowiedzi człowiekiem. Logika formalna-logika w węższym tego słowa znaczeniu,jest nauką o związkach zachodzacych miedzy prawdziwością a fałszywoscią jakichś zdań ze względu na ich budowę,a w szczególnosci-o zwiazku wynikania logicznego. Zwiazek wynikania logicznego-zachodzi np. miedzy wszelkimi zdaniami o budowie „żaden S nie jest P” a odpowiednimi zdaniami o budowie „żaden P nie jest S”.Nie zachodzi natomiast miedzy zdaniem o budowie „niektóre S nie są P” a odpowiednim zdaniem o strukturze „niektóre P nie są S” gdyż przy pewnych podstawieniach może się okazać,że pierwsze zdanie powstałe z takiego podstawienia jest prawdziwe,a drugie przy tych samych podstawieniach –fałszywe. Znakiem-nazywamy dostrzegalny układ rzeczy czy zjawisko spowodowane przez kogoś ze względu na to,iż jakieś wyrażnie ustanowione czy zwyczajowo ukształtowane reguły nakazują wiązać z tym układem rzeczy czy zjawiskiem myśli określonego typu. Oznaką jakiegoś stanu rzeczy czy zdarzenia nazywamy wszystko to,co współwystępując z owym stanem rzeczy czy zdarzeniem powoduje skierowanie nań czyjejś myśli, choć nie istnieją reguły znaczeniowe,które by takie skierowanie myśli nakazywały. Substrat materialny-znaku może być-odpowiednio-trwały/np.napis na murze,znak drogowy,itp./ lub nietrwały/ błysk światła, dźwięk mowy, itp./.Język jest to system obejmujący wyznaczony przez pewne reguły zbiór znaków słownych,znaków,z którymi odp. Reguły nakazują wiązać myśli określonego typu,a inne reguły określają dopuszczalny sposób wiązania tych znaków w wyrazenia złożone.Język z semiotycznego punktu widzenia określany jest przez 3 grupy reguł: reguły wyznaczające zasób słów danego języka, reguły znaczeniowe i reguły składniowe. Wyraz czy wyrażenie złożone ma ustalone znaczenie w jakimś języku,jeśli wsród ludzi mówiących danym językiem istnieje pewien ustalony sposób posługiwania się danym wyrazem czy wyrazeniem jako znakiem. Znaczeniem terminu jest pojęcie. Znaczeniem zdania/wyrazu/ jest sąd. Znaczenia/usytuowanie/: sfera zjawisk psychicznych
Znaczenie jako idea skojarzona ze słowem.Teoria asocjacjonistyczna lub asocjacjonizm tj. proces kojarzenia,znaczenia wyrazu jest pewne przedstawienie, pewna idea powiazana z dzwiękiem lub kształtem słowa na zasadzie kojarzenia.Prawo kojarzenia-pewien proces fizyczny.
Sfera zjawisk fizycznych-znaczenie jako konotacja, tj. zespół cech charakt. Dla zakresu danej nazwy za pomocą którego myślimy o jej
Desygnatach, który przysługuje nazwom nie posługującym się imionami własnymi, np.myśląc o desygnatach nazwy „brzoza” myślimy o cechach które razem wzięte charakteryzują wszystkie brzozy i tylko brzozy.Desygnat- przedmiot którego dana nazwa jest znakiem, nazywamy desygnatem tej nazwy. Sfera zjawisk abstrakcyjnych- przedmioty abstrakcyjne-znaczenia jako przedmiot idealny. Nie stosują się do niego wszystkie określenia przestrzenno-czasowe(właściwe przedmiotom materialnym).Ta koncepcja chwyta zbiory w sensie dystrybutywnym/zbiór do którego należą pewne elementy ze względu na posiadane określone cechy/. Sfera zjawisk samego jezyka i stosunków między ludżmi, sfera zjawisk miedzy jezykiem a rzeczywistością zewnetrzną.
Słownictwo-to zasób słów majacych ustalone znaczenie w danym jezyku. Idiomy,czyli wyrazenia złożone,które mają swoiste znaczenie,odmienne od tych, które wyznaczałoby zwykłe znaczenie wyrazów składowych. Składnią jakiegoś języka są ustalone w nim reguły dotyczace sposobu wiązania wyrazów w wyrażenia złożone. Język ,w którym formułuje się wypowiedzi o wypowiedziach sformułowanych w jezyku niższego stopnia, nazywany jest metajęzykiem w stosunku do tego języka. Kategorie wyrażeń wyróżnionych ze względu na ich rolę w budowaniu wyrażeń złożonych to kategorie syntaktyczne. Wyróżnia się 2 podst. Kategorie syntaktyczne – zdanie i termin jednostkowy/słowo/. Zdanie w sensie logicznym to zdanie oznajmiające, o którym można orzekać prawdę lub fałsz, zdanie oznajmiające a jednocześnie zdanie niewartościujace np. „Granit jest skałą magmową, „Poznań jest stolicą Wielkopolski” ,natomiast zdanie „Poznań ma piękną architekturę” nie jest zdaniem w sensie logicznym. Istnieją 2 rodzaje reguł w ramach syntaktyki tj.indukcyjna i inferencyjna -są to reguły które ustalają aksjomaty tj. takie zdania które są zdaniami zawsze prawdziwymi,w logice nazywają się tezami danego języka. Reguły inferencyjne i aksjomaty to dedukcja. Pragmatyka – reguły pragmatyczne (relacje nadawca-odbiorca,język-znak jezykowy)- podział zdań : zdania analityczne i syntetyczne – ich prawdziwość lub fałszywość ustala się z uwagi na znaczenie uzytych słów Dla zdań syntetycznych poszukuje się jakiegoś probierza prawdziwości np. „dzisiaj świeci słońce” –zdanie uzyte w j. przedmiotowym.
Trzeba odnieść tę wypowiedż –skonfrontować z pozajezykowym probierzem prawdziwości(czy rzeczywiście świeci słońce),gdy szukamyprawdziwosci/fałszywosci zdania poza jezykiem sa to zdania syntetyczne. Funktatorami nazywa się w logice wyrazenia czy wyrazy,które nie są zdaniami ani nazwami,lecz służą do wiazania jakichś wyrazeń w wyrazenia bardziej złożone.Ze względu na to czy w wyniku powiazania wyrazeń składowych powstaje zdanie czy nazwa,rozróżniamy funktory zdaniotwórcze lub funktory nazwotwórcze. Wyrazy czy wyrazenia,które sa przez jakiś funktor wiazane w złożoną całość, nazywamy argumentami tego funktora. W związku z tym wyróżniamy funktory o argumentach zdaniowych i funktory o argumentach nazwowych. Np. „ojciec Juliusza Słowackiego „tu funktorem jest „ojciec” / ojciec- nowy typ jednostkowy. Implikacja – jeżeli to, Kwantyfikator- ^x duży . , generalny- dla kazdego x,,
Vx mały, egzystencjalny- istnieje takie x. Predykat- n- argumentowy, jest to wyrazenie które wraz z terminem jednostkowym tworzy zdanie. Np. predykat 1 argumentowy: Piotr (x) idzie, 3 argumentowy – x jest bratem y i z. Parafraza kwantyfikatorowa to wyrazenie które wraz z predykatem tworzy zdanie, dla kazdego x istnieje takie x ,np. „każdy student uczy się pilnie”, jeśli x jest studentem to każdy student uczy się pilnie, np. „dziewczyny farbują włosy” istnieje takie x,jeśli x jest dziewczyną to x farbuje włosy.Znaczenie – przedmiot idealny i przedmiot abstrakcyjny.Znaczenie jako sposób uzycia wyrazenia pochodzi od Windensteina, od neopozytywistycznej koncepcji znaczenia-wyrazenie porównuje do narzędzi a znaczenie do funkcji pełnionych przez narzędzia.Znać znaczenie zdania to wiedziec jak go uzywać,uczenie się znaczeń odbywa się metodą treningu prowadzacego do powstania porzadanej dyspozycji nie zaś metoda wyjaśnień, słowa są narzędziami do wywoływania zmian w zachowaniach – koncepcja antyasocjawistyczna(antyhuserlowska-antypsychologiczna)- ponieważ słowo znaczenie nie posiada desygnatu w żadnej dziedzinie, znaczenie konstytuuje się na gruncie samego jezyka. Def. Reguła formownia –określają te cechy wyrazeń językowych danego języka które decydują iż pewnym sekwencją pewnych wyrażeń przysługuje wspólny sens bycia zdaniem danego jezyka. Podział reguł formowania 1/wyznaczają klasę prostych wyrażeń niezdaniowych(słów danego języka) tj.reguły ustanawiajace słownik danego jezyka, 2/ reguły gramatyczne a) reguły ustalające kategorie gramatyczne, b)reguły ustalające sposób budowania zdań z wyrazeń o określonych kategoriach gramatycznych. Czym jest kategoria gramatyczna w logicznej teorii języka(syntaktyki)- kat. Gramat. Określonego wyrazenia jest to zbiór wszystkich wyrażeń tego języka, którymi można zastąpić to określone wyrażenie w dowolnym zdaniu, uzyskując na powrót zdanie (wszystkie kat. Gramatyczne są zastępowalne) . Np., „Piotr
Wita Jana” –zamiast wita można wstawić inne wyrazenie z tej samej kateg. Gramatycznej. Podst. Kateg. Gramatyczne to: zdanie, termin jednostkowy, predykat, funktor, kwantyfikator. Role semiotyczne wypowiedzi: rola opisowa, rola ekspresywna,rola sugestywna, rola performatywna(wypowiedż-akt o charakt. Umownym,konwencjonalnym). Zdanie w sensie logicznym jest to wyrażenie jednoznacznie stwierdzajace,na gruncie reguł danego języka, iż tak a tak jest albo że tak a tak nie jest.Stwierdzenie takie bywa zgodne albo niezgodne z rzeczywistością,wobec tego zdanie w sensie logicznym jest wyrażeniem prawdziwym lub fałszywymPrawdziwość zdania albo jego fałszywość nazywamy wartościami logicznymi. Zdanie którego prawdziwość jest przesadzona ze względu na samo znaczenie użytych słów i któremu nie można zaprzeczyć bez naruszenia reg€ł określających znaczenie użytych w nim słów w danym jezyku nazywamy zdaniem analitycznym Zdanie którego fałszywość jest przesądzona ze względu na samo znaczenie użytych w nim słów nazywamy zdaniem wewnętrznie kontradyktorycznym na gruncie danego języka.Wszystkie inne zdania,których wartości logicznych nie możemy poznać w ten sposób, nazywamy zdaniami syntetycznymi.. Wypowiedzią zdaniową niezupełną nazywamy takie wyrażenie ,które wprawdzie na gruncie danego języka nie jest zdaniem w sensie logicznym, lecz o tyle spełnia rolę zdania w sensie logicznym, o ile słuchacz zdaje sobie sprawę z pewnych domyślnych uzupełnień wypowiedzi, pominiętych przez mówiącegoW logice nazywa się funkcją zdaniową (formułą zdaniową) takie wyrażenie opisowe, które zawiera zmienne 9x,y,z,S,M,P, itd.)-wyrażenie takie po dokonaniu odp. Podstawień na miejsce zmiennych staje się zdaniem w sensie logicznym..Zdania orzekające o istnieniu/nieistnieniu przedmiotów jakiegoś rodzaju nazywamy zdaniami egzystencjalnymi. Zdania orzekające że jakaś klasa A w całości/części zawiera się/nie zawiera się w jakiejś klasie B – to zdania subsumpcyjne.. Wyróżniono: zdanie ogólno-twierdzace o budowie „kazde S jest P” np. każdy szpak jest ptakiem (funkcja S a P ), Zdanie ogólno-przeczące o budowie „żaden S nie jest P „ np. żaden sedzia nie jest prokuratorem (funkcja S e P ), zdanie szczegółowo –twierdzące o budowie „ niektóre S są P „ np. niektórzy studenci są pracowitymi ludżmi (funkcja S i P ), zdanie szczegółowo-przeczace o budowie „niektóre S nie są P” np. niektórzy studenci nie są palącymi papierosy (funkcja S o P )Podział logiczny zakresu jakiejś nazwy N na zakresy nazw A,B,C,D..to znaczy stwierdzić,iż każdy desygnat nazwy N jest desygnatem jednej i tylko jednej z nazw A,B,C,D.tj. kto zamierza przystąpić do posegregowania pewnych przedmiotów musi uprzednio dokonać podziału logicznego pewnej nazwy.. Zakres który zostaje poddany podziałowi, nazywamy całością dzieloną a wyróżnione w podziale nazwy podrzędnych – członami podziału, np. pociągi dzielimy na pociągi elektryczne, parowe, itdPodział zakresu nazwy jest wyczerpujący, jeśli każdy z desygnatów nazwy, której zakres dzielimy,może być zaliczony do jakiegoś wyróżnionego członu podziału.Podział zakresu nazwy jest rozłączny,jeśli żaden z desygnatów nazwy,której zakres dzielimy,nie może być zaliczony do dwóch członów podziału na raz... Najprostszym sposobem podziału jest podział dychotomiczny wg cech kontradyktorycznych(sprzecznych)- jest to podział który w obrębie zakresu dzielonego wyróżnia klasę przedmiotów posiadających pewną cechę i klasę przedmiotów,które tej cechy nie posiadają, np. dzielimy zakres nazwy: mieszkańcy kraju na zakresy: mieszkańcy kraju umiejący czytać i nie umiejący czytaćBiorąc za podstawę jakąś ogólną cechę którą przedmioty posiadają wyróżniamy inne człony podziału tj. determinandy / ogólniejsza cecha/ i determinanty / jej odmiany/np. ołówki można podzielić wg determinandy na „kolor oprawki” ..Wielostopniowy podział logiczny,tj. podział logiczny z dalszym podziałem otrzymanych członów podziału to klastfikacja..Pozytywizm- filoz. Pozytywna, od Comtea – reguła fenomenalizmu-na ma różnicy realnej między istotą a zjawiskiem. Pozyt. Kwestionuje metafizykę gdzie rozróżnia się istotę od istnienia. Pozyt. Tępił pojecia materia i duch/to co dane zmysłowo i pozasmysłowo/. Reguła nominalizmu –wszelka wiedza abstrakcyjna jest uproszczonym zapisem rzeczywistości,wszelkie byty matematyczne są pewnymi konstruktami do porządkowania rzeczywistości ,reguła ta przeczy wartości sądów oceniajacych,poza realnym światem nie ma bytów wartościujących, wiara w jedność metod, przyrodoznawstwo jako wzór i postulat poznania,humanistyka powinna przejąć metody nauk przyrodoznawstwa, Comte chciał reformować naukę-przyjął termin socjologia jako wiedzę o społeczeństwie,chce stworzyć naukę badającą strukturę społeczną,na jej gruncie zaprojektować nowe społeczeństwo. Prawo 3 stadiów – dzieje ludzkości w 3 fazach:1/ faza teologiczna (fetyszyzm,totemizm) –poszukiwania na zewnątrz,poza nauką, 2/ faza metafizyczna (szukanie poza przyrodą, nadprzyrodzone sprawstwo wydarzeń,tworzy swieckie bóstwa)- dlaczego cos się dzieje szuka się w samej rzeczy, 3/ faza pozytywna (obserwacja,eksperyment)- pytanie jak powstają zjawiska.. Poytywizm modernistyczny / empiriokrytycyzm/ - genetyczne oceniania, krytyczność do tego co jest zastane, metoda krytyczna w stosunku do rzeczywistości,odwrót od racjonalizacji świata, introjekcja – doswiadczenie (przeżyć coś samemu).
Krytyka filoz. Empiriokrytycznej – konwencjonalizm –od Poincerego, (krytyka doswiadczenia i dodanie konwencji), udział konwencji w tworzeniu nauki,fakty naukowe nie istnieją-liczy się elegancja,nie ma czystego doświadczenia, każdą dobrą hipotezę można utrzymać przez tworzenie hipotez dodatkowych, większość praw to definicje, nauka nie dąży do prawdy ale do tego co wygodne-estetyczne, znak równości między nauką a religią, obrona metafizyki,wszystko co jest dane jest konwencją przez nałożenie na wiedzę wczesniejszych założeń,dlatego nie ma czystego doswiadczenia. Pozytywizm tryumfujący – kwestionowanie pozytywistycznego dlaczego na korzyść jak. Naturalizm- def. Dobra-tak jak powinno być, nie można zdefiniowac dobra(wg Medre- intuicja,władza poznawcza równoprawna z doświadczeniem, (wg Maxa Schellera-antynaturalisty, intuicja jest jeśli przy pomocy zmysłów poznajemy świat doświadczalny, to przy pomocy intuicji poznajemy wartości, Dobro jako kategoria pierwotna. Intuicjoniści – dobro jest ujmowane za pomocą intuicji o charakt. Poza empirycznym.Dla nich zdania o dobru są zdaniami sensownymi w sensie logicznym.Dzięki temu uznano estetykę jako naukę. Emotywizm- ma związek z logicznym pozytywizmem, logiczny pozytywizm- neopozytywizm, koło wiedeńskie,zaczyna się od manifestu „koła wiedeńskiego”-sormułowano cel filozofii-ustanowić kryteria sensownych wypowiedzi o świecie ( R.Carnap), ustanowienie sposobu wykazania prawdziwości lub fałszywości stwierdzeń, jeśli nie można orzec czy zdanie jest prawdziwe lub fałszywe to jest bezsensowne. Wg logiki pozytywizmu-3 typy zdań : 1/ zdania logiczne(analityczne) – ich prawdziwość lub fałszywość rozstrzyga się na drodze analizy części składowych, 2/ zdania syntetyczne (empiryczne) – prawdziwość/fałszywość polega na odwołaniu się do dalszych informacji,ich empiryczność polega na tym że musimy się odwołać do określonego doswiadczenia aby zdanie potwierdzić lub odrzucić, 3/ zdania bezsensowne – jeśli nie jest analityczno-empiryczne i jest wartosciujace, Hipotetyzm- (Karl Popper)-/neopozytywista/, celem epistemiologii jest racjonalne uzasadnienie wiedzy naukowej ,jej wartość-czy i jak można zdania uzasadnić ,system sformułowanych zdań-hipoteza,akt twórczy,krytyczne badanie hipotezy,analiza opiera się na logicznej rekonstrukcji,uzyskujemy logiczny szkielet który jest odpowiednikiem rzeczywistych procesów,jedynym przedmiotem badań jest kontekst uzasadnienia..metodologia-badanie krytyczne gotowych hipotez,empiryczna weryfikacja zastąpiona przez falsyfikację ( obalanie, podważanie),teorie naukowe z zasady nie dają się udowodnić, uczymy się na błędach, postęp w nauce bierze się z tego że usiłujemy wykazać fałszywość istniejących teorii naukowych, ostatecznego uzasadnienia wiedzy nie ma, każdy dogmat należy poddać krytyce.J.S.Mill był zwolennikiem epiryzmu. Uwazął ze fałszywe doktryny metafizycznemają swe żródło w przypuszczeniu,jakoby umysł ludzki mógł przyswajać sobie prawdy o świecie niezależnie od obserwacji i doswiadczenia.Koncepcja indukcji eliminacyjnej powstała u Mila w zw. Z przeswiad. ,ze celem nauki wykrywanie relacji przyczunowych.Prawem nauki nazwał on konstatację występowanie zwiazku przyczynowego, do ustalania tych praw prowadzi indukcja,tj. uogólnianie obserwacji dotyczących następowania po sobie zjawisk.