Dyktatorskie rządy Stalina w I połowie XX w. opierały się na aparacie przymusu. Policja polityczna aresztowała każdego, kto ? zdaniem władz- stanowił zagrożenie. Przed stalinowskimi sądami stawali przeciwnicy władzy radzieckiej ale także bolszewicy. Stalin był człowiekiem podejrzliwym i kazał likwidować wszystkich, którzy w przyszłości mogli Stanowic jakiekolwiek zagrożenie. Fala aresztowań i procesów nasiliła się w latach 1937-1938. Okres ten w historii nazwalano wielką czystką. Aresztowano wówczas ok. 7 mln osób, z czego ok. 2 mln poniosło śmierć. W ZSRR nie było niezawisłych sądów, a wyroki zapadały zgodnie z życzeniem władz. Kiedy ktoś uniknął śmierci (np. nie umarł podczas przesłuchiwań) to zsyłano go do obozu tzw. Łagrów na Syberie nad rzeką Kołymą w klimacie bardzo nieprzyjaznym dla człowieka (zimy długie i ostre a lata krótkie). Z stamtąd rzadko kto wracał żywy. Panowały tam straszliwe warunki nie do pomyślenia dla zwykłego człowieka żyjącego w dzisiejszych czasach min. Głód i praca ponad siły w kopalniach, przy budowie kanałów, dróg, lini kolejowych, wyrębie lasów po 10-12 h na dobę.
W 1905 roku nastąpiła rewolucja rosyjska, która była ogólnokrajowym zrywem skierowanym zarówno przeciw rządowi, jak i przeciw przemocy państwa wobec obywateli. Uważa się, że był to początek zmian ustrojowych w Rosji. Jeszcze przed wybuchem wojny z Japonią w 1904 roku, Rosja przeżywała trudności gospodarcze. Wzrost nastrojów rewolucyjnych spowodowała przedłużająca się wojna i wiadomości o niepowodzeniach Rosji na froncie. Coraz częściej dochodziło do strajków. Ruch komunistyczny oddzielił się od ruchu socjalistycznego w I połowie XX wieku. Formą organizacyjną były partie komunistyczne, których celem było zdobycie władzy drogą rewolucyjną. Odrzucały one demokratyczne metody działania, traktując je jako przeżytek burżuazyjny. Zasady organizacji zostały przejęte od bolszewików. Kładziono duży nacisk na bezwzględną dyscyplinę wobec celów formułowanych przez elitarnych i kadrowych przywódców. Po dojściu do władzy, partia komunistyczna dążyła do eliminacji przeciwników politycznych wszelkimi metodami. Stawała się także jednolita z aparatem państwowym. Po czasie zatracała swoją ideowość i stawała się często tylko środkiem do podniesienia statusu społecznego osób z kręgu władzy.
Ideologia komunistyczna doprowadziła do powstania w XX wieku wielu państw o charakterze mniej lub bardziej totalitarnym. Ustrojem tych państw była dyktatura sprawowana pod niektórymi hasłami komunizmu. W 1917 powstało pierwsze na świecie państwo uznawane za "komunistyczne" - Rosja Radziecka. Rządy partii komunistycznych doprowadziły do wprowadzenia trwałych lub przejściowych rządów terroru, a w niektórych przypadkach do ludobójstwa, szczególnie w odniesieniu do warstw wyższych społeczeństwa.
Zgodnie z ideologią bolszewików ZSRR miał być pierwszym na świecie państwem o ustroju komunistycznym a jego twórcy głosili że jego celem jest zbudowanie społeczeństwa bezklasowego, w którym nie będzie wyzysku człowieka.
