Zaznaczam że są tu błędy literowe , ale chyba każdy może sam sobie poprawić;)
Wkl 1 Neolit –epoka rozwijania technik uprawy ziemi, dominacji, matriarchalnego ładu społ. I najwcześniejszych kultur miejskich na różnych kontynentach
Dwie fazy neolitu: właściwy:homogenność życia i kultury,matriarchat, przewaga bóstw żeńskich,egalitaryzm, społeczny pokojowy charakter życia; młodszy: heterogeniczność zycia i kultur, patriarchat, elitaryzm społeczny, wojenne nastawienie społeczeństw, wyższy poziom ekonomiki w porównaniu z neolitem właściwym
Matriarchat- system społeczny stworzony i kierowany przez kobiety, pozbawiony wyraźnej hierarchii społecznej władzy rozkazodawczej i własności prywatnej
Matrylinearnosc – przynależność do rodu matki, dziedziczenie z linii żeńskiej
Matrylokalnosc- zamieszkanie w domu matki, głowy rodu
Rewolucja neolityczna – ok. 9000 pne przełomowa faza w rozwoju ludzkości , nowy sposób zycia , prowadzenie systematycznej produkcji żywności i uprawy roślin
Osiągnięcia okresu neolitu :rozwój rolnictwa i hodowli zwierząt ,możliwość prowadzenia przez ludzi osiadłego trybu życia ,pojawienie się nowych technik leczenia ludzi , rozwój garncarstwa i tkactwa ,rozwijanie umiejętności konserwowania i przechowywania żywności ,pojawienie się pierwszych osad miejskich
Wkl 2 Pierwsze osady miejskie
-Jerycho 9tys latpne –plan wg którego sytuowano domy w Jerycho przypomina plaster pszczeli, domy przylegały do siebie ,wykonane były z kamienia lub cegieł
-Gatal Huyuk[Turcja]6tyslatpne
Domy w przekroju to kwadraty lub prostokąty tak samo jak w Jeryho przylegają jeden do drugiego, do domu wchodziło się przez dach, kultura tam była bardzo rozwiniętą, żyło tam ok. 6 tys ludzi,najprawdopodobniej nie było w tym mieście hierarchicznej struktury społecznej wiec nie było potrzeby wydzielania własności, życie było skoncentrowane wokół matki rodu, domy dwa pomieszczenia, a w nich lawy do siedzenia , piec, każdy z rodów miał własną kryptę familijna , tuz pod podłoga domow , w pomieszczeniach ogromna liczba rogow ,glow byka ,przewaga socjalna kobiet, mieszkało więcej kobiet ,grody kobiet były bardziej bogato wyposażone , mnóstwo bóstwa kobiecego
Sztuka w gatal huyuk: kobiety z tego miasta tkały,malowały dywany, sceny malowideł polowania, rzeźby mężczyzn pojawily się dopiero 5tys lat p n e .
Sabatinowce[Mołdawia] ok. 5 tys lat p n e –Megality- wielkie kamienie, megalityzm [5000-2500 p n e] miedzykulturowy styl architektoniczny, będący wyrazem geoheliczje religii,kultu przodkow i wielkiej matki przejawiający się w monumentalnych i prostych budowlach, Głownie grobowych oraz świątyniach
Kult Wielkiej Bogini[3600 pne]
Podwojna swiatynia w Ggantija [wyspa Gozo]
-spirale rzeźbione na kamieniach były charakterystyczne dla sztuki okresu neolitu , mogło to mieć związek z cyklicznością przyrody. Z kolistym ruchem planet
Przyczyny upadku kultur matriarchalnych- wraz z wynalezieniem pługa, rolnictwo przechodzi w ręce mężczyzn, od epoki brązu znaczenia nabierają produkcje broni i podboje ,odkrycie ojcostwa, słabniecie kultu bogini i zastępowanie bóstw żeńskich-meskimi
Od 1750 r p n e kultury matriarchalne już nie istnieją
Wkl 3 płeć Biologiczna a płeć kulturowa
Płeć biologiczna-zestaw cech biologicznych , decydujących o tym ze ktos jest kobieta a ktos inny mezczyzna
Wyróżniamy :
Perwszorzedowe cechy pciowe [gruczoly płciowe : jajniki u kobiet, jadra u mezczynz];drugorzędne cechy płciowe [narzady kopulacyjne i drogipłciowe:lechtaczka,pochwa,macica, jajowody u kobiet , penis-gruczol krokowy u mężczyzn]
Trzeciorzędne cechy płciowe [kształt i wielkość ciala,owolosienie,ubarwienie,mutacja glosu]
Plec kulturowa[gender] zestawy rol , zachowan , cech osobowości, przypisywane przedstawicielom poszczególnych plci w danej kulturze
Inne tłumaczenia terminu gender:
-rodzaj
- plec uwarunkowana kulturowo
-plec społeczno kulturowa
-spoleczno kulturowe tożsamości plci
Plec kulturowa może się zmieniac na przestrzeni dziejow ,W roznych kulturach SA rozne zestawy cech, zachowan
Natura plec biologiczna [ jest stala]
Kultura plec kulturowa [ może się zmieniac ]
Queer- to wulgarne slowo oznaczające w jezyku angielskim homoseksualiste,celowo uzyte przez aktywistow gejowskich do opisu walki o prawa tej mniejszości seksualnej .Z czasem krytyka queer przekroczyla ramy plitycznej aktywności bejowskiej,stala się jednym z nurtow współczesnej mysli humanistycznej czyniących problem konstruowania tożsamości kwestia pierwszoplanowa
Queer
Oznacza odchodzenie od jednoznacznego definiowania tożsamości ku koncepcjom „podmiotu w zmianie” , subwersje i demontaż tradycyjnych definicji plci.
Studia kobiece –problematyka
Maja charakter interdyscyplinarny,perspektywa badacza skoncentrowana na kobiecie,psychologia kobiety,role kobiece,macierzyństwo jako doświadczenie i instytucja , plec a dychotomia sfery rodzinnej i sfery publicznej ,krytyka i demaskowanie systemu patriarchalnego ,kwestionowanie tradcyjnego modelu socjalizacji rodzajowej,poszukiwanie drog wyjscia z zapasci kulturowej
Studia nad mężczyznami –problematyka
-maja charakter interdyscyplinarny,perspektywa badacza skoncentrowana jest na mężczyźnie ,studia nad mężczyznami nie sa zwrócone przeciw kobietom ,pogłębianie i uzupełnianie wiedzy o mężczyznach ,role meskie ,ojcostwo jako doswiadzenie i instytucja ,problemy tożsamościowe i zdrowotne wspolczenych mężczyzn,kwestionowanie męskości jako pochodnej biologii,źródło meskiej przemocy ,potrzeby dominacji ,władzy,krytykowanie tradycyjnego modelu socjalizacji rodzajowej,poszukiwanie drog wyjscia z zapasci kulturowej
Patriarchat
Jest rodzinno-spolecznym , ideologicznym , politycznym systemem, w którym mężczyźni ,uzywajaca sily bezpośredniego nacisku czy poprzez rytual,tradycje,prawo,jezyk,obyczaje,etykiete,edukacje i podzial pracy rozstrzygaja jaka role powinny lub nie odgrywac kobiety , w którym kobiety sa wszedzie podporządkowane mężczyznom.Nie oznacza to koniecznie , ze żadna kobieta nie ma władzy , czy tez, ze wszedzie kobiety w pewnej kulturze nie posiadaja pewnej władzy
Feminizm
Jako ruch i ideologia walczy o zniesienie stosunkow dominacji i wyzysku oraz przekształcenie tradycyjnego układu rol płciowych ,ograniczającego możliwości i rozwoju jednostki.
Wkl.IV
Rodzaje feminizmowi ze względu na czas powstania:
Pierwszej fali-prawo do glosu w wyborach;drugiej fali –prawo do aborcji,praca mężczyzn,zmiana systemu;trzeciej fali –odmiennosc kobiecego myslenia
Rodzaje feminizmowi ze względu na poglady:
Liberalny-skoncentrowany jest na sferze obowiązków domowych i na sferze formalnych praw kobiet i możliwości egzekwowania
Radykalny- skoncentrowany na sferze obyczajowości , jezyka kultury a także historii , zaklada z źródłem opresji jest system seksistowski czyli patriarchat
Socjalistyczny- sytuacja socjalna kobiet
Chrześcijański –w zależności od wyznania pragnie większych lub mniejszych korekt w sferze rodzinnej i publicznej
Psychoanalityczny – zmiana modelu rodziny i wychowania dzieci , tak aby uczestniczylo w nim obydwoje rodzicow w rownym stopniu
Ekofeminizm-ekologia w centrum uwagi
Popfeminizm
Feminizm zrekonstruowany-tzw power girls –atrakcyjne kobiety skoncentrowane na konsumpcji ,aktywne,kreujące swoje zycie i kariere
Kulturowy-postmodernistyczny
*kobiecość to wrodzony zespol cech psychicznych ,wzorow myslenia ,odczuwania,poznawania,sposobow zachowan ,jednak feminizm kulturowy krytycznie ocenia tradycyjna zdeformowana kobiecość
Rodzaje feminizmow ze względu na kulture i rase:
-czarny
-latynoski
-afrykanski
-arabski
-azjatycki
Formy małżeństwa
1] Ze względu na liczbe osob tworzących małżeństwo :monogamia,poliginia,poliandria
2]ze względu na status małżeństwa
patriarchalne,matriarchalne,egalitarne
3]ze względu na podzial obowiązków :tradycyjne ,mieszane,partnerskie
mono-jeden
poli-wiele
andros-mezczyzna
geny-kobieta
poligynia-wielozenstwo[mezczyzna ma wiecej niż jedna zone]
poliandria – wielomęstwo [kobieta posiada wiecej niż jednego meza]
4]ze względu na miejsce zamieszkania –patrylokalne[w domu jego lub rodzicow]-matrylokalne[maz w domu jej]nielokalne[dom poza społecznością jej i jego]
5]ze względu na wiek małżonków
-malzenstwa osob pełnoletnich-malzenstwa dzieci-genontokratyczne-dorosla osoba poślubiła dziecko
6]ze względu na plec osob tworzących małżeństwo:
heteroseksualne,homoseksualne
Społeczne uwarunkowania małżeństwa: 1zakaz kazirodztwa 2 egzogamia [egzo na zewnatrz , nakaz poszukiwania meza lub zony poza dana grupa , klanem , plemieniem] 3 Endogamia [endo-wewnatrz, nakaz poszukiwania zony,meza w ramach danej grupy,klasy społecznej ,religii,zawodu]
Rozne teorie wyjaśniające źródła zakazu kazirodztwa:
-odwolujace się do czynnikow biologicznych –akcentujace czynniki społeczne i psychologiczne
WklV 2 wizje męskości we współczesnym swiecie:
Paradygmat sposób myslenia i postrzegania oraz idee i wartości ,które w sumie tworza pewna wizje rzeczywistości
Dwa Paradygmaty męskości
Tradycyjny paradygmat męskości:
Podkresla roznice miedzy płciami oraz dominacje mężczyzn w sferze publicznej i rodzinnej ,oznacza przymus tłumienia uczuc i emocji ;broni mężczyźnie dostępu do pelni ludzkich doświadczeń
Nowy paradygmat męskości
Zaciera roznice miedzy płciami , podkresla równość i partnerstwo plci,zaciera koncepcje ,androgynicznosc i samorealizacja rozumiane jako dazenie do peni człowieczeństwa
Czynniki kształtujące i wspierające dwie wizje męskości wg K Arcimowicza
Tradacyjny par.meskosci:
Teologia judeochrzecsijanska m.in. interpretacja zapisow z Biblii, wywyższanie plci meskiej
-filozofia grecka [Arystoteles, Palton-andocentrzm i mizoginizm ,demokracja
-nauka nowozytna [Kartezjusz]
-psychoanaliza[Freud]
socjobiologia,psychologia,konserwatyzm
Nowy paradygmat męskości: ruch emancypacji kobiet,badania nad plcia kulturowa,mysl postmodernistyczna psychologia humanistyczna , koncepcja androgynii,New ages,liberalizm
Freud
Faza falliczna
Dziewczynka spostrzega , ze nie posiada danego organu , który wystepuje u chłopców ,rzutuje to na dalsza jej przyszłość, determinuje role w społeczeństwie .Rekompensuje brak organu urodzeniem dziecka , zwłaszcza chłopca
J Lanco-dowartosciowywal mężczyznę
Fallus –symbol władzy , dominacji
E.Wilson w naszych genach zapisane sa zachowania ,mężczyźnie oplaca się być agresywnym aby zestawic jak najwięcej genow
Psychologia humanistyczna :
Koncepcja samorealizacji-osoowosc człowieka jest latwo poddawana wpływom kultury,które ma wpływ na ich zycie .Kultura nie powinna ograniczac potencjalnych możliwości człowieka,Jednostki samorealizuje się zyja lepiej.dotycz to także dzieci
-koncepcja androgynii
Anima i Animus
Anima-pierwiastek kobiecy wyst.w psych . meskiej .Dzieki animie może mezczyzna porozumiec się z kobieta,Jeśli tłamsi Anie może powodowac zle kosekswencje, a jeśli je rozwija to pomaga to w ich zyciu
Wkl VII Cialo kobiece i meskie w sztuce europejskiej
1]Kobieta-rzezby były symboliczne ,odzwierciedlane były wierzenia prehistorycznych ludzi[wielk kobieta]np. afrodyta biologiczna-afrodyta krystaliczna rzezba ze sztuki cykladycznej ,cialo kobiece zostalo okiełznane ,zostalo poddane geometrycznej dyscyplinie-sztuka grecka VI w pne Afrodyta postac kobieca z kształtami anorogenicznymi, nie do konca pewność ze jest to kobieta ,kobieta wyprostowana bez widocznych piersi, wciecia w talii-Afrodyta Indyjska jednostka miary była glowa ,proporcje,glowa ma do wysokości postaci jak 1 do 7-Jan Van Eyck,Ewa XV w,długość tulowia,ulegl on wydłużeniu w porownianiu ze sztuka grecka,male piersi,biodra,brzuch rozbudowane , ciala w kształcie gruszki-XVII w pijawilo się przekonanie ze akt kobiecy jest naturalniejszy,atrakcyjniejszy niż meski
2]Mezczyzna—sztuka attycka ok. 600 l pne akt meski-Kuros postac meska idealna odpowiada wypracowanym kanonom piekna,ostre wiecia w talii,nieco androgenizna sylwetka ,podobnie jak w tym okresie kobiece-Poliklet doryforos ok. 450 pne sylwetka mezomorficzna-Myron Dyskobol-rzezby przedstawiające sportowcow-Leonardo da Vinci [„ człowiek witruwianski” najperfekcyjniejsze rozrysowanie ciala meskiego]-portret Karola I cialo potężne,również kształt gruszki
Rodzaje budowy ciala wg SHELDONA
1]Mezomorfia-osoby zbudowane proporcjonalnie ale dobrze umięśnione 2]Endomorfia-osoby w typie sylwetki szerokiej 3] Ektomorfia-osoby odznaczające się smukla budowa
Cialo w kulturze współczesnej:
Cialo wizualizowane,cialo szczuple,fragmentaryzowae,mlode i nagie, wyzwolone z fatalizmu,konsumujące i konsumowane
Wkl VIII Pionierskie badania nad rodzajem w reklamie-
Reklama ilustrując zachowania ludzi zaczerpnięte z zycia codziennego i powielając stereotypowe koncepcje rol społecznych oraz relacji miedzy płciami tworzy hiperrytualizacje
Reklama wzmacnia stereotypy kobiet i mężczyzn które wyst, w społeczeństwie.
Typologia wizerunkow kobiet i mężczyzn emitowanych przez polskie stacje wg Arcimowicza 1999-2005
1]wizerunki kobiet-hedonistka[zajmuje się wlasnym cialem],gospodyni domowa,opiekunka dziecka.kobieta aktywna zawodowo,obiekt seksualny
2]wizerunki mężczyzn:profesjonalista,maz,glowa rodziny,kochanek,opiekun dziecka,mezczyzna w praach domowych,mezczyzna metroseksualny
Reklamy od 1999 roku
mężczyźni:
1]profesjonalista-pzu-knorr
2]maz-cillit,Okocim
3] glowa rodziny – ubezpieczenie hestia
4]kochanek NIVEA
5]opiekun dziecka danonki
6]mezczyzna w pracach doowych Dosia
Wizerunki kobiet
Hedonistka Nicea,gospodyni domowa ludwik,opiekunka dziecka lenor,kobieta aktywna zawodowo,obiekt seksualny simplus team.
Wkl IX Wizerunki plci w filmie polski po 1989roku
Typologia wiezrunkow kobiet w f.p.
1]dziwka
z upodobania „psy”
luksusowa „kiler””zakochani”
2]nimfetka[nastolatka często niewierna „Sara” „uprowadzenie Agaty”
3] Modliszka wysysa sok, usidla mężczyznę”Tato”
4]Bezneswomen-kobieta interesu,kobieta sukcesu”zycie jako smiertelna choroba”
5]dobra zona „duze zwierze”
typologia wizerunkow mężczyzn
1macho „psy””demony wojny”
2]gangster „Sara”
3]biznesmen „mlode wilki””dług”
4]Mezczyzna wrażliwy”kiler”
5] opiekun dzieka „zurek”
Wkl X pojecie androgynii
Andro-mezczyzna,gyne-kobieta,andro-gynus dwupłciowy
zacieranie się roznic rodzajowych w kulturze współczesnej[czego dotyczy androgynia]1]zacieranie roznic w wyglądzie zewnętrznym kobiet i mężczyzn 2] unifikacja rol i zachowan przedstawicielami poszczególnych plci w zyciu prywatnym 3] unifikacja rol oraz zachowan mężczyzn u kobiet w sferze publicznej
pojecie androgynii-wg mysli gnotyckiej bog jako istota dualistyczna ,wg Carla Gustawa junga pojecia anima i animus.wg sandry Bem-inwentaz rol płciowych,Juna animus-w psychice kobiecej pierwiastek meski .Archetypy biora udzial w procesie indywidualizacji.Instynkt pomaga rozpoznac kobiecość i męskość.Osiagniecie pelni nie może istniec bez pogodzenia się z istnieniem pierwiastka kobiecego i meskiego
Sandra Bem pokazala ze osoby androgyniczne nie sa osobami chorymi.Zyja pelniej od osob określonych płciowo.Wyznaczniki kobiecości i męskości to glownie stereotypy do których probujemy się dopasowac.
Typologia nowych wzorow męskości w Polsce
1]relacja mężczyzny-dziecko:opiekun dziecka,partner dziecka
2]relacja mezczyzna –kobieta-wrazliwy partner mezczyzna w pracah domowych
3]wygląd mężczyzny-mezczyzna metroseksualny,mezczyzna o wyglądzie androgynicznym
4]relacja mezczyzna-mezczyzna
troskliwy przyjaciel, gej
5]zawod:model,tancerz erotyczny
Wkl XI Czynniki warunkujące meska przemoc wg Michaela Chigilieriego
Budowa mozgu-u mężczyzn podwzgórze jest 2,5 raza wieksze niż u kobiet , warunkuje ono seksualność
Twierdzi on ze agresja nie może być powodowana przez obrazy przemocy w mass-mediach,bo istnieja plemiona,w których tych mediow nie ma , a przemoc istnieje.Twierdzi ze przemoc jest bo mężczyźni bronia partnerke przed zapłodnieniem przez innych facetow,podswiadoma chec przekazania genow.Mezczyzni sa bardziej rozwiezli.
Reakcje na niewierność seksualna?
Mężczyźni najbardziej boja się zdrady seksualnej a kobieta emocjonalnej ,mezczyzna boi się ze wychowuje nie swoje dzieci ; a kobiety boja się , ze jeśli facet przelewa uczucia gdzie indziej to zabraknie ich dla dzieci
Wladza przyciąga kobiety bo facet posiadający wladze zapewni bezpieczeństwo jej i jej dzieciom.
My bezskutecznie staramy się oduczyc agresji mężczyzn,bo ona jest uwarunkowana przez biologie
przyczyny meskiej przemocy wg Dawida Bussa
Przemoc meska jest wynikiem ewolucji,przemoc jest wynikiem bezwzględnego dazenia do reprodukcji
emancypacyjna teoria przestępstw – w ostatnich dekadach zaobserwowano zmiany pod względem typow wykroczen i wzrost liczby przestępstw popełnianych przez kobiety-zmiany dotyczące zakresu i specyfiki przestępczości kobiecej,stanowia logiczna konsekwencje ruchu na rzecz wyzwolenia kobiet
czynniki kształtujące meska dominacje i przemoc wg Pierre`a Bourdieu
1]habitusy rozwojowe jako matryce percepcji i zachowan
2]wykorzystanie roznic biologicznych miedzy płciami do skonstruowania społecznej roznicy rodzajow
3]rozbudowany system przemocy symbolicznej
4] niedostrzegalność przemocy symbolicznej dla jej ofiar
5]sprawowanie władzy przy współudziale tych którzy tej władzy podlegaja
6]asymetria plci i jej symbolika
7]wykluczenie kobiet z najwyższych gier
8]relacyjne potwierdzenie męskości
HABITUS RODZAJOWY zespol norm postepowania przypisany płciom w społeczeństwie
Wkl XII Męskość-kobiecosc jako wymiar kultury
wzory podzialu pracy skorelowane z plcia w społeczeństwach lowiecko-zbierackich
1]mężczyźni poluja,kobiety przygotowuja lup do spozycia
2]mezcyzni poluja ,kobiety zbieraja
3]mężczyźni poluja,kobiety i mężczyźni zbieraja
4]mężczyźni lowia,kobiety poluja i zbieraja
5]mężczyźni i kobiety niezależnie od siebie poluja, lowia i zbieraja
6]m i k wspólnie poluja i zbieraja
SRI test ideologii i rol płciowych.najbardziej postepowa jest Holandia a najmniej Nigeria
cechy charakteryzujące kultury miejskie wg Hofstede`a
-maly procent kobiet w organach władzy państwowej-dominujaca religia kladzie nacisk na meskie prerogatywy-emancypacja kobiet postrzegana jest jako zagrozenie pozycji meskich –dominujacymi wartościami w społeczeństwie jest sukces materiany i postep-meskosc laczona jest z asertywnoscia,ambicja sila-kobiecosc wiazana jest ze stereotypowymi cechami delikatnością i opiekuńczością
-chlopcy sa socjalizowani do podejmowania walki ,dziewczynki do jej unikania –chlopcy i dziewczęta wybieraja szkoly przygotowujące do odmiennych zawodow-sukces zawodowy mężczyzn przeklada się na zycie osobiste –stosunkowo slabo rozwinieta jest opieka spoleczna w tym nad samotnymi matkami-wysoki budzet przeznacza się a sprawy militarne zas relatywnie niskie na ochrone środowiska
roznice miedzy m i k
-seksualnosc w kulturze meskiej jest bardziej tematem tabu,w kobiecych otwarta dyskusja na tematy seksualne-w kult.meskiej mniej związków nieformalnych-aborcja,antykoncepcja,homoseksualizm stanowi wieksze tabu w kulturze meskiej,w kult.meskiej zony sa bardziej zalezne od mezow
cechy kultury polskiej świadczące o jej kobiecości wg Pawla Bosaka: matka boska i matka polka,dama polka i la belle polonaise,slaba wladza polityczna słabych mężczyzn,pokonani bohaterowie romantyczni,jezyk kulturowych skryptow afektywnych zdrobnienia i inne fenomeny językowe,feminizacja ielu zawodow ,również tych uwazanych na zachodzie za meskie,względnie niska patologia oraz przestępczość seksualna wobec kobiet,humanizm jako centralny ,empirycznie potwierdzony wymiar kulturowy.
