METODY PRACY OPIEKUŃCZO ? WYCHOWAWCZEJ W ŚWIETLICY SZKOLNEJ
1. Co to jest świetlica szkolna?
Świetlica szkolna jest to wewnątrzszkolna placówka opiekuńczo ? wychowawcza, która wspomaga i uzupełnia pracę szkoły we wszystkich jej zakresach: opieki, oddziaływań wychowawczych i dydaktycznych, jak i zabiegów terapeutycznych. Pozwala ona uczniom na uczestniczenie w wielu interesujących zajęciach oraz na odrabianie ich prac domowych. Ze świetlicy korzystają zazwyczaj ci sami uczniowie, przede wszystkim z najmłodszych klas. Przyjmuje się, iż pierwszeństwo w korzystaniu ze świetlicy mają dzieci w jakiś sposób zaniedbane oraz wykazujące trudności w nauce, lecz prawidłowo działająca świetlica szkolna nie powinna ograniczać jedynie do tej wąskiej grupy uczniów.
2. Cele tworzenia świetlic szkolnych.
? Odpoczynek ? regeneracja sił fizycznych i psychicznych,
? Rozrywka ? wyzwalana przyjemne emocje,
? Rozwijanie indywidualnych zdolności i zainteresowań,
3. Funkcje pełnione przez świetlice szkolne.
Do funkcji pełnionych przez świetlice szkolne zalicza się:
? Funkcja opiekuńcza ? czuwanie nad zdrowiem, bezpieczeństwem oraz właściwym rozwojem dzieci;
? Funkcja profilaktyczna ? stymulowanie procesów rozwojowych dzieci przez ich własna aktywność i inicjatywę;
? Funkcja reedukacyjna ? działanie prowadzące do wyrównywania braków, korygowania wad oraz nieprawidłowości rozwojowych z wcześniejszych lat życia;
? Funkcja kompensacyjna ? wyrównywanie niedostatków środowiska rodzinnego życia;
4. Zasady obowiązujące w pracy świetlicy szkolnej.
W pracy świetlicy obowiązują następujące zasady:
? Zasada motywacji ? uczniowie zmotywowani do uczestnictwa w atrakcyjnych zajęciach mają możliwość zaspokojenia swojej potrzeby swoich doznań emocjonalnych, nie jest konieczne namawianie ich do pójścia na spacer czy obejrzenia filmu;
? Zasada aktywności ? wzbudzanie u wychowanków ich własnej inicjatywy ? wszystkie metody bazujące na działaniu i samodzielnym angażowani się mobilizują do aktywności;
? Zasada indywidualizacji ? indywidualne podejście do dziecka, znajomość jego potrzeb, zdolności, zainteresowań; wszystkie oddziaływania wychowawcze należy dostosować do indywidualnych możliwości ucznia jak i całej grupy;
? Zasada poglądowości ? przykładami środków poglądowych są: film, ilustracja, itp., uczniowie posługują się tutaj wzrokiem, dotykiem, słuchem, węchem;
? Zasada systematyczności ? zajęcia należy dokładnie planować i dbać, aby były one ze sobą powiązane;
? Zasada swobody ? wychowawca powinien inicjować i zachęcać uczniów do zajęć w taki sposób, by brali w nich udział z własnej woli;
? Zasada atrakcyjności ? wychowawca musi doskonalić swoją metodykę pracy w atrakcyjne formy działań;
? Zasada higieny i bezpieczeństwa ? przestrzeganie zasad BHP;
5. Metody pracy w świetlicy szkolnej.
Pierwszy podział:
? Metoda pracy grupowej ? praca w zespołach angażuje wszystkich uczniów umożliwiając im wykazywanie się;
? Metoda pracy indywidualnej ? podczas zajęć indywidualnych uczeń sam wybiera sobie zadania i je wykonuje, w czym może pomagać mu wychowawca; przykładem takich zajęć może być czytanie książek, czasopism, wykonywanie elementów dekoracyjnych;
? Metoda pracy masowej ? zajęcia takie angażują wszystkich uczniów ze świetlicy, np. udział w koncercie, rozgrywkach sportowych, w konkursach;
Drugi podział:
1. Metody zajęć praktycznych ? wykorzystywane we wszystkich formach pracy, posiadają różny charakter w zależności od założonych celów, są to:
? Techniki plastyczne, teatr lalek, uczestnictwo w zespole tanecznym ? kształtuje to wrażliwość estetyczną;
? Zabawy i gry dydaktyczne, konkursy ? kształtują zdolności intelektualne uczniów;
? Imprezy, uroczystości, działalność społecznie użyteczna ? kształtują patriotyczne uczucia uczniów, uczą zachowań prospołecznych;
? Ćwiczenia, sporty oraz wycieczki ? rozwój sprawności fizycznej uczniów;
2. Metody oglądowe ? służą pogłębianiu i utrwalaniu wiadomości, przykładem mogą tu być:
? Przedmioty,
? Fotografie,
? Mapy,
? Tablice,
? Przeźrocza,
3. Metody werbalne:
? Pogadanka,
? Dyskusja,
? Opowiadanie bajek, różnych przygód, wrażeń,
6. Główne zadania świetlicy szkolnej.
? Pomoc w nauce oraz tworzenie warunków i przygotowywanie do samodzielnej nauki i pracy umysłowej;
? Organizacja gier, zabaw ruchowych i innych zajęć zarówno na terenie szkoły, jak i na świeżym powietrzu;
? Wykrywanie i rozwijanie u uczniów uzdolnień i zainteresowań oraz organizacja odpowiednich zajęć;
? Dbanie o uczestnictwo uczniów w kulturze ? udział w kulturalnej rozrywce, kształtowanie nawyków kultury życia codziennego;
? Upowszechnianie zasad higieny osobistej, czystości i dbałości o zdrowie;
? Rozwój samodzielności i społecznej aktywności;
? Współpraca z rodzicami oraz z nauczycielami uczniów uczęszczających na świetlicę, jak również z placówkami kulturalnymi, sportowymi, itp.
7. Trudności w realizowaniu podstawowych zadań świetlicy.
1. Złe warunki lokalowe.
2. Nadmierna liczebność dzieci w grupie.
3. Brak rozwiązań prawnych dotyczących pobytu dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi ? dot. Szkół z oddziałami integracyjnymi.
4. Brak higieny i bezpieczeństwa warunków pobytu w świetlicy, wynikający z hałasu, konfliktów, nadmiernej ilości bodźców rodzących stres, pobudzenia, dekoncentracji, ze znużenia.
5. Brak środków finansowych na nowoczesne, higieniczne, estetyczne i atrakcyjne wyposażenie.
6. Brak uregulowań prawnych, które określałyby podstawowe zadania, organizację, warunki lokalowe, zadania nauczyciela.
Bibliografia:
1. Gajewska G., Bazydło ? Stodolna K, Teoretyczno ? metodyczne podstawy pracy opiekuńczo ? wychowawczej w świetlicy, PEKW ?GAJA?, Zielona Góra 2005
2. Podlaski J., Formy i metody pracy świetlicowej, PZWS, Warszawa 1966
3. Sych A., Z doświadczeń świetlic wiodących, [w:] ?Problemy opiekuńczo ? wychowawcze? 1988, nr.3
4. Lewicka B., Wybrane formy pracy świetlic olsztyńskich, [w:] ?Problemy opiekuńczo ? wychowawcze? 1988, nr.3
