Katarzyna Furmaniak
Pedagogika II
?Współczesny opiekun-
jego kwalifikacje i cechy osobowościowe?
We współczesnym świecie, gdy wszyscy ludzie są zabiegani, gdy nie ma się czasu dla rodziny i dzieci, potrzebna jest osoba ,której można zaufać. Osoba dzięki której nie będziemy się zamartwiać czy nasze dziecko wróciło całe ze szkoły, czy jest głodne, wyspane. Taka osoba jest opiekun, który dzięki swym kwalifikacją zawodowym i cechami osobowości zaspokoi potrzeby naszego potomstwa oraz zapewni im odpowiedni rozwój.
Współczesny opiekun powinien wychodzić naprzeciw potrzebom społecznym i powstającemu rynkowi pracy w zakresie opieki nad dzieckiem, szczególnie w wieku do 4 lat. Jego szeroka wiedza z zakresu anatomii i fizjologii dziecka, a także psychologii, socjologii i pedagogiki, powinna dawać gwarancję właściwej opieki nad dzieckiem i jego pielęgnacją. Umiejętna praca z dzieckiem, poprzez wychowanie plastyczne, muzyczne i fizyczne, owocuje jego właściwym rozwojem psychicznym. Tak więc opiekun powinien organizować warunki do rozwoju osobowości dziecka ze szczególnym uwzględnieniem jego cech indywidualnych. Musi modyfikować sposoby zaspakajania potrzeb dzieci, uwzględniając ich możliwości rozwojowe i indywidualne struktury psychofizyczne.
Osobę, która chce pracować w zawodzie opiekuna powinny charakteryzować życzliwy stosunek do dzieci, opiekuńczość i chęć niesienia pomocy słabszym, umiłowanie pracy/ zapał do niej i pracowitość, upór w dążeniu do celu, otwartość na potrzeby dzieci i wrażliwość, cierpliwość i wyrozumiałość, łatwość nawiązywania kontaktu i przekazywania emocji.
Jedną z podstawowych cech osobowości opiekuna w świetle współczesnych przemian społeczno- ekonomicznych jest zdolność do rozpoznawania przeżywanych uczuć podopiecznego, wskazanie na źródła ich powstania i adekwatne ich nazywanie. Opiekun nie ma prawa lekceważyć lub bagatelizować uczuć i stanu psychicznego tych z którymi pracuje. Powinno go cechować podmiotowe podejście do dziecka, zapewnienie mu poczucia bezpieczeństwa i akceptacji. Aby opiekun mógł pomagać w rozwoju musi umieć podejść do dziecka jako do osoby czującej, myślącej, mającej prawo do szacunku, wolności i do uczenia się czyli popełniania błędów. Zadaniem opiekuna jest zdobywanie informacji o podopiecznych, aby móc prowadzić pracę opiekuńczo-wychowawczą. Z tego zadania wynika ważna cecha osobowości - umiejętność prowadzenia rozmowy z dziećmi w taki sposób, by czuli, że to co mówią jest rozumiane oraz właściwie przyjmowane przez opiekuna. Istotną sprawą w wypełnianiu dobrze tego zawodu i pracy opiekuńczo-wychowawczej jest to aby opiekun potrafił rozumieć komunikaty niewerbalne. Ta właściwość jego osobowości jest niezwykle ważna. Zarówno dzieci jak i młodzież czy dorośli często starają się swoje nastroje, odczucia i pragnienia przekazać innym bez użycia mowy. Wiele informacji uwidacznia się poprzez tak zwane porozumiewanie niewerbalne- uśmiechy, gesty, dotknięcia ręki, ruch ciała- zwłaszcza ruch głowy, mimikę twarzy. Wszystko to daje opiekunom wiele interesujących informacji. Opiekun powinien nie tylko słyszeć dźwięk głosu dziecka, ale powinien umieć z nim rozmawiać słuchać go.
Opiekun musi umieć zdobyć zaufanie uczniów. Aby tego dokonać cechować go ma lojalność wobec podopiecznych i dyskrecja w odniesieniu do informacji, które są mu powierzane. Przy zdobywaniu zaufania ważną rolę pełni także inna cecha osobowości, a mianowicie empatia czyli wczuwania się w stany głównie uczuciowe innych osób. Opiekun nie będzie miał obrazu ucznia, jeśli nie jest w stanie wytworzyć w sobie empatii. To wczuwanie się w sytuację dzieci i młodzieży jest możliwe wówczas gdy potrafimy rozumieć ich stany psychiczne i traktować jako naturalne. Zasadniczą cechą opiekuna ma być wewnętrzny nakaz dobroci, co nie może wykluczyć stanowczości postępowania i stawiania wymagań wychowankom, gdyż to jest konieczne dla ich rozwoju. Miarą skuteczności pracy wychowawczej staje się wielkość duszy opiekuna, zdolność widzenia przez niego w każdym uczniu człowieka bliskiego sobie, a nie uciążliwego rywala w zimnej grze o uzyskanie przewagi psychicznej. Opiekun powinien posiadać odpowiednią i aktualną wiedzę merytoryczną i dobre przygotowanie metodyczne. Powinien stosować różne metody oraz środki dydaktyczne w tym nowoczesną technologię kształcenia. Musi znać podstawy pedagogiki, psychologii oraz uznawać ich przydatność. To człowiek znający dzieci, ich potrzeby, możliwości. Jest wymagający od siebie i innych, konsekwentny, dociekliwy i sprawiedliwy w ocenianiu i załatwianiu spraw. Samodzielny twórczy, poszukujący nowych metod i środków. Potrafi aktywizować podopiecznych i stosować indywidualizację w tym co robi. Stosuje demokratyczny (motywacyjny) styl kierowania i wspomagający samorządność dzieci. To opiekun samokształcący i doskonalący swój warsztat pracy i pracujący nad sobą. Potrafi korzystać z różnych źródeł informacji. Na autorytet opiekuna składają się przede wszystkim cechy jego charakteru i osobowości, również talent pedagogiczny, przejawiający się w budzeniu zainteresowań i zapału a także w obcowaniu z dziećmi. Intensywny rozwój wiedzy o stosunkach międzyludzkich, powoduje przemieszczenie uwagi z osoby opiekuna na stosunki interpersonalne, formujące się w bezpośrednich kontaktach opiekuna z podopiecznymi. Oddziaływanie na dziecko odbywa się na zasadzie interakcji, pod wpływem których kształtują się: określone normy i wzory zachowań; układy pozycji, ról, wzajemnych stosunków. Osoba i osobowość opiekuna, jego światopogląd, etyka zawodowa, akceptowany system wartości, przygotowanie i umiejętności zawodowe, a w konsekwencji jego autorytet, odgrywają decydującą rolę w procesie wychowania. Przed opiekunem stoi wiele zadań, które nie zawsze będą łatwe do zrealizowania, a do najważniejszych z nich należą: organizowanie procesu uczenia się podopiecznych, uczenie ich realnego życia przez wielostronną aktywność poznawczą i praktyczną; organizowanie form wychowania, wpływania na postawy wychowanków i wspierania ich w rozwoju osobowościowym oraz umiejętność dobrego wypełniania funkcji wychowawcy klasy; opieka nad młodzieżą, diagnozowanie, socjalizacja i resocjalizacja; wspomaganie młodzieży w kształtowaniu jej planów oraz programów edukacyjnych i życiowych; rozwijanie dialogu na temat dziecka, jego praw i powinności a także integracyjnej roli szkoły i rodziny w wychowaniu; umiejętność organizowania pracy własnej i działalności zmierzającej do efektywnego organizowania własnego warsztatu pracy, a także planowanie własnego rozwoju zawodowego.
Współczesny opiekun powinien posiadać obszerną wiedzę podmiotową, społeczną, kulturową i pedagogiczną. Opiekun XXI wieku ma być twórcą i profesjonalistą, o szerokich horyzontach myślowych. Powinien posiadać umiejętności przekazywania wiedzy, rozwijać intelekt uczniów i rozszerzać ich zainteresowania, kształcić umiejętności samodzielnego uczenia się, być życzliwym doradcą. Opiekun powinien być otwarty wobec postępu technicznego i korzystać z niego w pracy dydaktycznej. Ma być pasjonatom, ponieważ tylko opiekun z pasją będzie umiał wyjść naprzeciw wszystkim oczekiwaniom i przeciwstawić się trudnościom, które spotka na swojej drodze zawodowej. Najważniejsze jest to, aby był autorytetem dla młodzieży. W czasach, gdy zdewaluowały się wartości, ideały, gdy pozytywny wpływ na młodego człowieka staje się bardzo trudny a nieraz wręcz niemożliwy, warto pokusić się o to, by tym autorytetem, wzorcem, mistrzem, stał się opiekun. Mądry, wymagający, wyrozumiały, który będzie wsparciem, doradcą i ważnym punktem odniesienia.