Doktryna powstrzymywania (ang. containment) miała na celu powstrzymywanie ZSRR, a tym samym niedopuszczenie do ekspansji komunizmu. Teoretyczne zasady polityki powstrzymywania stworzył George Kennan (ówczesny ambasador Stanów Zjednoczonych w Moskwie) w anonimowym artykule z 1947 r.
Kennan za główny cel polityki Stanów Zjednoczonych uznał zapobieganie rozprzestrzeniania się komunizmu do krajów nim nie ogarniętych. Według niego ekspansję ZSRR mogło powstrzymać "długotrwałe, cierpliwe - lecz zdecydowane i czujne - powstrzymywanie tendencji ekspansywnych?. Powstrzymywanie było jednym z głównych celów ?Doktryny Trumana?.
Sformułowany przez prezydenta Harry'ego Trumana i przedstawiony 12 marca 1947 roku w orędziu do Kongresu program polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych głoszący, że USA powinny pomagać narodom, które przeciwstawiają się presji zewnętrznej lub próbom przejęcia siłą władzy nad nimi przez uzbrojone mniejszości. Choć nie było to powiedziane wprost, doktryna odnosiła się do Związku Radzieckiego. Doktryna Trumana bazowała na tezie o podziale świata na strefę amerykańską i strefę radziecką oraz odpowiedzialności USA za utrzymanie zasad kapitalistycznych w skali światowej.
Stany Zjednoczone chciały powstrzymać rozszerzanie się komunizmu poprzez demonstrację siły militarnej (jako jedyne do 1949 r. państwo posiadały broń jądrową), oraz udzielanie pomocy rządom demokratycznym.
Prezydent obiecał pomoc we wspieraniu narodów zmagających się z próbami zdominowania przez ?uzbrojone mniejszości lub siły zewnętrzne?. Po burzliwej wewnętrznej debacie, rząd Stanów Zjednoczonych zdecydował się, na prośbę Brytyjczyków, wspomóc Greków w ich walce z komunistyczną partyzantką, dążącą do przejęcia władzy.
22 czerwca 1947 roku Truman podpisał akt, przekazujący 400 mln dolarów na ekonomiczną i wojskową pomoc dla Grecji i Turcji (250 mln dolarów dla Grecji i 150 mln dolarów dla Turcji). Przyznanie pomocy materialnej dla tych krajów było symbolicznym aktem, który potwierdzał założenia polityki amerykańskiej na dekady zimnej wojny. Tym samym Amerykanie zadeklarowali chęć obrony Europy przed wpływami komunistycznymi, postrzegając je jako zagrożenie swego własnego bezpieczeństwa .
Doktryna powstrzymywania oznaczała, że koniec wojny nie powinien oznaczać wycofania się Stanów Zjednoczonych z krajów europejskich i ich interesów. Harry Truman uświadamiał społeczeństwu amerykańskiemu, że tylko Stany Zjednoczone są w stanie powstrzymać groźną ekspansję Związku Radzieckiego. Doktryna Trumana zawierała element walki ideologicznej między totalitaryzmem i wolnością, poza tym przebieg rokowań z ZSRR wywołał nastroje antysowieckie w Stanach Zjednoczonych.
Istota doktryny Trumana zamykała się w postawieniu tamy ekspansji radzieckiego komunizmu na całym świecie. Amerykanie, wierząc w tzw. ?efekt domina? byli przekonani, że komunizm rewolucyjny rozprzestrzenia się z jednego państwa na wszystkich sąsiadów. Stało się to podstawą amerykańskiego zaangażowania w Korei i Wietnamie, rozmieszczeniu wojsk amerykańskich w Europie, Turcji, Japonii i na Tajwanie.
Ogłoszenie doktryny Trumana było de facto wypowiedzeniem zimnej wojny systemowi sowieckiemu, a jednocześnie zapowiedzią gotowości do zaangażowania we wszystkich rejonach globu, gdzie ZSRR zamierzał ustanowić swoje wpływy. Wkrótce okazało się, że przedmiotem rywalizacji był cały świat. Jednak po zakończeniu II wojny światowej główną areną zimnej wojny stała się Europa, z którą Stany Zjednoczone nie zawierały do tamtej pory żadnych formalnych sojuszy.
28 kwietnia 1947 r. George Marshall ? sekretarz stanu w administracji Trumana, po fiasku konferencji moskiewskiej Rady Ministrów Spraw Zagranicznych dotyczącej Niemiec stwierdził, że przeciągające się rokowania z ZSRR opóźniają odbudowę Europy i zapowiedział, że Stany Zjednoczone zamierzają podjąć bardziej zdecydowane działania. Obawiał się, że Stalin podtrzymywał rozmowy w celu zyskania na czasie, a i tak ich ostateczne zerwanie było nieuniknione. Wreszcie w czerwcu 1947 r., Marshall w przemówieniu wygłoszonym na Uniwersytecie Harvarda wezwał kraje europejskie do podjęcia kroków wiodących do efektywnej współpracy gospodarczej i zadeklarował gotowość Waszyngtonu do udzielenia potrzebnej pomocy w odbudowie gospodarki europejskiej.
W ramach tego powstał plan udzielenia szybkiej pomocy gospodarczej demokratycznym państwom (kredyty). Oprócz aspektów humanitarnych ? pomoc dla głodującej i niedożywionej Europy ? pomoc amerykańska miała zahamować rozwój sympatii do ?państwa robotników i chłopów?, ZSRR. Opinia światowa bowiem, włącznie z robotnikami i intelektualistami, nadal nie zdawała sobie sprawy, czym jest naprawdę ludobójcza tyrania stalinowska, a ZSRR często uchodził za zwycięski kraj sprawiedliwości społecznej. Stalin wyczuwając dobrze intencje amerykańskie spowodował odrzucenie planu Marshalla nie tylko dla ZSRR, ale i uzależnionych już od niego państw, m.in. Polski i Czechosłowacji.
