TRYB POWOŁYWANIA ZARZĄDU POWIATU I ZARZĄDU WOJEWÓDZTWA
? Powiat ? zarząd powiatu a nie stojący na jego czele starosta (nie jest on stricte wykonawczym organem powiatu tylko organem wewnętrznym zarządu powiatu).
? Województwo ? zarząd województwa a nie marszałek województwa będący przewodniczącym zarządu województwa.
- Ustawy samorządowe zgodnie przewidują funkcjonowanie organu wykonawczego jednostki samorządu terytorialnego odrębnego od organu uchwałodawczego.
-Statut każdego powiatu i samorządu województwa określa liczebność zarządu.
-Zasady wykonywania swych obowiązków przez zarząd powiatu czy też zarząd województwa wymagają regulacji statutowej.
Organ wykonawczy podmiotu samorządowego, czyli zarząd powiatu czy zarząd województwa jest obsadzany personalnie albo w drodze wyborów pośrednich. Wyborem pośrednim jest wybór zarządu (odpowiednio) powiatu lub województwa przez radę powiatu lub sejmik województwa. Organ uchwałodawczy JST jest wyłącznie kompetentny do wyboru zarządu jednostki, ale nie musi wybierać go ze swojego składu. Cały skład zarządu może być wybrany spośród osób nie będących radnymi. W tym zakresie w odniesieniu do członków zarządu powiatu i zarządu województwa obowiązują dwa ograniczenia. Po pierwsze członkiem zarządu nie może zostać przewodniczący ani wiceprzewodniczący organu uchwałodawczego, a po drugie członkiem zarządu nie może być członek komisji rewizyjnej.
Do zgłaszania kandydatur na stanowisko starosty powiatu czy marszałka województwa stosuje się ogólne zasady inicjatywy uchwałodawczej w tych organach, z naturalnymi ograniczeniami wynikającymi z braku zarządu. Dopiero po wybraniu przewodniczącego zarządu rada lub sejmik może przystąpić do wyboru pozostałych członków zarządu, dlatego że tylko przewodniczącemu przysługuje prawo przedkładania propozycji, co do uzupełnienia składu zarządu. Stąd też do czasu wybrania przewodniczącego zarządu nie jest możliwe przystępowanie do ważnego wyboru członków zarządu.
Nie ma również przeszkód prawnych, żeby do zarządu wybrani zostali pracownicy urzędu pomocniczego (jak starostwo powiatowe i urząd marszałkowski). Podobnie jest w związku łączenia członkowstwa z zarządem w kierowaniu samorządową jednostką organizacyjną, nawet w tej jednostce samorządu terytorialnego, w której jest członkiem zarządu.
Generalnie członkowstwa w zarządzie powiatu i zarządzie województwa nie można łączyć z:
a) Członkowstwem w organach JST, w tym w ? swojej? jednostce samorządu terytorialnego,
b) Zatrudnieniem w administracji rządowej,
c) Mandatem posła lub senatora.
Obsada personalna organu wykonawczego musi być dokonana na początku kadencji . Statystycznie najczęściej jest tak, że kadencja rady oraz sejmiku lub zarządu niemal dokładnie pokrywają się ze sobą.
Termin wymagany do dokonania wyboru zarządu powiatu i zarządu województwa na początku kadencji wynosi 3 miesiące od daty ogłoszenia zbiorczych wyników wyborów do rad lub sejmików w skali całego kraju. Taki sam trzymiesięczny termin obowiązuje w przypadku odwołania albo rezygnacji całego zarządu powiatu lub województwa (do czego wystarczy odwołanie lub rezygnacja przewodniczącego czyli starosty lub marszałka) w toku kadencji; również w takim przypadku wybór nowego zarządu ma być dokonany w ciągu trzech miesięcy (liczonych tym razem od dnia odwołania albo od dnia przyjęcia rezygnacji).
W skład zarządu powiatu wchodzą starosta jako jego przewodniczący (wybierany bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady powiatu lub sejmiku województwa), wicestarosta i pozostali członkowie. Rada powiatu wybiera starostę oraz na jego wniosek pozostałych członków zarządu powiatu w liczbie od 3 do 5 osób (w tym starostę i wicestarostę), w ciągu 3 miesięcy od dnia ogłoszenia wyników wyborów przez właściwy organ wyborczy. Wyboru dokonuje się bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady, w głosowaniu tajnym. Kandydatów na członków zarządu zgłasza wyłącznie starosta. Niemożliwe jest powołanie jakiegokolwiek członka zarządu bez wniosku starosty.
Jeżeli chodzi o zarząd województwa ustawa w sposób stanowczy określiła jego skład na 5 osób , w tym marszałek województwa jako przewodniczący zarządu, wicemarszałek lub dwóch wicemarszałków oraz pozostali członkowie. Samego marszałka wybiera sejmik bezwzględną większością głosów ustawowego składu sejmiku w głosowaniu tajnym. Natomiast pozostałych członków zarządu, w tym nie więcej niż dwóch wiceprzewodniczących, na wniosek marszałka zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowego składu sejmiku.
W przypadku złożenia rezygnacji przez członka nie będącego jego przewodniczącym , starosta lub marszałek województwa zobowiązany jest przedstawić radzie powiatu lub sejmikowi województwa nową kandydaturę na członka zarządu, najpóźniej w ciągu miesiąca od dnia przyjęcia rezygnacji lub upływu miesiąca wyznaczonego dla rady lub sejmiku na podjęcie uchwały o przyjęciu rezygnacji. Również miesięczny termin obowiązuje dla uzupełnienia składu zarządu powiatu lub województwa w przypadku odwołania członka nie będącego przewodniczącym zarządu: przepis mówi tutaj o miesięcznym terminie przedstawienia kandydatur przez przewodniczącego zarządu.
Skutki niedochowania terminu wyboru - z dniem upływu kadencji rady powiatu lub sejmiku województwa nie może zaprzestać pełnienia swych dotychczasowych obowiązków dotychczasowy zarząd powiatu lub województwa. Działa on nadal, aż do dnia wyboru zarządu na nową kadencję. Jeżeli rada bądź sejmik nie zdołał wybrać zarządu w terminie 3 miesięcy od ogłoszenia wyników wyborów przez Państwową Komisję Wyborczą, to konsekwencje rozciągają się zarówno na radę lub sejmik jak i dotychczasowy zarząd poprzedniej kadencji tj. zarówno nowo wybrana rada lub sejmik jak i nadal działający zarząd poprzedniej kadencji ulegają rozwiązaniu z mocy prawa. Do czasu wyboru zarządu przez nową radę Premier na wniosek ministra spraw wewnętrznych i administracji wyznacza osobę, która w tym okresie pełni funkcję organów samorządu powiatowego lub województwa. Premier zarządza też wybory przedterminowe (art. 29 ustęp 2 u. sam. pow.; art. 33 ustęp 3 u. sam. woj.)
Jeżeli i ta rada lub sejmik, wybrana w ponownych wyborach, nie dokona wyboru zarządu w terminie nie dłuższym niż 3 miesiące od dnia ogłoszenia wyników ponownych wyborów, wówczas i ona ulega rozwiązaniu z mocy prawa. W takim przypadku jednak nie przeprowadza się już wyborów przedterminowych, lecz do dnia przeprowadzenia w Polsce wyborów radnych na kolejną kadencję funkcje i zadania organów jednostki samorządowej przejmuje komisarz rządowy wyznaczony przez Prezesa Rady Ministrów.
Zatrudnienie członków organu wykonawczego - ustawa o pracownikach samorządowych zawiera przepis bezwzględnie obowiązujący, że członkowie zarządu powiatu wybrani spoza składu rady powiatu zawsze z tego tytułu są zobowiązani do nawiązywania stosunku pracy z powiatem. Członkowie zarządu województwa mogą działać bądź w ramach stosunku pracy, bądź bez zatrudnienia, w zależności od postanowienia statutu danej jednostki samorządu terytorialnego.
Członkowie zarządu powiatu, którzy wykonują obowiązki w zarządzie równocześnie z wykonywaniem mandatu radnego, składają ślubowanie po wyborach z chwilą objęcia mandatu radnego, czyli w czasie pierwszej sesji, na której są obecni. Stosownie do artykułu 5 ustawy o pracownikach samorządowych, pracownik zatrudniony na podstawie wyboru składa pisemnie ślubowanie o treści: ?ślubuję uroczyście, że na zajmowanym stanowisku będę służyć państwu i społeczności lokalnej, przestrzegać porządku prawnego i wykonywać sumiennie powierzone mi zadania?.
Jeżeli członkiem zarządu województwa wybrana została osoba, która nie jest radnym, a równocześnie nie nawiązuje ona stosunku pracy z tytułu członkowstwa w zarządzie, to wówczas po stronie takiej osoby nie powstaje obowiązek złożenia ślubowania.
1. Wiesław Kisiel ?ustrój samorządu terytorialnego w Polsce? wydawnictwo prawnicze Lexis Nexis Warszawa 2003
2. Andrzej Piekara i Zygmunt Niewiadomski ?samorząd terytorialny ? zagadnienia prawne i administracyjne? wydawnictwo prawnicze Sp. z o.o Warszawa 2004
3. Eugeniusz Ruśkowski i Bogdan Dolnicki ?władza i finanse lokalne w Polsce i krajach ościennych? oficyna wydawnicza Branta Bydgoszcz ? Białystok ? Katowice 2007