Budowa aktu prawnego (na przykładzie ustawy i rozporządzenia)
Części ustawy. Ustawa składa się z określonych elementów, które powinny być w niej umieszczone w następującej kolejności:
1. tytuł
2. przepisy merytoryczne (ogólne i szczegółowe),
3. przepisy o zmianie przepisów obowiązujących,
4. przepisy przejściowe i dostosowujące,
5. przepisy końcowe, na które składają się przepisy uchylające, przepisy i wejściu ustawy w życie oraz przepisy o wygaśnięciu mocy obowiązującej ustawy.
W niektórych ustawach można napotkać wstępy, tzw. preambuły (znajdziemy w Konstytucji RP), w których prawodawca formułuje cele danego aktu prawnego. Nie każda ustawa musi zawierać wszystkie wymienione elementy. Zależy to głównie od tego, czy reguluje ona jakąś dziedzinę spraw, która była już uprzednio normowana, wtedy powinna zawierać przepisy przejściowe i dostosowujące i czy zmienia obowiązujące normy prawne, wówczas konieczne są przepisy końcowe.
Tytuł ustawy - powinien zawierać:
oznaczenie rodzaju aktu (ustawa), datę aktu, ogólne określenie przedmiotu aktu (np. o partiach politycznych).
Tytuł aktu wykonawczego - powinien zawierać:
oznaczenie rodzaju aktu (np. rozporządzenie) oraz nazwy organu, który wydaje akt (np. Prezydent), datę aktu,
możliwie najbardziej zwięzłe określenie przedmiotu aktu, które rozpoczyna się od zwrotu „w sprawie”. W tytule aktu wykonawczego podaje się nazwę organu, który ten akt wydaje, bo akty danego rodzaju mogą być wydawane przez różne organy państwowe.
Po tytule ustawy następuje tzw. właściwy tekst ustawy, natomiast po tytule aktu wykonawczego umieszcza się przepis powołujący się na podstawę prawną wydania tego aktu. Podstawą prawną nazywa się w tym przypadku przepis ustawy udzielającej odpowiedniemu organowi państwa upoważnienia do wydania aktu wykonawczego.
Przepisy merytoryczne: wśród nich wydziela się przepisy ogólne, określające stosunki, jakie reguluje dany akt (zakres przedmiotowy ustawy) oraz wyznaczające podmioty, do których dany akt się odnosi (zakres podmiotowy ustawy). Przepisy te zawierają też unormowania wspólne dla wielu innych przepisów merytorycznych w szczególności objaśnienia użytych w ustawie określeń i skrótów. Drugą grupą przepisów merytorycznych są przepisy szczegółowe zamieszczane w ustawach w następującej kolejności:
przepisy prawa materialnego, przepisy o organach i trybie postępowania, wyjątkowo również przepisy karne.
Przepisy te powinny wyraźnie wskazywać kto, w jakich okolicznościach i jak ma się zachować, a wiec powinny zawierać zasadnicze elementy każdej normy postępowania.
