W biografiach licznych uczonych fizyków, matematyków, psychologów istnieje wiele przykładów wskazujących na znaczenie myślenia twórczego.
Np.: Albert Einstein, w dzieciństwie charakteryzował się małymi zdolnościami językowymi ( nie mówił do 3 roku życia), w porównaniu z rówieśnikami, nazywany był dzieckiem dyslektycznym. W szkole podstawowej nie odnosił sukcesów naukowych. Natomiast w domu interesował się obiektami fizycznymi i mechanicznymi, pasjonowały go zagadnienia z fizyki, miał zdolność do rozwiązywania zadań i problemów dotyczących przestrzennych struktur.
· Interesował się wizualno- przestrzennymi aspektami rzeczywistości. Dzięki swoim zdolnościom wyobrażeniowym rozwiązywał problemy fizyki teoretycznej.
W wieku 16 lat zaczął tworzyć teorię względności. Na koniec pracy Einstein powiedział, że taki wynik został osiągnięty nie przez dedukcję z wykorzystaniem formalnego aparatu matematycznego, ale na drodze intuicji z pomocą wyobraźni .Wyobrażeniowe wizje i mocna wiara w końcowy sukces były u Einsteina niezachwiane, nie było tam miejsca dla czystej racjonalności.
Matematyk Herman von Helmoholtz w dzieciństwie był słabowitego zdrowia, dużo czasu spędzał w domu na zabawie klockami. Rezultaty były zadziwiające. W szkole okazało się, że posiada zdumiewającą wiedzę z dziedziny geometrii.
· Twierdził, że duże znaczenie dla twórczego rozwiązywania problemów ma wykonywanie umysłowych operacji na przestrzennych wyobrażeniach.
Angielscy fizycy James Clark Maxwell i sir Isaac Newton jako dzieci fascynowali się mechanicznymi urządzeniami. Newton tworzył wiele rysunków mechanicznych zabawek i zegarków.
Maxwell odkrył metodę perfekcyjnego rysowania elipsy przy pomocy dwóch szpilek i pętli nitki. Miał mocno utrwalone przyzwyczajenie tworzenia umysłowych obrazów wizualnych dla każdego problemu.
Fizyka Michaela Faraday 'a charakteryzowała głęboka awersja do pisania. Poza tym miał duże luki w edukacji matematycznej, znał tylko podstawy arytmetyki. Praca jego oparta była głównie na wyobraźni wizualno- przestrzennej. Posiadał wyobrażenia niewidzialnych linii sił elektromagnetycznych, które konkretyzował w obrazach umysłowych jako wąskie tuby zakręcone w przestrzeni wokół magnetycznego i elektrycznego pola. Faraday dróg intuicji znalazł rozwiązanie, nad którym pracowało wielu wyspecjalizowanych matematyków i fizyków.
Współtwórca modelu DNA - James D. Watson do swoich badań używał wizualizacji, form graficznych i przestrzennych modeli. U współpracownika Watsona zaraz po przebudzeniu pojawił się przed oczami dokładny, transformujący się obraz, który był wyobrażeniem strukturalnej budowy cząsteczki DNA.
Psycholog amerykański Henry David Feldman, próbował znaleźć wytłumaczenie "cudownych dzieci" . W okresie wieloletniej pracy, podczas porannej kąpieli pojawiło mu się wyobrażenie wirującej karuzeli o ramionach na różnej wysokości. Twierdzi, że doznał "olśnienia" i zrozumiał wyobrażenie jako: rozmieszczone ramiona karuzeli to różne dyscypliny aktywności jednostki, w których dziecko może być rozwinięte na zróżnicowanym poziomie. Był to jeden z kroków do sformułowania koncepcji od uniwersalnego do unikatowego rozwoju człowieka.
· Często wspominanym przez wybitnie uzdolnionych ludzi jest efekt iluminacji tzw. olśnienie. Wielu uczonych przyznaje, że każde odkrycie jest nagłym niewerbalnym olśnieniem.
· Shepard twierdził, że przyczyny dużej efektywności procesu twórczego związane są z wykorzystaniem obrazów umysłowych oraz z procesami afektywnymi i motywacyjnymi.
· Twierdził, że liczne operacje umysłowe, szczególnie związane z procesem twórczym dokonywane są na wyobrażeniach wizualno- przestrzennych.
· Zaletą kodu wizualno- przestrzennego jest możliwość pomieszczenia bardzo wielu informacji, przy zachowaniu dużej zwięzłości, zwartości i przejrzystości formy.
· Kod ten umożliwia dokładne przekazywanie przestrzenno- wizualnych informacji oraz uogólnianie i symboliczne wyrażanie abstrakcyjnych idei.
· Cechą charakterystyczną obrazów umysłowych stanowiących twórcze rozwiązanie problemów jest elegancja i prostota. Tego typu opracowania ujęto jako wzory, zasady, reguły.
· Mandale- pojawiają się w czasie medytacji, w pracach plastycznych u osób dokonujących przemian psychicznych.
W analizach dzieciństwa wybitnych twórców można zauważyć że:
- zdolności wizualno- przestrzenne rozwinęły się u osób, które dużo czasu spędzały w domu, przez co były izolowane od wpływów szkoły i rówieśników.
- zabawy prowadzone w sposób konkretny, zabawkami mechanicznymi, geometrycznymi figurami lub prostymi klockami,
- opóźniony rozwój języka werbalnego,
- predyspozycje do dysleksji,
- predyspozycje do innego sposobu myślenia,
- żywe wyobrażenia, które miały charakter halucynacji,
· Duże znaczenie w rozwoju zdolności posługiwania się obrazami umysłowymi ma wczesne podjęcie tego typu aktywności oraz częstotliwość posługiwania się nimi.
· Ważnymi ćwiczeniami są treningi w transformacji wyobrażeń, jak najwcześniejsze kształcenie dzieci i młodzieży w zakresie posługiwania się i przekształcania obrazów umysłowych.
Literatura:
Wiesława Limont- "Analiza wybranych mechanizmów wyobraźni twórczej" . Toruń 1996.
