Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, z siedzibą w Luksemburgu, składa się z 27 sędziów (po jednym z każdego państwa członkowskiego) oraz ośmiu rzeczników generalnych (Attorneys General).
Sędziowie są wyznaczani za wspólnym porozumieniem rządów państw członkowskich, na okres sześciu lat. Po tym okresie, mogą zostać wyznaczeni na dodatkowy jeden lub dwa okresy trzyletnie.
Rzecznicy generalni mają za zadanie wspomaganie Trybunału Sprawiedliwości, przedkładając opinie w sprawach, to znaczy uzasadnione propozycje orzeczeń. Niemniej jednak opinie rzeczników nie są wiążące dla Trybunału. Zarówno sędziowie, jak i rzecznicy generalni działają przy zachowaniu całkowitej bezstronności i niezależności.
Zadaniem Trybunału jest dbać o to, by prawo UE było przestrzegane, a traktaty właściwie interpretowane i stosowane. Trybunał może orzec, że dane państwo członkowskie nie wypełnia swoich obowiązków wynikających z traktatów. Może również sprawdzić, czy przepisy prawa UE zostały prawidłowo przyjęte oraz może uznać, że Parlament Europejski, Rada lub Komisja są winne zaniechania wymaganego działania.
Trybunał Sprawiedliwości jest jedyną instytucją, która może, na wniosek sądów krajowych, orzekać w zakresie interpretacji traktatów i ważności oraz interpretacji prawa UE. Taki system gwarantuje, że prawo UE będzie interpretowane i stosowane w ten sam sposób w całej Unii Europejskiej.
Sąd Pierwszej Instancji, ustanowiony przy Trybunale w 1989 r. zajmuje się skargami wniesionymi przez Państwa Członkowskie przeciwko Komisji i skargami na niektóre akty Rady. Orzeka również w pewnych rodzajach spraw, w szczególności w przypadku skarg wnoszonych przez przedsiębiorstwa lub osoby fizyczne przeciw instytucjom UE w przypadku, gdy były adresatem krzywdzącej ich decyzji lub też dany akt prawny dotyczył ich bezpośrednio i indywidualnie.
Utworzony w 2005 r. Sąd do spraw Służby Publicznej ma za zadanie rozstrzyganie sporów między instytucjami unijnymi a ich pracownikami.
Instytucja pytania prejudycjalnego - jest to mechanizm prawa wspólnotowego Unii Europejskiej, który:
• pozwala sądom krajowym zadawać Europejskiemu Trybunałowi Sprawiedliwości pytania, dotyczące wykładni prawa wspólnotowego,
• uznaje, że ETS jest jedynym organem uprawnionym do orzekania wiążącej wykładni prawa wspólnotowego,
• został stworzony by wykonywanie prawa wspólnotowego, było jednolite na terenie całej wspólnoty, oraz by zapewnić przestrzeganie prawa wspólnotowego na terenie krajów członkowskich w sposób, jaki był zamiarem prawodawcy.
• stanowi, że jeśli nawet nie istnieje przepis prawa wspólnotowego mający bezpośrednie zastosowane do danej sprawy, to ETS może wymusić postępowanie sprzeczne z prawem krajowym, kraju na którym sprawa się odbywa, powołując się na jedną z zasad prawa wspólnotowego (jeśli którakolwiek z zasad ma zastosowanie w danym przypadku).
• jest zasadą prawa wspólnotowego, jako że w razie wątpliwości co do wykładni prawa wspólnotowego sądy krajowe mają obowiązek zadania pytania prejudycjalnego (patrz niżej).
Ważniejsze sprawy
Sprawa nr 283/81
Sąd, który miał wątpliwości w sprawie wykładni przepisów w sprawie cywilnej na terenie Włoch chciał zadać pytanie prejudycjalne, by uzyskać orzeczenie ETS w sprawie danego przepisu prawa wspólnotowego. Jednak zanim to nastąpiło, zadał najpierw pytanie prejudycjalne, o obowiązku zadawania pytań prejudycjalnych do ETS, z uwagi na to, że nie było pewności, czy sąd ma obowiązek, czy jedynie prawo zadawania tego pytania.
Orzeczenie ETS brzmiało: "Artykuł 177 akp. 3 EWG (obecnie TWE - przyp. autora) powinien być interpretowany w ten sposób, że sąd, którego orzeczenia nie podlegają zaskarżeniu według prawa wewnętrznego jest zobowiązany do spełnienia swojego obowiązku przedłożenia pytania, chyba że stwierdził on, że podniesione pytanie nie jest istotne dla sprawy, lub że dany przepis prawa stanowił już przedmiot wykładni przez trybunał (patrz: acte eclaire - przyp. autora), lub że prawidłowe stosowanie prawa wspólnotowego jest oczywiste i nie pozostawia ono miejsca na jakiekolwiek racjonalne wątpliwości (patrz: acte claire - przyp. autor)."
Sprawa nr 414/07
Sprawa Magoory (C-414/07) dotyczyła wprowadzonych w polskim prawie wyłączeń w odliczeniu podatku VAT związanego z zakupem paliwa do samochodów używanych w ramach prowadzonej działalności gospodarczej
