Międzynarodowy Fundusz Walutowy (International Monetary Fund - IMF) został powołany do działania na konferencji w Bretton Woods (1-22 VII 1944 roku). Działalność rozpoczęła dwa lata później, pierwszych operacji finansowych dokonała w marcu 1947 r. Zrzesza 184 państwa. Dostarcza pomocy finansowej zadłużonym krajom członkowskim, które w zamian są zobowiązane do dokonywania reform ekonomicznych i innych działań stabilizujących. Członkiem MFW może być każde państwo, które ma autonomię w dziedzinie stosunków międzynarodowych oraz jest w stanie spełnić warunki stawiane przez statut. Warunkiem członkostwa w MFW jest zobowiązanie do wpłacenia kwoty udziałowej, która decyduje o liczbie głosów, jaką dysponuje dany kraj, określa wielkość pomocy kredytowej, jaką może on uzyskać od Funduszu.
Inicjatywa wyszła ze świata anglosaskiego i od początku miała charakter ekonomicznie liberalny: docelowo chodziło o rozwijanie współpracy gospodarczej i wymiany handlowej kosztem znoszenia barier celnych i innych ograniczeń w wymianie dóbr i usług oraz przepływie kapitału. Chodziło o to, by nie dopuścić do powrotu doktryny nacjonalizmu gospodarczego. I by nie powtórzył się dramat wielkiego kryzysu z lat trzydziestych, który doprowadził do masowego bankructwa.
Swoje cele Fundusz osiąga przez działalność kredytową na rzecz państw – członków MFW, mających deficyt bilansów płatniczych. W 1970 roku wprowadzono nowy system tworzenia rezerw przez MFW, który otrzymał nazwę specjalnych praw ciągnienia – SDR. Podział tych dodatkowych środków między poszczególne kraje zwiększał stan ich rezerw, a przez to możliwość dostępu do większych pożyczek. Ponadto stworzono dodatkowe możliwości udzielania kredytów krajom o chronicznych trudnościach płatniczych. Warunki udzielania kredytów stawiane przez MFW są bardzo trudne i dotyczą wszystkich sfer funkcjonowania gospodarki kraju – pożyczkobiorcy.
MFW jest także uprawniony do kontroli polityki kursu walutowego państw członkowskich, którą prowadzi w dwojaki sposób. Pierwszy z nich polega na corocznej ocenie polityki gospodarczej krajów należących do MFW, co jest dokonywane na podstawie raportów MFW. Drugą formą kontroli są natomiast regularne dyskusje – zwykle dwa razy do roku – na temat światowego rozwoju gospodarczego.
Podczas dorocznego spotkania plenarnego MFW w Madrycie w 1994 roku potwierdzono trafność wyboru celów statutowych i sformułowano cztery problemy globalne: wysokie bezrobocie w większości uprzemysłowionych państw, spadek skłonności do oszczędzania w większości uprzemysłowionych państw i związany z tym wzrost deficytów fiskalnych, co daje w efekcie nadmierne zadłużenie publiczne, zagrażające stabilizacji finansowej i gospodarczej, niezadowalająca sytuacja ekonomiczna wielu krajów rozwijających się oraz skrajne ubóstwo milionów ludzi, komplikacje związane ze zmianami ustrojowymi i gospodarczymi w krajach, które zdecydowały się przejść od gospodarki centralnie planowanej do gospodarki wolnorynkowej.
Funkcje Międzynarodowego Funduszu Walutowego :
1. Stabilizacja polityki walutowej państw członkowskich
2. Wzmacnianie wielostronnego systemu płatniczego w zakresie transakcji bieżących
3. Usuwanie ograniczeń walutowych hamujących wzrost handlu światowego
4. Wspieranie rozwoju zasobów produkcyjnych państw członkowskich
5. Popieranie zrównoważonego wzrostu handlu międzynarodowego
6. Udzielanie pomocy w równoważeniu bilansu płatniczego członków MFW
Cele Międzynarodowego Funduszu Walutowego:
1. Stabilizacja kursu walutowego
2. Uregulowanie zasad funkcjonowania międzynarodowego rynku walutowego
3. Nadzór nad zadłużeniem międzynarodowym
4. Walka z inflacją
5. Likwidacja bezrobocia
6. Przeprowadzanie reform wspierających rozwój gospodarczych
7. Tworzenie warunków dla wielostronnego regulowania należności za bieżące operacje w handlu międzynarodowym
8. Udzielanie pomocy w likwidacji trudności płatniczych
Organy Międzynarodowego Funduszu Walutowego:
1. Rada Gubernatorów
2. Rada Administracyjna
3. Komitet Tymczasowy
4. Komitet Rozwoju
5. Departamenty Funkcjonalne
Członkowie Międzynarodowego Funduszu Walutowego:
Członkami założycielami MFW stały się państwa uczestniczące w Konferencji Monetarnej i Finansowej Narodów Zjednoczonych, których rządy przyjęły członkostwo przed 31 grudnia 1945 roku. Potem członkostwo było dostępne dla rządów innych państw w takich terminach i na takich warunkach, jakie określił MFW.
Każdy członek MFW posiada 250 głosów oraz 1 głos dodatkowy za każdą część udziału stanowiącą 100 tys. SDR. Aktualnie do MFW należą 184 państwa: Afganistan, Albania, Algieria, Angola, Antigua i Barbuda, Arabia Saudyjska, Argentyna, Armenia, Australia, Austria, Azerbejdżan, Bahamy, Bahrajn, Bangladesz, Barbados, Belgia, Belize, Benin, Bhutan, Białoruś, Birma, Boliwia, Bośnia i Hercegowina, Botswana, Brazylia, Brunei, Bułgaria, Burkina Faso, Burundi, Chile, Chiny, Chorwacja, Cypr, Czad, Czechy, Dania, Demokratyczna Republika Konga, Dominika, Dominikana, Dżibuti, Egipt, Ekwador, Erytrea, Estonia, Etiopia, Fidżi, Filipiny, Finlandia, Francja, Gabon, Gambia, Ghana, Grecja, Grenada, Gruzja, Gujana, Gwatemala, Gwinea, Gwinea Bissau, Gwinea Równikowa, Haiti, Hiszpania, Holandia, Honduras, Indie, Indonezja, Irak, Iran, Irlandia, Islandia, Izrael, Jamajka, Japonia, Jemen, Jordania, Kambodża, Kamerun, Kanada, Katar, Kazachstan, Kenia, Kirgistan, Kiribati, Kolumbia, Komory, Kongo, Korea Południowa, Kostaryka, Kuwejt, Laos, Lesotho, Liban, Liberia, Libia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Macedonia, Madagaskar, Malawi, Malediwy, Malezja, Mali, Malta, Maroko, Mauretania, Mauritius, Meksyk, Mikronezja, Mołdawia, Mongolia, Mozambik, Namibia, Nepal, Niemcy, Niger, Nigeria, Nikaragua, Norwegia, Nowa Zelandia, Oman, Pakistan, Palau, Panama, Papua-Nowa Gwinea, Paragwaj, Peru, Polska, Portugalia, Republika Południowej Afryki, Republika Środkowoafrykańska, Republika Zielonego Przylądka, Rosja, Rwanda, Rumunia, Saint Kitts i Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent i Grenadyny, Salwador, Samoa, San Marino, Senegal, Serbia, Seszele, Sierra Leone, Singapur, Słowacja, Słowenia, Somalia, Sri Lanka, Stany Zjednoczone, Suazi, Sudan, Surinam, Syria, Szwajcaria, Szwecja, Tadżykistan, Tajlandia, Tanzania, Timor Wschodni, Togo, Tonga, Trynidad i Tobago, Tunezja, Turcja, Turkmenistan, Uganda, Ukraina, Urugwaj, Uzbekistan, Vanuatu, Wenezuela, Węgry, Wielka Brytania, Wietnam, Włochy, Wybrzeże Kości Słoniowej, Wyspy Marshalla, Wyspy Salomona, Wyspy Świętego Tomasza i Książęca, Zambia, Zimbabwe, Zjednoczone Emiraty Arabskie. Członkami MFW mogą zostać wszystkie państwa, które ratyfikowały statut Funduszu i przyjęły na siebie zobowiązania z niego wypływające. Państwa członkowskie MFW zobowiązane są udostępniać szczegółowe informacje gospodarcze, dzięki którym władze MFW mogą oceniać ich sytuację gospodarczą i finansową oraz podejmować określone decyzje. Finansowanie działalności MFW jest oparte na kapitale zakładowym, który powstał z wpłat udziałów przez państwa członkowskie. Wysokość udziału poszczególnych państw-członków MFW jest uzależniona od stopnia rozwoju gospodarczego danego kraju, jego pozycji w światowej gospodarce, udziału w handlu światowym oraz zdolności płatniczej.
W świetle kryzysowych wydarzeń na międzynarodowym rynku finansowym w latach 1997 – 1998 pojawiły się głosy o konieczności zmiany sposobu funkcjonowania MFW. Zdaniem wielu specjalistów Fundusz powinien działać w taki sposób, aby zapobiegać negatywnym tendencjom w gospodarkach krajów rozwijających się, a nie reagować dopiero po ich wystąpieniu. Inni natomiast są zdania, iż w przypadku Funduszu potrzebne jest ponowne określenie misji i miejsca w światowym porządku finansowym.
Fundusz nie jest jednak światowym bankiem centralnym ani agencją rozwoju, jego zasadniczym celem jest pilnowanie wymienialności walut na rynku międzynarodowym, a jeszcze ogólniej – koordynowanie międzynarodowej współpracy w tworzeniu polityki gospodarczej.
Dziś zasoby Funduszu szacuje się na blisko 300 mld dolarów; instytucja zatrudnia 2700 osób ze 123 państw, a kieruje nią Niemiec Horst Koehler. Według stanu na kwiecień 2000 r. z kredytów i pożyczek Funduszu na ogólną sumę ponad 66 mld dolarów korzystały 92 państwa, najwięcej w Azji (18 mld) i Europie (16 mld).
ŹRÓDŁA:
1. A. Budnikowski, Międzynarodowe stosunki gospodarcze, Warszawa, 1999.
2. J. Rymarczyk, Handel zagraniczny, Warszawa, 2005.
3. J. Głuchowski, Międzynarodowe stosunki finansowe, Warszawa, 1997.
4. K. Kołodziejczyk, Polska w międzynarodowych organizacjach finansowych handlowych, Warszawa, 1998.
5. http://www.poznajmyonz.pl/index.php?document=23
