Podział organizacji międzynarodowych

Organizacje międzynarodowe dzielą się wg kryterium podmiotowego (czyli członkostwa) na:

- powszechne, które obejmują wszystkie państwa świata np. ONZ,
- regionalne lub partykularne, które obejmują tylko niektóre państwa, określonego regionu geograficznego, np. UE.

Dzieli się także organizacje międzynarodowe według kryterium przedmiotowego (zakresu celów):

- ogólne, zajmujące się całym kompleksem spraw środowiska międzynarodowego, np. ONZ,
- specjalne lub funkcjonalne, których kompetencje ograniczone są do określonych dziedzin stosunków międzynarodowych, np. NATO.

Zwykle organizacje regionalne i specjalne podejmują działania bardziej ambitne i efektywne ze względu na swą spoistość. Rozwój ich datuje się od 2. poł. XIX w., a ich liczba pod koniec XX w. przekroczyła 200.

Ocenia się, że obecnie działa prawie 3 tys. takich organizacji i obejmują swym zasięgiem bardzo wiele dziedzin współpracy międzynarodowej. Współpraca z tymi organizacjami jest zadaniem Rady Gospodarczo-Społecznej ONZ, która może przeprowadzać z nimi konsultacje za pomocą powołanego przez siebie organu pomocniczego, Komitetu do spraw Organizacji Pozarządowych. Mają one wtedy status konsultatywny, a ich przedstawiciele mogą uczestniczyć w posiedzeniach Rady w charakterze obserwatorów, przedkładać pisemne oświadczenia i przemawiać.

Charakter konsultatywny mogą one uzyskać także w innych organizacjach rządowych, np. w organizacjach wyspecjalizowanych. Każda z organizacji pozarządowych ma takie same prawa, a w celu utrzymywania łączności z ONZ powołują stałe organy wykonawcze, biura w Nowym Jorku i Genewie. Powstają też komisje do przeprowadzenia doraźnych akcji, np. obchodów Międzynarodowego Roku Praw Człowieka.

Ważniejsze organizacje międzynarodowe
(W nawiasie data powołania, ewentualnie także rozwiązania organizacji)
Organizacje rządowe
o Liga Narodów (1919-1946)
o Organizacja Narodów Zjednoczonych, ONZ (1945)
 Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury, UNESCO
 Organizacja do spraw Wyżywienia i Rolnictwa, FAO
 Światowa Organizacja Zdrowia (World Health Organization, WHO)
 Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej, IAEA
 Międzynarodowa Organizacja Lotnictwa Cywlinego, ICAO (2006)
 Międzynarodowy Fundusz Walutowy (International Monetary Fund, IMF)
 Międzynarodowa Organizacja Pracy, ILO
 Bank Światowy (World Bank)
o Rada Europy, (Council of Europe, CoE) (1949)
Organizacje Gospodarcze:
o Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej, RWPG (1949-1991)
o Europejska Wspólnota Gospodarcza, EWG (1958-1993, zobacz: UE)
o Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu, EFTA (1960)
o Układ Ogólny w Sprawie Ceł i Handlu, GATT
o Światowa Organizacja Handlu, (World Trade Organization, WTO)
o Organizacja Państw

Related Articles