CMS, Content Management System (ang. dosłownie "system zarządzania treścią") jest to jedna lub zestaw aplikacji internetowych pozwalających na łatwe utworzenie oraz późniejszą aktualizację i rozbudowę serwisu WWW przez personel nietechniczny. Kształtowanie treści i sposobu ich prezentacji w serwisie zarządzanym poprzez CMS odbywa się za pomocą prostych w obsłudze interfejsów użytkownika, zazwyczaj w postaci stron WWW zawierających rozbudowane formularze.
1. Informacje ogólne
Podstawowym zadaniem platform CMS jest oddzielenie treści (zawartości informacyjnej serwisu) od wyglądu (sposobu jej prezentacji). Po wprowadzeniu nowych informacji przez uprawnionego redaktora system przenosi je do bazy danych, jednocześnie wypełniając nimi odpowiednie miejsca na stronach WWW. Wykorzystanie szablonów stron sprawia, że zmiana koncepcji graficznej całego serwisu sprowadza się do przygotowania i zamiany szablonu, przy czym system nie powinien narzucać żadnych ograniczeń kompozycyjnych. Dzięki takiemu podejściu proces publikacji w Internecie staje się prosty - specjaliści mogą skoncentrować się na swojej pracy i korzystać ze swoich ulubionych aplikacji użytkowych (np. edytorów tekstu). Każda strona WWW generowana jest dynamicznie, w oparciu o szablony i zawartość baz danych - dynamika oznacza więc w tym przypadku zawsze aktualne informacje w serwisie.
W ostatnich latach platformy CMS znacznie ewoluowały, dodając m.in. możliwość elastycznej i dynamicznej modyfikacji już nie tylko treści, ale i struktury.
Systemy zarządzania treścią zazwyczaj oparte są na bazach danych oraz na językach skryptowych (server-side) lub specjalistycznym oprogramowaniu po stronie serwera. CMS może być formą oprogramowania klienckiego, które do aktualizacji strony może używać takie protokoły jak FTP. Coraz częściej wykorzystywane są złożone techniki opisu struktur dokumentów (np. XML).
Większość systemów CMS jest napisanych w języku dynamicznym (ASP, Python, PHP, itd.).
2. Historia
Historia związana z powstaniem pierwszych systemów CMS sięga kilkanaście lat wstecz, czyli do pierwszej połowy lat dziewięćdziesiątych XX wieku - pierwsze rozwiązania systemowe zaproponowała amerykańska firma CNET w 1995 roku. W późniejszym czasie CNET wydzielił zewnętrzną firmę Vignette, która zajęła się komercyjną produkcją systemu klasy CMS.
3. Typy systemów klasy CMS
W skład CMS-ów wchodzą produkty mające wspólne korzenie i nazwę, ale w znacznym stopniu różniące się funkcjonalnością. Szeroko ujmując CMS to pojęcie, zajmuje się zarówno: zarządzaniem dokumentami (Document Management), wiedzą (Knowledge Management), zarządzaniem cyfrowymi zasobami (Digital Asset Management), zarządzanie obiegiem treści (Enterprise Content Management) oraz zarządzaniem treścią znajdującą się na stronie internetowej (Web Content Management). Ostatnia z wymienionych dziedzin działalności jest obecnie najpopularniejsza i najchętniej zakupywana, i akceptowana. Jednak ogólnie rzecz biorąc cała klasa systemów CMS zakres swej funkcjonalności umiejscawia w sferze przechowywania i rozpowszechniania informacji w formie cyfrowej.
4. Rodzaje CMS-ów
• Content management frameworks: Jest to zbiór systemów, które stanowią zestaw klas potrzebnych do zbudowania systemu klasy CMS. Jest to, więc narzędzie do budowania systemów do zarządzania treścią. Systemy zbudowane na CMF-ach są zazwyczaj kosztowne i wymagają pracy grupy programistów. (Przykłady: Vignette, Documentum, Zope. Polskie produkty: APLIN)
• Page-based systems: Systemy o transparentnych konsolach. Pozwalają na edycję wciele strony nie wymagają odrębnych konsol do zarządzania treścią, są łatwe w nauce i nie wymagają dużego doświadczenia podczas wdrożenia. Niestety bardziej zaawansowane aplikacje wykraczające poza tradycyjne zarządzanie treścią wymagają pracy programisty. (Przykłady: Plone, Backend, TikiWiki. Polskie darmowe produkty: +CMS)
• Module-based systems: Systemy CMS bazujące na modułach to takie, który do prezentacji treści wykorzystują napisane do tego celu moduły/funkcje. Typowy system może zawierać zarządzanie wiadomościami, fora dyskusyjne, etc. Zalety tego typu systemów to możliwość szybkiego uruchomienia portalu. Niestety w przypadku braku modułu lub niskiego stopnia jego zaawansowania trzeba pisać taki moduł od nowa. Oznacza to konieczność pisania kodu, co w znacznym stopniu ogranicza możliwości szybkiego rozwoju portalu. (Przykłady: eZ publish, Joomla, Mambo, Post-Nuke. Polskie produkty: Php Blue Dragon CMS)
• Content object systems: Systemy tego typu koncentrują się wokół tzw. obiektów, czyli małych części informacji, które można reprodukować w wielu miejscach strony WWW. Oprogramowanie tego typu wykorzystywane są często jako systemy redakcyjne w czasopismach, wielkich wydawnictwach. (Przykłady: ActionApps, Rhyth