WSTĘP
Miasto jest wytworem człowieka. Akt jego tworzenia zaczął się z chwilą powstania pierwszych cywilizacji i trwa jako nieodłączna część historii ludzkości do dziś. Wraz z budową i zasiedleniem miast zaczęła się kształtować nowa grupa społeczna składająca się z ludzi podlegających prawu miejskiemu, czyli mieszczaństwo. Miast jest więc w pewnym sensie szczególnym, z niczym nieporównywalnym tworem człowieka, płodem jego rozumu, prawy i woli.
Miasto staje się środowiskiem życia coraz większej liczby ludności świata, a także miejscem koncentracji różnorodnych form działalności człowieka. W 2006 roku po raz pierwszy w dziejach ludzkości liczba ludności miast przekroczyła liczbę mieszkańców wsi.
W celu właściwego kształtowania sieci i miejskich systemów osadniczych niezbędne jest poznanie prawidłowości zachodzących w ich rozwoju i rozmieszczeniu przestrzennym.
Problematyka badawcza dotycząca miast jest bardzo ważna i aktualna, ponieważ Ziemia stała się planetą miast, a proces urbanizacji jest jednym z najbardziej uderzających przejawów współczesnej cywilizacji.
1. Urbanizacja i metropolizacja.
Przekształcenia gospodarki światowej, które dokonały się w ostatnim trzydziestoleciu w coraz większym stopniu znajdują swoje odzwierciedlenie w strukturze przestrzennej krajów i regionów oraz krajobrazie układu miast. Miasta – szczególnie wielkie i duże, stanowią główne węzły struktury gospodarczej regionu i kraju. Rozwój miast i proces urbanizacji są nierozłącznie związane z rozwojem społeczno-gospodarczym oraz postępem technologicznym wzajemnie się warunkując.
Urbanizacja definiowana jest jako złożony proces cywilizacyjny przejawiający się w rozwoju miast – we wzroście ich liczby i wielkości oraz powiększaniu się udziału ludności miejskiej. Proces ten związany jest z przemianami demograficznymi, gospodarczymi i społecznymi, przebiegającymi jednak na różnych płaszczyznach. Na ogół wyróżnia się cztery płaszczyzny rozwoju:
• demograficzną – związaną głównie ze wzrostem rzeczywistym liczby ludności miast, którego głównym powodem są migracje. Wyraża się ona m.in. stałym wzrostem udziału ludności miejskiej będącym najbardziej podstawowym wskaźnikiem urbanizacji;
• ekonomiczną (zawodową) – związaną ze wzrostem poziomu gospodarczego, gospodarczego obejmującą rozwój przemysłu i usług. Wyraża się ona m.in. stałym wzrostem liczby ludności zawodowo czynnej poza rolnictwem;
• przestrzenno-techniczną – sprowadzającą się do ekspansji przestrzennej miast istniejących oraz cechującą się zmianami w charakterze zabudowy i stopniu wyposażenia danego obszaru w urządzenia infrastruktury technicznej;
• społeczno-kulturową – polegającą głównie na upowszechnianiu się miejskiego stylu życia.