Degradacja gleb - Jest to zmiana właściwości fizycznych, chemicznych i biologicznych gleby, powodujących obniżenie lub zniszczenie aktywności biologicznej gleby. Degradacja pogarsza stan higieniczny środowiska, powoduje zmniejszenie produktywności, a w konsekwencji może doprowadzić do zupełnego wyłączenia gleby z produkcji. Wyróżnia się degradację chemiczną, fizyczną, biologiczną i geotechniczną.
DEGRADACJA GEOTECHNICZNA (geomechaniczna) polega na zniszczeniu profilu glebowego wskutek prac ziemnych, zwłaszcza górniczych. Powstaje również na skutek składowania odpadów w formie zwałowisk, wysypisk, stawów osadowych itp.
Przejawem tej degradacji jest tworzenie wyrobisk, szczelin, lejów, zwałowisk górniczych i innych form deformacji.
Problem degradacji geomechanicznej dotyczy okręgów górniczych województwa dolnośląskiego:
*Turoszowskiego (gdzie eksploatowany jest odkrywkowo węgiel brunatny)
* Dolnośląskiego Zagłębia Węglowego
* Legnicko - Głogowskiego Okręgu Miedziowego
* okręgów eksploatacji surowców skalnych: Bolesławskiego, Lubańskiego, Złotoryjskiego, Wałbrzyskiego, Strzelińskiego i Kłodzkiego.
Przekształcenia geomechaniczne – powstają w wyniku urabiania skał, składowania urobku i odpadów oraz na skutek przekształceń hydrogeologicznych.
1. URABIANIE SKAŁ - polega na odspajaniu kawałków skały od calizny i ich rozdrabnianiu bez zmiany stanu skupienia albo na zmianie stanu skupienia skały w stan ciekły lub gazowy. W zależności od zastosowanego sposobu, skały urabia się mechanicznie lub wykorzystuje technikę strzelniczą, ługowanie, wytapianie, zgazowanie itp. W każdym przypadku, po usunięciu urobku, powstaje wyrobisko podziemne lub odkrywkowe.
2. SKŁADOWANIE UROBKU I ODPADÓW ma swoje konsekwencje w zakresie przekształceń geomechanicznych w postaci: składowisk kopaliny (np. siarki, węgla kamiennego), zwałowisk skały płonnej towarzyszących wyrobiskom odkrywkowym, a także hałd i składowisk odpadów stałych lub półpłynnych pochodzących z przeróbki kopalin. W każdym przypadku budowle te przyczyniają się do zmiany ukształtowania powierzchni terenu.
3. PRZEKSZTAŁCENIA HYDROGEOLOGICZNE mogą być przyczyną wtórnych (tzn. nie związanych bezpośrednio z urabianiem skał) deformacji powierzchni terenu typu kompresyjnego, suffozyjnego, zapadliskowego lub kominowego.
Wtórne przekształcenia geomechaniczne:
Powstają w wyniku:
*powolnego przemieszczania się skał, np. osiadania stropu wyrobiska podziemnego na posadzce, pełzania gruntu na zboczu odkrywki lub składowiska,
*gwałtownego przemieszczania się skał, np. podczas zawału stropu wyrobiska podziemnego,
*drgań cząstek skalnych powstających w czasie wstrząsu, spowodowanego przyczynami związanymi z eksploatacją górniczą.
Ujawniają się na powierzchni w postaci :
*deformacji ciągłych- zmian ukształtowania powierzchni terenu, nie powodujących przerwania jej ciągłości, które są konsekwencją przemieszczeń skał wewnątrz górotworu, wywołanych podziemnymi robotami górniczymi.
Podstawową formą tych deformacji jest niecka obniżeniowa, której wskaźnikami są:
- obniżenie
- przemieszczenie poziome
- nachylenie
- krzywizna
- odkształcenie poziome
*deformacji nieciągłych -makroskopowo stwierdzanych zmian przy powierzchniowych warstw gruntu, powodujących przerwanie ich ciągłości. Deformacje nieciągłe dzielą się na:
- liniowe (pęknięcia, szczeliny, progi, rowy, itp.) związane z obniżeniami terenu, tworzą
się nad szybko postępującymi frontami eksploatacyjnymi.
- powierzchniowe (leje, zapadliska) uwarunkowane istnieniem pustek w górotworze oraz
określonymi właściwościami fizyczno-mechanicznymi nakładu.
*osuwisk lub obrywów skarp i zboczy wyrobisk odkrywkowych oraz składowisk urobku i odpadów górniczych.
