Histeria- to pojecie stworzone przez ojca medycyny Hipokratesa. Uważał on, że to schorzenie typowe wyłącznie dla kobiet, a bezpośredniej przyczyny upatrywał w wędrowaniu macicy po całym ciele i utrudnianiu przez nią naturalnego przepływu płynów fizjologicznych – krwi, flegmy, żółtej i czarnej żółci. Nawet nazwa histeria powstała od kobiecego organu hysterus- macica. Dopiero w XVII wieku uznano istnienie histerii również u mężczyzn. Obecnie histeria częściej spotykana jest u kobiet.
Nerwica histeryczna- charakteryzuje się ucieczką w chorobę somatyczną. Jest to sytuacja, w której pomimo braku jakichkolwiek przyczyn somatycznych występują objawy chorób. Najczęściej spotyka się psychogenne bóle głowy i żołądka. Niekiedy występują objawy sugerujące chorobę wrzodowa żołądka lub dwunastnicy, chorobę serca.
Skąd to się bierze?
Można przypuszczać że nieświadome pokłady psychiki wytwarzają objawy chorób rozwiązując w ten sposób wewnętrzny konflikt emocjonalny. Np. dziecko którego rodzice się rozwodzą, nie chce wybierać pomiędzy którymś z nich, nie potrafi także sprawić żeby się nie rozwodzili. Objawy choroby dziecka niekiedy potrafią skłonić dorosłych do pozostania razem dla jego dobra.
Wytworzenie takich objawów jest więc sposobem, choć nieświadomym rozwiązania problemu. Nie należy go mylić z symulacją. Człowiek chory niczego nie udaje i nie jest w stanie samodzielnie zapanować nad objawami, które mimo braku fizjologicznych przyczyn występują.
Freud widział w zachowaniach histerycznych stłumione i wyparte ze świadomości reakcje i konflikty seksualne datujące się z dzieciństwa.
Pawłow łączył zaburzenia typu histerycznego z wyodrębnionym przez niego typem osobowości.
Były okresy kiedy uważano że zachowania histeryczne są dziedziczne, że przychodzimy na świat ze słabym układem nerwowym.
Dziś przyczyny nie są do końca jasne, jednak wiele badań potwierdza przypuszczenia, że wpływ na powstawanie histerycznych postaw maja pierwsze lata życia dziecka. Kształtują się wówczas zręby charakteru i pierwsze schematy postępowania. Wówczas mogą powstać zalążki trudności emocjonalnych i nerwic. Człowiek napotyka pierwsze sytuacje trudne, których nie potrafi opanować i rozwiązać.
Jednak większość specjalistów uważa, że podłożem wszystkich nerwic, w tym histerii, jest lęk i sposoby obrony przed nim, pewna rozbieżność między możliwościami i osiągnięciami. Brak ciepła w dzieciństwie, nerwicowi rodzice, frustracja pragnień, zazdrość i rywalizacja też mają swój wpływ na kształtowanie histerycznych zachowań.
Objawy:
Obecnie nie spotykamy się już z dużymi napadami histerycznymi które były typowe dla histerii w XIX wieku i łączyły się z bezładnymi drżeniami całego ciała, krzykiem, napięciem ciała w łuk. Obserwować możemy:
· Zaburzenia czuciowo-ruchowe- mogą mieć charakter ostry i przewlekły, zwracają uwagę otoczenia nagłością i intensywnością wystąpienia. Są niekiedy „mową ciała”, motywacją i chęcią zdobycia ulg np. zmniejszenia lęku, korzyści, uwagi . Np. ślepota u lotników, drżenie rąk u żołnierzy ślepota histeryczna, lub koncentryczne zwężeni pola widzenia zaburzenia słuchu łącznie z głuchotą.
· Histeryczne niedowłady i porażenia kończyn jednostronne, połowicze lub obustronne. Mogą im towarzyszyć przykurcze, zaburzenia chodu, astazja-abazja (niemożność stania i chodzenia), opadnięcie powiek, szczękościsk, nieprawidłowe ustawienie tułowia (kamptokormia), spastyczny skurcz przełyku („kula w gardle”) gałka histeryczna- uczucie że w gardle tkwi jakieś ciało utrudniające przełykanie, oddychanie, mówienie, afonia kiedy pacjent nie potrafi wydobyć z siebie głosu i próbuje porozumiewać się bezgłośnym szeptem, jąkanie się, gwóźdź histeryczny ból głowy umiejscowiony w jednym punkcie, drżenie głowy, języka, kończyn, mimowolne ruchy, tiki, napady drgawkowe,
· Stygmaty- krwawienia zgodne z wierzeniami religijnymi, czkawka, wymioty, ciąża rzekoma,Omdlenia, osłupienie,
Mogą też występować nie tylko indywidualnie, ale również w dużych grupach ludzkich. Tak tłumaczy się powstawanie np. niektórych sekt religijnych w średniowieczu (biczowników), lub też zjawiska sugestii zbiorowej (masowe opętanie przez diabła, itp.). W wyjątkowych sytuacjach, np. w czasie I wojny światowej masowo występowała choroba nazwana „chorobą drutów kolczastych”, której głównym objawem było chodzenie w pozycji zgiętej przez wiele godzin, a nawet dni. Zespół ten występował bardzo często i obejmował nieraz całe jednostki wojskowe. Histeria może również ujawnić się w warunkach więziennych w postaci różnego rodzaju psychoz z zaburzeniami świadomości, z rzekomym opętaniem, urojeniami itp.
Diagnoza: jest bardzo trudna, często myli się histerie z chorobami somatycznymi, należy być ostrożnym, diagnoza wymaga współpracy kilku lekarzy różnych specjalności.
Leczenie: w leczeniu histerii dużą rolę odgrywa psychoterapia, która posługuje się sugestią słowną, polegającą na przekonaniu chorego, że jego cierpienie jest przemijające, oraz namawianiu do różnych ćwiczeń i zabiegów. Niektórym podaje się środki uspokajające, dla wielu skuteczna okazuje się hipnoza.
Możliwa, choć trudna i wymagająca pomocy jest autoterapia, polegająca na poznaniu siebie, uświadomieniu sobie że histeria to egocentryczna koncentracja się na sobie, więc pomóc może zajęcie się np. pomocą innym. Korzystna jest umiejętność nazywania swoich stanów emocjonalnych- kiedy mamy do kogoś pretensje, kiedy czujemy żal, - takie świadome reakcje są łagodniejsze niż niekontrolowane wybuchy, emocji nie można tłumić.