Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania
1. Omów wybrany okres ontogenezy:
Pojęcie rozwoju osobniczego (ONTOGENEZA) człowieka - określamy jako przemiany rozwojowe organizmu, które zachodzą od chwili poczęcia ( tzn. zapłodnienia komórki jajowej przez plemnik – powstanie zygoty) do kresu życia w starości ( śmierci).
Jednym z okresu ontogenezy jest OKRES STAROSCI:
Jest to proces starzenia się, który postępuje stopniowo, powodując z wiekiem zmiany w funkcjonowaniu i strukturze organizmu, które powoli powodują ograniczenia i upośledzenia organizmu. Zmiany starcze są wynikiem zmniejszania się masy tkanek na skutek szybciej postępujących procesów niszczenia ( katabolicznych) niż odnowy i regeneracji ( anabolizmu). Przebieg starzenia się jest zależny m.in. od:
· trybu życia, jaki dana osoba prowadziła w młodości, wieku dojrzałym,
· nałogów,
· troski o zdrowie,
· aktywności ruchowej,
· racjonalnego odżywiania
· pracy
· umiarkowania liczby stresów,
Szybkość procesu starzenia się ludzi jest związana z wyposażeniem genetycznym, w tym m.in. z właściwościami płci, rasy.
Czas w jakim mają miejsce zmiany inwolucyjne dzielony jest na podokresy:
1. przedstarczy- trwający od ok. 50 do ok. 60 roku życia. W tym okresie pojawia się
zwiększona troska o zdrowie i przyszłość,
2. wczesnej starości - mieści się między 65 a 74 rokiem życia. W tym czasie ustaje aktywność
zawodowa, społeczna, nasilają się patologie wielonarządowe, spada sprawność i aktywność
ruchowa,
3. późnej starości - mieszczący się w granicach 75- 84 roku życia. W tym czasie często
konieczna jest opieka i pielęgnowanie przez osoby drugie, rehabilitacja, socjoterapia
geriatryczna,
4. sędziwości po 85 roku życia. Ludzie w tym wieku wymagają już intensywnej opieki
geriatrycznej.
W okresie starości nasila się wrażliwość organizmu na czynniki środowiskowe, zwłaszcza chorobowe.
Do upośledzających zalicza się m.in. zespoły geriatryczne ,w tym:
niedomogi i trudności ruchowe,
osłabienie pamięci,
sprawności narządów zmysłów:
wzroku ,
słuchu,
powonienia ,
oraz następuje osłabienie wrażeń smakowych i zmniejsza się atrakcyjność potraw.
Sprawność nerek jest znacznie obniżona z uwagi na to iż przepływ krwi przez nerki zmniejsza się o około 60 %, a zdolność filtracyjna około 50%, stąd też często występują zatrucia mocznikiem co powoduje zgon osoby starszej.
Ludzi Starych dotykają choroby, które można zaliczyć do 3 grup:
1. o największej zapadalności: osteoporoza, zwyrodnienia stawów, choroby wywołane miażdżycą naczyń ( choroby serca, np. dusznica bolesna, zawały) naczyń mózgowych i obwodowych – zmiany niedokrwienie,
2. choroby ze wzrastającą wraz z wiekiem zapadalnością – cukrzyca, nowotwory,
3. choroby nie związane z procesem starzenia , lecz o cięższym przebiegu np. grypa,
zapalenie płuc
W procesie starzenia się ważna rolę odgrywa tez płeć osobnika. U kobiet przekwitanie zwane okresem klimakteryjnym jest wcześniejsze niż u mężczyzn, Trwa ono ok. 7 lat i kończy się ustaniem miesiączki ok. 50 roku życia i nazywamy to menopauzą. Główną przyczyną klimakterium jest starzenie się jajników. Trzeba jeszcze dodać, że na czas wystąpienia menopauzy wpływają:
czynniki genetyczne,
rasa,
czynniki środowiska,
klimat,
tryb życia,
nikotynizm,
alkoholizm itd.
W okresie tym funkcje gruczołów płciowych wywołują pewne przejawy „maskulinizacji” wyglądu czyli - wystąpienie u kobiety cech somatycznych męskich, Występuje zmiana sylwetki ciała, nieprawidłowe owłosienie, obniżenie skali głosu).
Pierwsze oznaki starzenia się zauważalne są w narządzie ruchu. Maleje siła i precyzja ruchów. Cieńsze stają się włókna kolagenowe, zmniejsza się grubość i elastyczność skóry. W jej obrębie pojawiają się brodawki, naczyniaki, przebarwienia lub bielactwo. Na twarzy powstają zmarszczki, na udach i brzuchu tworzą się fałdy. Piersi kobiet staja się opadające, zmniejsza się również liczba gruczołów potowych .
Ma również miejsce powiększenie się masy ciała w efekcie wzrostu otłuszczenia, jest to np. zwiększenie się obwodu pasa który jest najbardziej widoczny u mężczyzn. Tkanka tłuszczowa przemieszcza się w dolne okolice twarzy, tułowia, kończyn dolnych. U kobiet niekiedy tłuszcz gromadzi się na karku poniżej szyi, tworząc mały garb.
Zaczynają się zmiany w obrębie układu krążenia – w sercu naczyniach krwionośnych. Zmiany są głównie z powodu odkładania się cholesterolu w ścianach naczyń. Widoczne są zmiany chodu, postawy, rysów twarzy. Wydłuża się nos i małżowina uszna. Występuje spadek sprawności fizycznej, bardziej u mężczyzn niż u kobiet. Człowiek stary mniej śpi, wentylacja płuc zmniejsza się o 60% .
W razie wytrącenia organizmu człowieka starego ze stanu równowagi powrót do stanu wyjściowego trwa dłużej, mniejsza jest też siła reakcji stresowych.
Opisane zmiany prowadzą w naturalnej postaci do śmierci. Jak wiemy człowiek może żyć ponad 100 lat, jednak najczęściej ginie obecnie nie ze starości, lecz na skutek chorób czy wypadków, a znacznie skraca jego życie nieracjonalny tryb życia i nadmiar stresów życia codziennego.
