Opracowanie zagadnień

1. Budowa narządu żucia

-jama ustna
-język
-błona sluzowa jamy ustnej
-zęby
-mięśnie – mimiczne, żwaczowe, gnykowe, języka, podniebienia miękkiego
-staw skroniowo żuchwowy, niektóre kości twarzy – jażmowa, podniebienna
-naczynia krwionośne
-naczynia limfatyczne
-gruczoły ślinowe

2. Znaczenie narządu żucia

-pierwszy odcinek przewodu pokarmowego. Pokarm za pomocą języka jest przesuwany do zębów trzonowych i tam jest rozcierany
-nażąd mowy
-wygląd – stany emocjonalne

3.Żuchwa

-TRZON
-jedna kość czaszki umocowana z resztą za pomocą stawu skroniowo zuchwowego
-trzon żuchwy – podstawa
- wyrostki zębodołowe
-Zewnętrzna powierzchnia trzonu żuchwy ma guzowatość bródkowa
Obok są guzki bródkowe. Na wysokości drugiego przedtrzonowa jest otwór bródkowy –przez ten otwór wychodzi nerw, naczynia krwionośne i limfatyczne
-linia skośna zewnętrzna
-Strona wewnętrzna trzonu żuchwy w linii pośrodkowej ma kolec bródkowy.

-GAŁĄŹ ŻUCHWY
-kresa żuchwowo-gnykowa ciągnie się wzdłuż – kresa czasem przeszkadza w utrzymaniu protezy
-Trzon żuchwy jest nachylony 120-130 stopni

-Na zewnętrznej powierzchni jest guzowatość żwaczowa (przyczep mięśnia żwacza)
-Na wewnętrznej powierzchni kąta żuchwy jest guzowatość skrzydłowa (przyczep mięśnia skrzydłowego przyśrodkowego)
-Gałąź żuchwy kończy się dwoma wyrostkami – dziobiasty
- kłykciowy – wchodzi w skład stawu
skroniowo żuchwowego
-Na wewnętrznej powierzchni żuchwy jest kanał żuchwowy,w którym jest nerw żuchwowy, przebiega do otworu bródkowego.

4.Szczęka

Jest nieruchomą kością
- Trzon
- 4 wyrostki :
* czołowy – łączy się z kością nosową
* jarzmowy – łączy się z kością jarzmową szwem jarzmowo szczękowym
* podniebienny
* zębodołowy

-PODNIEBIENNY
Jest to blaszka pozioma, łącząca się w linii pośrodkowej z blaszką kości z drógiej strony szwem pośrodkowym
-proteze doprowadzamy do linii AH – granica między podniebieniem twardym a miękkim
-Pod jedynkami – dół trzysieczny a w nim otwór trzysieczny (przechodzi nerw i naczynia – przykryty jest brodawką)

-WYROSTEK ZĘBODOŁOWY
-skierowany jest ku dołowi.
-Składa się z blaszek kostnych i stopy zbitej łączącej się ku tyłowi w góz szczęki
-Zębodoły poprzedzielane przegrodami międzyzębowymi, a w wielokorzeniowych międzykorzeniowe
-Na przedniej powierzchni wyrostka znajdują się wyniosłości, które odpowiadają korzeniom zębów – łęgi zębodołowe.
-Nad zębem trzecim jest dół nadkłowy.
-We wnętrzu szczęki jest zatoka szczękowa inaczej zwana zatoką Hajmora.

5.Ograniczenia jamy ustnej

- z przodu – szpara ustna z wargami
- z boku – policzki
- z tyłu – cieśń gardzieli
- od dołu – dno jamy ustnej (przepona)

6.Jama ustna dzieli się na

-PRZEDSIONEK
-z przodu ograniczony wargami
-Nad wargami jest bruzda nosowo wargowa
-Pod wargą dolną jest bruzda wargowo bródkowa
-Od podstawy nosa do wargi biegnie rynienka wargowa
-Czewień warg w kierunku przedsionka przechodzi w błonę śluzową
-Pod błoną śluzową znajduje się mięsień okrężny ust.
-Z boku przedsionek ograniczony policzkami – skóra, pod-tkanka tłuszczowa, mięśnie i błona śluzowa
-Przejście błony śluzowej na wyrostek zębodołowy to jest sklepienie przedsionka
-W linii pośrodkowej znajdują się fałdy błony śluzowej zwane wędzidełkami.
-W przedsionku na wysokości trzonowca znajduje się ujście ślinianki przyusznej przykryte brodawką.
-Ograniczeniem od tyłu przedsionka jest wyrostek i zęby

-JAMA USTNA WŁASCIWA
-Ograniczeniem od spodu są żeby a od góry podniebienie, od tyłu cień gardzieli.
-W linii pośrodkowej jest cieśń gardzieli.
-Pod jedynkami jest brodawka trzysieczna
-Granica między podniebieniem twardym a miękkim to linia AH
-Cieśń gardzieli – od góry podniebienie miękkie i języczek
-Dwa fałdy – podniebienno językowy i podniebienno gardłowy – między nimi migdałki
-Dolne ograniczenie to dół jamy ustnej (przepona) – przyczepione są mięśnie żwaczowo gnykowe
-Wędzidełko języka w linii pośrodkowej. Po obu stronach od wędzidełka jest ujście ślinianek podżuchwowej i podjęzykowej zwanej mięskiem podjęzykowym.

7.Staw skroniowo żuchwowy
- wyrostek kłykciowy żuchwy, chrząstka stawowa, piętro I górne i II dolne, dół żuchwy, gózek stawowy, otwór słuchowy
-Chrząstka stawowa – krążek stawowy do którego przyczepia się mięsień skrzydłowy boczny
- w I piętrze – odbywają się ruchy ślizgowe
- w II piętrze – ruchy obrotowe
- Torebka stawowa – pokrywa cały staw skroniowo zuchwowy. Rozpoczyna się od kości skroniowej i zamyka cały staw
- cały ten staw pokryty jest tkanką łączną włóknistą
- Nad wyrostkiem kłykciowym jest chrzęstny ośrodek wzrostu żuchwy
- Wewnętrzna powierzchnia torebki stawowej wysłana jest cienką i bardzo silnie unaczynioną błoną mazistą
-Jame stawu wypełnia płyn maziowy – komórki żerne (makrofagi) które mają za zadanie likwidacje resztek tkanek które powstają na skutek ścierania stawu.
-Ten płyn maziowy nie tylko naoliwia ale i odrzywia staw skroniowo żuchwowy

8.Tkanka Chrzęstna


Tkanka chrzęstna, chrząstka, rodzaj tkanki łącznej podporowej cechujący się obecnością komórek (chondrocytów) ułożonych w zespoły po dwie lub trzy komórki otoczone torebką włókien kolagenowych (chondron) rozmieszczone w istocie międzykomórkowej, której głównym składnikiem jest chondryna.

U dorosłych osobników tkanka chrzęstna występuje w 3 postaciach:

1) chrząstka szklista - jej substancja międzykomórkowa składa się w bardzo dużej części z włókien kolagenowych i nierozpuszczalnych w wodzie białek, tworzy ona m.in. chrząstki żebrowe, nosa, chrząstki pokrywające powierzchnie stawowe, pojawia się ona najwcześniej w rozwoju zarodkowym osobnika i w odpowiednich warunkach przekształca się w pozostałe 2 typy chrząstek,

2) chrząstka sprężysta - zawiera w przeważającej ilości włókna sprężyste, nie ulega ona kostnieniu, występuje w małżowinie usznej, trąbce słuchowej i niektórych chrząstkach krtani,

3) chrząstka włóknista - w jej budowie przeważają włókna kolagenowe, występuje w chrząstkach międzykręgowych, w spojeniu łonowym i niektórych więzadłach.

W tkance chrzęstnej nie ma naczyń krwionośnych, substancje odżywcze czerpie ona z naczyń ochrzęstnej (przylegającej ściśle do niej warstwy tkanki łącznej).

Zbudowana jest z substancji międzykomórkowej (podstawowej) w której zanurzone są włókna białkowe oraz elementy komórkowe, na które składją się komórki chrząstne (chondrocyty) oraz otaczające je jamki chrzęstne. W przypadku powstawnia urazów mechanicznych, część chondrocytów przekształca się w komórki chrząstkotwórcze, a część - chrząstkogubne, co prowadzi do uleczenia urazu.
Tkanka chrzęstna jest nieunerwiona i nieunaczyniona.


Bruksizm to choroba polegającą na nieświadomym zaciskaniu lub zgrzytaniu zębami. Jest to reakcja na stres. Mięśnie narządu żucia tak jak mięśnie mimiczne, biorą czynny udział w procesach emocjonalnych . Według teorii Grabera człowiek współczesny ciągle musi przezwyciężać trudności życia codziennego, które rodzą coraz to nowe konflikty i napięcia. Jednak nie ma on możliwości na ich wyładowanie w walce lub w ciężkiej, fizycznej pracy tak jak jego praprzodkowie przed wiekami. Organizm wyładowuje tłumione agresje nie drogą naturalną, lecz w postaci czynności zastępczych - parafunkcjonalnych. Koncentrują się one głównie na narządzie żucia, który był zaprogramowany w przeszłości w celach agresywnych .

Do objawów bruksizmu zaliczamy:
1. Objawy ogólnoustrojowe:
• bóle głowy (często mylone z migreną!!!)
• bóle karku i pleców
• bóle ucha i zaburzenia słuchu
• zaburzenia w produkcji śliny przez gruczoły ślinowe
2. Objawy ze strony mięśni twarzy i obręczy barkowej:
• przerost mięśni żwacza i skroniowego (tzw. "twarz kwadratowa")
• bolesność w okolicy przyczepów mięśni żwacza i skroniowego
• wzrost napięcia mięśni obręczy barkowej, szczególnie mięśnia mostkowo-sutkowo-obojczykowego
• bóle obręczy barkowej i ręki
3. Objawy ze strony jamy ustnej:
• tarczki wytarcia-efekt ścierania się zębów (widoczne w bad. stom.)
• maceracja i anemizacja (zbielenie) śluzówki policzków i języka w linii zgryzu
• zaniki przyzębia (obnażanie się korzeni zębów)
• częste krwawienie przy myciu zębów
• ubytki klinowe w okolicy szyjki zęba (co powoduje nadwrażliwość zębów!!!)
Oprócz bruksizmu rolę destrukcyjną w narządzie żucia pełnią parafunkcje niezwarciowe. Są to nawyki ruchowe odbywające się bez kontaktu zębów. Zaliczamy do nich:

- ogryzanie paznokci czy skórek wokół paznokci
- nagryzanie warg, błony śluzowej policzków
- nawykowe nagryzanie przedmiotów np. ołówka, oprawek od okularów, długotrwałe żucie gumy
- parafunkcję języka (szukanie i dotykanie koniuszkiem języka ostrych krawędzi koron zębowych)

Jedne i drugie parafunkcje powodują zaburzenia czynności mięśni żwaczowych, mięśni kręgosłupa szyjnego, górnej obręczy barkowej, a nawet zmian napięciowych całego kręgosłupa. Skutkiem tego są organiczne zmiany w układzie ruchowym narządu żucia i kręgosłupa oraz przewlekłe bóle głowy, karku i kręgosłupa.
Leczenie polega na wyeliminowaniu napięcia mięśni i prawidłowym ułożeniu żuchwy w stawach skroniowo-żuchwowych. Na wynik leczenia ma duży wpływ stan uzębienia pacjenta. Usunięte zęby (nawet tylko trzy zęby trzonowe) mogą spowodować dysfunkcje narządu żucia objawiającą się bólami podczas żucia pokarmów lub samoistnymi bólami głowy.

Related Articles