Trening zdrowotny

Trening zdrowotny

Aktywność fizyczna i czynne uprawianie sportu jest ważnym elementem dnia codziennego. Dlatego też tak ważna i potrzebna jest nam w życiu promocja naszego zdrowia poprzez między innymi trening zdrowotny.
Promocja zdrowia jest procesem umożliwiającym ludziom zwiększenie kontroli nad swoim własnym zdrowiem, utrzymanie jego dobrego poziomu, bądź jego poprawę. Celem tego procesu jest potęgowanie zdrowia i pomnażanie jego rezerw.
Pojęcie zdrowia definiuje się nie tylko brakiem choroby. Jest to również zdolność człowieka do osiągnięcia pełni możliwości fizycznych, psychicznych i społecznych jak np. reagowanie na wyzwania środowiska. W działaniach promocyjnych wykorzystuje się pozytywną argumentację odwołującą się do zależności między dobrym stanem zdrowia, a wysoką jakością życia i osiąganiem sukcesu życiowego.
Tak więc definicja jest bardzo bogata.
W promocji zdrowia jedno z ważniejszych miejsc zajmuje systematyczna aktywność ruchowa. Wpływa ona na wskaźniki charakteryzujące tak rozumiany model zdrowia bezpośrednio i pośrednio. Wpływ ten jest korzystny dla organizmu i sprzyja uzyskiwaniu wartości potęgujących zdrowie.
Bardzo ważne jest to, by człowiek uświadomił sobie, co tak naprawdę powoduje systematyczna sprawność ruchowa. Pierwszym bardzo pozytywnym skutkiem jest wzrost wydolności fizycznej organizmu tj. zdolności do wykonania długiej, intensywnej pracy fizycznej. Drugim zaś jest zwolnienie spoczynkowej częstości skurczów serca, co prowadzi do bardziej ekonomicznej pracy układu krążenia. Trzecim atutem regularnych treningów jest zachowanie w graniach normy ciśnienia tętniczego krwi w spoczynku i obniżenie jego wartości w czasie wysiłku. Inne superlatywy to np. utrzymanie pożądanych stężeń hemoglobiny we krwi i wartości hematokrytu, poprawę sprawności wentylacji płuc i zahamowanie obniżania się jej wraz z wiekiem, obniżanie nadmiernej masy ciała i zawartości podskórnej tkanki tłuszczowej czy też wzrost siły mięśni stabilizujących kręgosłup. Oczywiście takich pozytywnych skutków jest o wiele więcej, ale myślę, że wymieniłem tu ich kwintesencje.
Jak zatem można wywnioskować, te wszystkie efekty systematycznej aktywności ruchowej opisane przeze mnie wyżej daje właśnie trening zdrowotny. Polega on na wykorzystaniu ściśle określonych ćwiczeń fizycznych dla przeciwdziałania procesowi starzenia się organizmu.
Spójrzmy więc na czym polega ów trening zdrowotny, o co tak naprawdę w nim chodzi.
Po pierwsze chodzi o wykorzystanie rozsądnie stosowanych, regularnych wysiłków fizycznych w całodziennym rytmie życia człowieka dla umacniania zdrowia, z myślą o wydłużeniu do biologicznie zakreślonych granic, lat zdrowego życia. Innymi słowy, życia bez istotnych uciążliwości powodowanych chorobami, szczególnie tymi, które powstają i rozwijają się w wyniku względnego bezruchu, prowadzącego do przedwczesnego (i bardzo uciążliwego) zniedołężnienia fizycznego.
Drugą sprawą jest uzyskanie i podtrzymywanie zdolności do wykonywania codziennych czynności zawodowych, domowych i rozrywkowych z rześkością, werwą, bez odczucia szybko narastającego zmęczenia i zadyszki.
Po trzecie bardzo ważną sprawą jest świadomość, że nigdy nie jest za późno na rozpoczęcie aktywnego fizycznie stylu życia i uzyskanie, przydatnych w każdym wieku, efektów tej zmiany zachowań. Jest to bardzo ważne, ponieważ w naszym społeczeństwie uciera się stereotyp, że człowiek z wiekiem „nie nadaje się” do tak aktywnej promocji zdrowia jak w przeciągu lat minionych. Przy przyjęciu klasyfikacji poziomu szansy wpływu ćwiczeń fizycznych na zdrowie, uwzględniając 13 kategorii pomiaru zdrowia w zestawieniu metaanalitycznym wykazano, że w pobliżu przedziału dla szansy wysokiej jest aktywność funkcjonalna, wydolność fizyczna, dobrostan emocjonalny i ogólna percepcja dobrostanu. Aktywność funkcjonalna i wydolność fizyczna łączy się z przekonywającymi obserwacjami różnic pomiędzy wiekiem kalendarzowym a wiekiem funkcjonalnym. Pionierskie badania na sobie rozpoczął przed przeszło 60. laty prof. Diii z Uniwersytetu Indiana w Stanach Zjednoczonych i kontynuował je do końca długiego życia. U systematycznie trenujących wykazano istotne „opóźnienie" inwolucji średniej wartości wydolności tlenowej o 1-2%/dekadę w porównaniu do 8%/ dekadę u niećwiczących. W populacji sedentarnej mężczyzn stwierdza się zjawisko określane jako ugięcie średniej wartości wydolności tlenowej na przełomie IV i V dekady życia, które nie uwidacznia się w kohortach o umiarkowanej i dużej aktywności ruchowej w czasie wolnym. Ćwiczący zwracają uwagę na, tak ważny nie tylko w tym okresie życia, pozytywny wpływ na dobrostan emocjonalny. Rola aktywności ruchowej w prewencji pierwotnej i wtórnej takich schorzeń jak choroba niedokrwienna serca, nadciśnienie tętnicze, otyłość, osteoporoza, choroba zwyrodnieniowa stawów kręgosłupa, stany zmniejszonej odporności na stres psychiczny, a także wiele innych chorób jest w znacznej mierze udokumentowana i wykorzystywana w praktyce jako czynnik działający bezpośrednio lub pośrednio w efektywnym związku synergistycznym z innymi zachowaniami prozdrowotnymi. Między innymi, w ocenie efektów prewencji pierwotnej wykazano odwrotną zależność pojawiania się pierwszych objawów choroby niedokrwiennej serca od dawki ćwiczeń. Duże opracowania wykorzystujące wyniki badań Kliniki Coopera w Dallas wykazały, że wyższy poziom wydolności fizycznej łączy się ze zmniejszeniem umieralności z powodu choroby niedokrwiennej serca i nowotworów, zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet.
W przewidywaniu długości życia dla systematycznie ćwiczących z umiarkowaną intensywnością dodaje się od 1 do 2 lat. Trzeba jednak pamiętać, że zwiększona aktywność ruchowa ma też wpływ katalizujący na inne zachowania związane ze stylem życia, co może na tej drodze zwiększać przewidywaną długość życia nawet o 5-6 lat.
Po czwarte chodzi tu również o stany emocjonalne towarzyszące sportowo-rekreacyjnym wysiłkom fizycznym, szczególnie treningowi zdrowotnemu, należą do przyjemności silnych, o charakterze radości i zadowolenia, szczególnie nasilonych i trwałych przez długie godziny po zakończeniu treningu. Wytłumaczenie podłoża fizjologicznego i psychologicznego tego zjawiska jest przedmiotem licznych badań, mogących mieć istotne znaczenie dla psychologii i psychiatrii, jako że systematyczna aktywność ruchowa ma korzystny wpływ m.in. na stany lękowe i depresję.
Piątym ważnym elementem treningu zdrowotnego jest świadomość, że nasze regularne ćwiczenia powinny mieć walor zachowań akceptacyjnych akceptowalnych (indywidualnie i społecznie), bezpiecznych i skutecznych w odniesieniu do zamierzonych celów zdrowotnych. Wielowiekowe doświadczenie w zakresie współudziału zwiększonej aktywności ruchowej w kształtowaniu zdrowia, zostało potwierdzono przez naukę współczesną, której rezultatem praktycznym jest odpowiedź na podstawowe pytania myślącego człowieka - co robić?, jak i ile? oraz dlaczego?
No i w końcu po szóste - chodzi tu o - przypomnienie sobie o zasadzie starych Greków, od których cała nasza myśl pochodzi, że najważniejszym w każdym działaniu jest początek. W przedmiocie przedstawianego problemu oczywistością jest, że nie pojawi się pożądany nawyk do regularnych ćwiczeń, jeżeli nie zdecydujemy się na rozpoczęcie działań. Tym początkiem może być wiedza i zdobycie umiejętności racjonalnych zachowań odnośnie zdrowia, z integrującą rolą treningu zdrowotnego.
Realizacji wyżej wymienionych istotnych czynników służyć może chociażby literatura, która w dzisiejszych czasach jest tak rozmaita i w której możemy znaleźć bardzo obszerny materiał na temat promocji zdrowia, treningu zdrowotnego wszystkiego, co się z tymi zagadnieniami łączy, wystarczy tylko się zmobilizować do działania, bo nic się samo nie zrobi. Moim zdaniem trafnie określa to pewien werset zawarty w „Księdze przysłów”, który brzmi następująco: „Każdy trud przynosi zyski, gadulstwo jedynie biedę".
Na koniec chciałbym zwrócić jeszcze uwagę na aspekt groźnych chorób cywilizacyjnych, których jednym z powodów jest także niehigieniczny i pozbawiony ruchu tryb życia. Coraz większe eliminowanie z życia człowieka pracy fizycznej stwarza poważne zagrożenie dla jego zdrowia. Według badań szacuje się, że zaledwie 30% dzieci i młodzieży, oraz 10% dorosłych uprawia wysiłek fizyczny odpowiadający podstawowym potrzebom fizjologicznym organizmu. Dynamiczny rozwój cywilizacji silnie przeobraził zewnętrzne warunki życia człowieka. W krajach rozwiniętych coraz trudniej znaleźć ludzi wykonujących bardziej intensywną pracę mięśniową. Zmienił się ponadto styl spędzania wolnego czasu, który niestety coraz mniej sprzyja uprawianiu sportu i fizycznej rekreacji. Zainteresowanie sportem maleje wraz z wiekiem. Krzywa aktywności fizycznej wyraźnie biegnie ku dołowi miedzy 35 a 50 rokiem życia. Osoby dorosłe, które po wielu latach przerwy zdecydują się na uprawianie ćwiczeń, bardzo rzadko robią to z chęci poprawy lub zachowania własnego zdrowia, lecz częściej wynika z motywów estetycznych, kiedy własny wygląd zaczynają odbierać jako nieciekawy i mało atrakcyjny. Zniecierpliwieni stawiają sobie zbyt ambitne cele, co bardzo szybko prowadzi do utraty motywacji i zaniechania uprawiania ćwiczeń. Tak naprawdę to po wielu latach bezczynności ruchowej niezwykle trudno jest zaszczepić w sobie miłość do sportu i czerpać radość z jego uprawiania. Najbardziej niepokojący jest jednak fakt, iż większość osób nie widzi wcale potrzeby uprawiania ruchu. Coraz częstsze propagowanie aktywności fizycznej tylko w kontekście poprawy własnej sylwetki powoduje, że osoby, które są szczupłe lub akceptują swój obecny wygląd nie widzą żadnej potrzeby wprowadzania uciążliwych zmian w dotychczasowym stylu życia. Szkoda, że na zdolność naszego rozumowania musi wpłynąć dopiero ciężka choroba, kiedy to ze spuszczoną głową zaczynamy sobie uświadamiać popełniane błędy i próbować je naprawiać.
Wszak być sprawnym oznacza czuć się dobrze we własnej skórze. Sprawność jest jedną z podstaw szczęścia, jakiego zaznajemy w naszym życiu, pomaga nam żyć w zdrowiu i mam szczerą nadzieję, że moja praca do tego przekonuje.

Related Articles