Izolacje przeciwwilgociowe i przeciwwodne
I. WIADOMOŚCI OGÓLNE O WILGOCI
1.1 Skuteczne i trwałe zabezpieczenie obiektu przed zawilgoceniem
1.2 Izolacja typu lekkiego
1.3 Izolacja typu średniego
1.4 Izolacja typu ciężkiego
1.5 Pecka kamienna
1. 6 Rodzaje pap w zależności od przeznaczenia
1.7 Fundament z kamienia
1.8 Przykładowe izolacje fundamentów
1.9 Fundament obiektu podpiwniczonego, posadowionego na gruncie wilgotnym, o poziomie wody gruntowej znajdującej się okresowo
powyżej dolnego poziomu ław fundamentowych
1.10 Izolacja przeciwwodna typu ciężkiego z zastosowaniem pap
1.11 Zastosowanie wanny izolacyjnej wewnętrznej do zaizolowania ławy fundamentowej gdy poziom lustra wody gruntowej stale znajduje się powyżej dolnego poziomu ławy
1.12 Zabezpieczenie nawierzchni terenu przy ścianach
II. IZOLACJA PRZECIWWILGOCIOWA – PIONOWA
2.1 Zewnętrzny ekran wentylacyjny
III. IZOLACJA PRZECIWWILGOCIOWA – POZIOMA
a) Termoiniekcja
b) Iniekcja krystaliczna
c) Wewnętrzny ekran wentylacyjny
IV. KONSEKWENCJE WILGOTNYCH PLAM
4.1 Boazerie na zawilgoconych ścianach
4.2 Zapobieganie zagrzybianiu murów
4.3 Zapobieganie zagrzybianiu tynków
4.4 Izolowanie plam po zaciekach
4.5 Likwidacja zasoleń na ścianach
V. OCHRONA PRZED GRZYBAMI I OWADAMI
VI. METODY IMPREGNACJI, ODGRZYBIANIA I ZWALCZANIA
OWADÓW
6.1 Metoda biologiczna
6.2 Gatunek pasożyta (Scerodermus Domesticus klug) zwalczający owady niszczące drewno
6.3 Metoda iniekcji
6.4 Kąpiel zimna krótkotrwała
6.5 Kąpiel zimna długotrwała
6.6 Metoda nawiercania otworów w elementach drewnianych budynków do zwalczania owadów
6.7 Metoda termiczna poprzez nawiew gorącego powietrza na powierzchnię drewna
VII. BADANIE ŚCIAN OBITYCH DESKAMI
7.1 Naprawa ścian
7.2 Izolacja termiczna wewnętrzna
7.3 Praca ściany drewnianej
VIII. KONSERWACJA POKRYĆ Z BLACH OCYNKOWANYCH
8.1 Technologia malowania pokryć dachowych blaszanych
8.2 Konserwacja nowych pokryć i gontów łupanych
8.3 Konserwacja starych pokryć z gontów łupanych
8.4 Wykonywanie pokryć z gontów tartych
8.5 Wykonywanie pokryć papą
8.6 Konserwacja dachów krytych papą asfaltową (bitumiczną)
IX. KONSERWACJA DREWNA
9.1 Żywice stosowane w konstrukcji
9.2 Utwardzacze do żywic epoksydowych
X. KLEJE STOSOWANE W KONSERWACJI
Izolacje przeciwwilgociowe i przeciwwodne
I.Wiadomości ogólne
Część wody z opadów odparowuje. Inna część wsiąka w grunt, albo przedostaje się do wód gruntowych, czyli pokładów zalegających nad warstwami nieprzepuszczalnymi lub zatrzymuje się w warstwach wyższych. Utrzymuje się tam dłuższy czas, tworząc tzw. wodę zawieszoną. Zarówno szybkość jej przesiąkania do wód gruntowych jak i ilość w postaci zawieszonej, ściśle zależą od rodzaju gruntu, w tym od tzw. współczynnika filtracji.
Przez piaski i żwiry wody opadowe przesiąkają szybko.
Pozostaje więc niewielka ilość wody zawieszonej. Przez piaski gliniaste wody opadowe przesiąkają wolno. Dużą jej ilość zatrzymują glina oraz iły w warstwach górnych. W praktyce są wodoszczelne i nawet wykorzystuje się je do wykonywania izolacji przeciwwodnych. Ochrona budynku przed wilgocią i wodą zaczyna się od najszybszego i najdokładniejszego odprowadzania wilgoci poza tę część budynku która jest zagłębiona w gruncie. Osiąga się to poprzez wykonanie drenażu.
Woda gruntowa jest kapilarne podciągana do góry. Jeżeli niema izolacji przeciw wodnej, to z gruntu stykającego się z podziemną częścią budynku, czyli ze ścianami podziemia, przenika do nich woda, powodując stałe ich zawilgocenie. Zawilgocone elementy konstrukcyjne podlegają korozji atmosferycznej, a czasem i biologicznej. Szybko ulegają zniszczeniu – zwłaszcza na skutek zamarzania wody w sezonie zimowym. Kryształki lodu szybko niszczą elementy budowy. Do tego jeszcze dochodzi pojawienie się wody w piwnicach, zawilgocenie tynków, łuszczenie się farb. Pojawia się tak zwany grzyb ujemnie wpływający na zdrowie ludzi. W zależności od położenia i konstrukcji wszystkie izolacje stosowane w budownictwie możemy podzielić na dwie grupy.
1.1Skuteczne i trwałe zabezpieczenie obiektu przed zawilgoceniem
Warunkiem skutecznego i trwałego zabezpieczenia obiektu przed zawilgoceniem jest fachowo i starannie wykonana izolacja. Należy ona do tzw. robót zakrytych i wszelkie błędy oraz niedokładności w wykonaniu już w krótkim czasie dają bardzo przykre następstwa to jest zawilgocenie a nierzadko i pojawienie się wody w pomieszczeniach piwnicznych. Aby ochrona przeciwwilgociowa lub przeciwwodna była dobrze wykonana muszą być przestrzegane następujące zasady :
izolację należy układać na suchym i czystym podłożu w okresach ustalonej bez deszczowej pogody przy temperaturze nie niższej niż + 5o C. Optymalna temperatura dla prowadzenia prac wynosi +20o C
materiały papowe powinny być na kilka godzin przed użyciem rozwinięte w miejscach nasłonecznionych. Papę po rozwinięciu trzeba pociąć na mniejsze odcinki, ułatwiające prowadzenie prac izolacyjnych
papy należy przyklejać metodą lepik do lepiku a nie - jak się często w praktyce wykonuje – papa na lepiku
izolacja z lepiku czy papy i lepiku musi dobrze przylegać do podłoża całej powierzchni. Na izolowanej powierzchni nie mogą się tworzyć pęcherze. Izolacja nie powinna się tłuszczyć, ma być elastyczna – odporna na drgania i osiadanie obiektu.
izolacja pionowa murów zewnętrznych musi być ciągła na całej wysokości – od poziomej dolnej do poziomej górnej, z wyprowadzeniem do minimum 30 cm do powyżej terenu
izolacje pionowe pap należy układać zawsze warstwami pionowymi. Ich rozłożenie warstwami poziomymi powoduje obsuwanie się arkuszy papy
zakładki pap o szerokości minimum 10 cm trzeba z wierzchu posmarować lepikiem
izolacji pionowych nie wolno wykonywać z lepików kładzionych bezpośrednio na powierzchnie cegieł czy kamieni.
1.2 Izolacja typu lekkiego jest izolacją bitumiczną, najczęściej jest to lepik na gorąco. Izolacja ta jest niszczona punktowo podczas zasypywania fundamentów przez ostre krawędzie kamieni, gruzu i wszelkich przedmiotów znajdujących się w gruncie na placu budowy. Przez powstałe nieszczelności woda opadowa dostaje się do struktury ścian. Jednocześnie warstwa lepiku skutecznie uniemożliwia odsychanie powierzchni elementów budynku. W konsekwencji prowadzi to do akumulacji wilgoci w materiałach konstrukcyjnych.
1.3 Izolacja typu średniego stosuje się w celu zabezpieczenia budynku przed bezpośrednim działaniem wody opadowej na dachach, tarasach, loggiach opadowych oraz przed działaniem wody opadowej. Na ścianach fundamentowych stosuje się izolacje bitumiczne zawierające 2 warstwy papy.
1.4 Izolacja typu ciężkiego ma chronić ściany fundamentowe przed wodą
o dużym ciśnieniu hydrostatycznym. Stosujemy ja wówczas gdy :
poziom wody gruntowej jest powyżej poziomu posadzki piwnic
budynek posadowiony jest na gruntach o niskiej wodoprzepuszczalności (glinach, iłach) i nie jest możliwe wykonanie drenażu opaskowego przeciwdziałającego tworzeniu się zastoisk wody opadowej wzdłuż ścian piwnic.
Tradycyjna izolacja typu ciężkiego składa się z wodoszczelnych warstw bitumicznych chronionych przed uszkodzeniami mechanicznymi ściankami dociskowymi w płaszczyźnie pionowej i gładzią cementową w płaszczyźnie poziomej.
1.5 Pecka kamienna
Podwaliny należy zaimpregnować preparatem olejowym lub rozpuszczalnikowym. Ich dolną powierzchnię należy zaizolować metodą smarowania rzadkim roztworem asfaltowym. Po całkowitym wyschnięciu tej powłoki w miejscach oparcia drewna na kamieniach, trzeba przykleić do zgruntowanego podłoża 2 warstwy pasków z papy asfaltowej. Szerokość tych pasków musi odpowiadać szerokości podwaliny lub być nieco mniejsza. Przykleić je do drewna i złączyć ze sobą lepikiem asfaltowym. Aby paski papy dobrze się przykleiły, należy izolację od góry docisnąć (np. cegłami ułożonymi na płasko) przez okres 12 godzin.
Tak izolowane podwaliny należy ułożyć na kamieniach – peckach (fundamentach punktowych).
Izolacja obiektu odpiwniczonego, posadowionego na gruncie suchym lub wilgotnym, o poziomie wody gruntowej znajdującej się poniżej poziomu ław fundamentowych.
W izolacji budynku podpiwniczonego można wyróżnić jej dwa rodzaje :
przeciwwilgociową – pionową (powłokową)
przeciwwilgociową – poziomą (papowa)
Izolację przeciwwilgociową poziomą i pionową muru fundamentowego przeprowadza się w trzech fazach :
I – po wykonaniu betonowej ławy fundamentowej.
Wyschnięte podłoże betonowe trzeba zagruntować rzadkim roztworem asfaltowym. Z kolei po jego wyschnięciu, po 12 godzinach, beton trzeba zaizolować 2 – ma warstwami papy asfaltowej. Do sklejenia i przyklejenia izolacji do zagruntowanego podłoża należy zastosować lepik asfaltowy na zimno.
II – po wykonaniu muru fundamentowego z cegły lub kamienia.
Na górnej warstwie powierzchni muru należy wykonać warstwę wyrównawczą – szlichtę cementową (1:3), o grubości 10 – 20mm. Z chwila jej wyschnięcia trzeba zagruntować ją rzadkim roztworem asfaltowym, metodą smarowania. Następnie po wyschnięciu zagruntowanego podłoża trzeba przykleić izolację przeciwwilgociową poziomą z 2 warstw papy asfaltowej.
III – po wykonaniu izolacji przeciwwilgociowej – poziomej (górnej).
Na zewnętrznej stronie muru fundamentowego trzeba ułożyć izolacje przeciwwilgociową – pionową (powłokowa), zabezpieczającą przed nasiąknięciem wilgoci z gruntu. W tym celu na zewnętrznej części fundamentu należy wykonać tzw. szczelny tynk (o grubości minimum 20 mm), który należy ułożyć w co najmniej 2 warstwach. Wierzchnią warstwę należy na jeszcze wilgotnej warstwie dolnej, z zaprawy cementowej 1:3 (dolna warstwa 1:2).
Prac tynkarskich nie powinno prowadzić się przy bezpośrednim promieniowaniu słonecznym i silnym świetle. Ściany nowo postawionych fundamentów można tynkować nie wcześniej niż po upływie 3 miesięcy od zakończenia ich wznoszenia (w tym czasie mury zdążą osiąść).
Po wyschnięciu tynku należy zagruntować go metodą smarowania rzadkim roztworem asfaltowym. Na tak zagruntowanej powierzchni trzeba wykonać izolację (powłokową) jednym ze sposobów :
minimum 2 – krotnego smarowania lepikiem asfaltowym na zimno
minimum 2 – krotnego smarowania pół gęstym roztworem asfaltowym na zimno (tabela nr. 28).
Każde kolejne smarowanie przeprowadza się w 24 – godzinnych odstępach, lecz nie wcześniej jak po dobrym wyschnięciu poprzedniej warstwy. Po wykonaniu izolacji powłokowej należy ostrożnie zasypać wykop piaskiem, uważając aby jej nie uszkodzić.
Na 1m2 izolacji przeciwwilgociowej – pionowej powłokowej potrzebne są następujące ilości materiałów :
roztwór asfaltowy rzadki do gruntowania na zimno 50kg
lepik asfaltowy na zimno (1,82 + 1,43) = 3,25kg
lub
roztwór asfaltowy rzadki do gruntowania na zimno 0,50kg
roztwór asfaltowy pół gęsty na zimno (0,88 + 0,88) = 1,76kg
1.6 Rodzaje pap w zależności od przeznaczenia
W zależności od przeznaczenia rozróżnia się 2 rodzaje papy :
P – papa asfaltowa podkładowa
W – papa asfaltowa wierzchniego krycia.
W zależności od gramatury welonu (wagi 1m2) i zawartości asfaltu w g/1m2 rozróżnia się następujące odmiany :
P – 100/200 – papa asfaltowa podkładowa na welonie o gramaturze 100/1m2 i zawartości asfaltu 1200g/m2 (1,20kg/1m2)
W – 100/1400 – papa asfaltowa do krycia na welonie o gramaturze 100g/m2 i zawartości asfaltu 1400g/m2 (1,40kg/m2)
Papa asfaltowa podkładowa ( P ) jest wyrobem otrzymanym przez powleczenie obu stron welonu zmineralizowaną masą asfaltową oraz nałożeniem na wierzchnią stronę papy podkładki adhezyjnej a od strony spodniej wstęgi posypanej drobnoziarnistą posypką mineralną.
Papa asfaltowa wierzchniego krycia jest wyrobem otrzymanym przez powleczenie obu stron welonu zmineralizowaną masą asfaltową oraz posypanie wierzchniej strony wstęgi papy gruboziarnistą posypką mineralną a spodniej strony wstęgi posypką mineralną.
1.7 Fundament z kamienia
Górną powierzchnię trzeba przykryć warstwą wyrównawczą tj. szlichta z zaprawy cementowej (1:3), o grubości 10 – 25 mm. Po wyschnięciu szlichty należy zagruntować ją metodą smarowania rzadkim roztworem asfaltowym. Na koniec po wyschnięciu powłoki gruntowej należy przykleić kolejno 2 warstwy papy asfaltowej na lepiku asfaltowym.
1.8 Przykładowe izolacje fundamentów
Górną wyschniętą powierzchnię fundamentu należy zagruntować rzadkim roztworem asfaltowym na zimno, metoda smarowania. Po wyschnięciu powłoki gruntującej trzeba wykonać właściwą izolację przeciwwilgociową, poziomą, z 2 warstw papy asfaltowej. Do sklejenia pap asfaltowych i przytwierdzenia ich do zagruntowanego podłoża stosuje się lepik asfaltowy na zimno. Na jeden metr kwadratowy izolacji przeciwwilgociowej poziomej z 2 warstw papy asfaltowej potrzeba :
rzadki roztwór asfaltowy do gruntowania na zimno - 0.45 kg
lepik asfaltowy stosowany na zimno (2,20 + 1,76) = 3,96 kg
papa asfaltowa izolacyjna na welonie z włókien szklanych, odm. P 100/1200 1,15m2
papa asfaltowa powlekana na welonie z włókien szklanych odm. W 100/1400 1,15m2
1.9 Fundament obiektu podpiwniczonego, posadowionego
na gruncie wilgotnym, o poziomie wody gruntowej
znajdującej się okresowo powyżej dolnego poziomu
ław fundamentowych.
Budynek wymaga zastosowania izolacji w 3 fazach.
I. Po wykonaniu ławy fundamentowej.
Suche podłoże betonowe należy zagruntować metodą posmarowania rzadkim roztworem asfaltowym na zimno. Następnie należy wykonać izolację przeciwwodną – poziomą z 3 warstw papy asfaltowej, sklejonych i przyklejonych do zagruntowanego podłoża lepikiem asfaltowym na zimno.
Na tak wykonanej izolacji muruje się ścianę fundamentową z cegły do wysokości 30 cm ponad przyległy teren zwieńczony od góry warstwą wyrównawczą z zaprawy cementowej (1:3).
Po wykonaniu ściany murowanej fundamentu.
Zewnętrzną powierzchnię muru tynkuje się mocno zaprawą cementową (1:2) i zatrzeć na ostro. Po przesuszeniu tynku należy zagruntować ją rzadkim roztworem asfaltowym na zimno, metodą smarowania. Na zagruntowanym podłożu trzeba ułożyć izolację przeciwwodną – pionową z 3 warstw papy asfaltowej. Do ich przyklejenia i sklejenia używa się lepiku asfaltowego na zimno. Izolację ściany trzeba połączyć z pozostawionymi zakładami izolacji poziomej ławy fundamentowej.
Po wykonaniu izolacji pionowej – papowej ściany.
Z chwilą zagruntowania szlichty (faza II) układa się izolację przeciwwodną poziomą z 3 warstw papy asfaltowej – połączonej zakładami istniejącej izolacji pionowej – chroniąc je przed deszczem przez jej nakrycie. Po zakończeniu całej izolacji, na zewnątrz muru, muruje się ściankę ochronną z cegły ceramicznej pełnej na zaprawie cementowej (1:3) lub zabetonować w dodatkowo rozrobionym oszalowaniu. Do wykonania 1m2 izolacji przeciwwodnej poziomej 3 warstw papy asfaltowej są potrzebne :
rzadki roztwór asfaltowy do gruntowania na zimno – 0,50 kg
lepik asfaltowy stosowany na zimno – (2,20 + 1,76 + 1,87) = 5,83kg
z warstwy papy asfaltowej izolacyjnej na welonie z włókien szklanych odm. P 100/1200 – 2,30 m2
papa asfaltowa powlekana na welonie z włókien szklanych odm. W 100/1400 – 1,15 m2
Przykłady metod osuszania ścian fundamentowych
i piwnicznych wykonanych z cegły
Podczas występowania podwyższonego poziomu wody gruntowej ściany z cegły ceramicznej mogą przemakać. Dzieje się tak wówczas, gdy niema zewnętrznej izolacji wodochronnej lub zastosowano takie jej rodzaje jak : lepik, papa asfaltowa na osnowie tekturowej, papa termozgrzewalna, które częstokroć są nieszczelne w skutek wad wykonawstwa. Ściany takiej piwnicy należy doszczelnić i osuszyć środkami FIRMY HYDROSTOP. Istnieją w tym przypadku 2 możliwości rozwiązania tego problemu :
na zewnątrz niema izolacji wodochronnej ale można ją wykonać
na zewnątrz piwnicy istnieje izolacja, lecz jest ona nieszczelna przy czym nie można jej naprawić ze względu na brak dostępu.
W obu przypadkach należy uszczelnić ściany w następujący sposób :
ALTERNATYWA 1
Po odkryciu muru trzeba oczyścić jego powierzchnię, w tym spoiny do głębokości 2cm. Tak przygotowany podkład należy otynkować wodoszczelną zaprawą cementową. Ostatnia warstwa musi być wygładzona.
Przy zabezpieczeniu przeciwwilgociowym wystarczy warstwa wodoszczelna, zaprawa cementowa o grubości 3cm, natomiast przy zabezpieczeniu przeciwwodnym grubość – 4cm. Tak wysuszony mur powinien wysychać przez okres co najmniej 1 roku. W sytuacji wymaganego skrócenia tego czasu (np. względy użytkowe) wewnętrzną stronę muru również należy otynkować wodoszczelną zaprawą cementową – warstwą grubości 3cm. Jeżeli mur jest otynkowany na sposób tradycyjny, trzeba go przygotować tak, jak stronę zewnętrzną.
Woda zawieszona w kapilarach muru winna mieć możliwość późniejszego odparowania. Istnieją 2 możliwości odparowania pary wodnej : na zewnątrz muru, do wnętrza piwnicy, która powinna być wietrzona przez okres minimum 1 roku :
po przez typowe kratki wentylacyjne 14/14 cm, nałożone na mur tuż pod powierzchnią sufitu – w ilości 1 sztuka / 5m2 ściany
po prze system kanałów wentylacyjnych ukrytych w warstwie tynku.
ALTERNATYWA 2
Postępowania remontowe jak w rozwiązaniu 1, lecz w odniesieniu tylko do strony wewnętrznej muru. Mur w omawianym przypadku jest narażony na okresową absorbcję (wchłanianie) wody gruntowej. W związku z tym istnieje konieczność systematycznego wietrzenia piwnicy. Zmniejszenie absorbcji wody można osiągnąć poprzez wykonanie zastrzyków z preparatu uszczelniającego :
siatka otworów iniekcyjnych – 50 x 50 cm
otwory iniekcyjne – o średnicy 20mm
otwory ukośne wiercone w głąb muru na głębokość do 2/3 grubości muru.
Przygotowanie wodoszczelnej zaprawy cementowej :
przy użyciu preparatu o nazwie HYDROSTOP – POSADZKOWY, zarobionego wodą w stosunku 1 : 0,11 dm3 do konsystencji gęsto plastycznej. Tak przygotowaną masę należy zużyć w ciągu 4 godzin, tj. przed rozpoczęciem procesu jej twardnienia. Dolewanie wody – zabronione. Zużycie : na 1m2 tynku o grubości 1cm potrzeba 20kg preparatu.
lub
mieszanka do wykonania we własnym zakresie. Skład mieszanki : 1kg cementu portlandzkiego, 35,3 kg piasku suchego bez frakcji pylastoilastych o drobnym uziarnieniu oraz 0,02 kg HYDROSTOPU – KONCENTRATU. Po zmieszaniu składników należy dodać tyle wody, aby powstała gęsta masa. Ponieważ masa wg. wykonanej receptury nie schodzi dobrze z kielni, trzeba dodać do niej plastyfikatora – „BETOPLAST” w ilości 0,05 % w stosunku do wagi cementu użytego do mieszanki. Zużycie materiałów na wykonanie 1m2 tynku z wodoszczelnej zaprawy cementowej, o grubości warstwy 1,0 cm wynosi : 0,10 kg HYDROSTOPU – KONCENTRATU; 5kg cementu; 35,15 kg piasku i około 2,3 dm3 wody. W odniesieniu do 1m3 masy : 10kg HYDROSTOPU – KONCENTRATU; 500kg cementu portlandzkiego; 3515,00 kg piasku i 230dm3 wody.
1.10 Izolacja przeciwwodna typu ciężkiego z zastosowaniem pap
Izolację przeciwwodną typu ciężkiego można wykonać z zastosowaniem pap termozgrzewalnych polimerowo – asfaltowych. W zależności od obliczeniowej grubości przepony hydroizolacyjnej, należy użyć następujących materiałów :
papy ZDUNBIT PF180/3000 i ZDUNBIT WF180/3000 – przy grubości przepony – 10,20 mm
Papy termozgrzewalne polimerowo - asfaltowe na włókninie poliestrowej o gramaturze 180g i 250g na 1m2 są papami podkładowymi (PF) i wierzchniego krycia (WF). Do położenia izolacji potrzebne są następujące materiały i sprzęt :
asfaltowa emulsja do gruntowania na zimno (do stosowania wewnątrz budynku np. DYSPERBIT, do stosowania na zewnątrz budynku np. ASFALTOWA EMULSJA ANIONOWA)
papy termozgrzewalne
palniki (pojedyncze lub wielo dyszowe w komplecie dekarskim) na gaz propan – butan
Przed położeniem 1 warstwy izolacji przeciw wodnej podłoże betonowe musi być zagruntowane wyżej wymienioną emulsją, do którego przyklejamy płomieniem z palnika papę podkładową. Po wykonaniu izolacji jednym z podanych wyżej sposobów należy natychmiast zabezpieczyć wannę za pomocą płyty i ścianki murowanej z cegły lub betonu zbrojonego z dodatkiem środka uszczelniającego HYDROSTOP – KONCENTRAT.
1.11 Zastosowanie wanny izolacyjnej wewnętrznej do zaizolowania ławy fundamentowej gdy poziom lustra wody gruntowej stale znajduje się powyżej dolnego poziomu ławy
Sposób zabezpieczenia domów w tych warunkach wodnych jest dość skomplikowany ze względu na :
bardzo trudne wykonanie
konieczność ciągłego osuszania wykopu w trakcie czynności izolacyjnych
wymagane obliczenia statyczne
jest nie zalecany w indywidualnym budownictwie.
Izolacja tego typu (tzw. izolacja wewnętrzna ciężka) może być złożona z 5 i więcej warstw materiałów rolowych, sklejonych między sobą i przytwierdzonych do podłoża betonowego za pomocą mas izolacyjnych. Do wykonania tego typu zabezpieczeń używamy :
pap izolacyjnych i jutowych, układanych na przemian, stosując ostatnią – wierzchnią warstwę papy asfaltowej z posypką
lub
pap termozgrzewalnych, asfaltowych.
Izolację przeciwwodną – typu ciężkiego w tradycyjnej technologii wykonujemy wg. następujących zasad :
do robót przystępuje się najpóźniej w ciągu 2 – 3 dni od momentu zagruntowania podłoża betonowego rzadkim roztworem asfaltowym
na 24 godziny przed układaniem izolacji należy rozwinąć rolki papy i ułożyć je odwrotnie na miejscu robót w celu wyrównywania jej ewentualnego składowania przy zawijaniu w wytwórni
jako pierwszą warstwę należy ułożyć papę asfaltową bez powłoki na lepiku na zimno, system klejenia „mokre na mokre”
wszystkie zakłady na złączach oraz całą powierzchnię ostatniej warstwy trzeba bezwzględnie posmarować od wierzchniej strony lepikiem
na pochyłościach oraz na ścianach pionowych papę należy przykleić szczególnie starannie, gdyż ma ona skłonności do obsuwania się pod własnym ciężarem, należy zabezpieczyć ją przez przybicie jej górnego końca gwoździami do uprzednio zamocowanych łat drewnianych (impregnowanych preparatem rozpuszczalnikowym).
1.12 Zabezpieczenie nawierzchni terenu przy ścianach
Nawierzchnię terenu wokół domu można zabezpieczyć przez wykonanie koryta drenażowego, który zapobiegać będzie gromadzeni się wilgoci w gruncie przy fundamentach, a także rozwojowi niepożądanej roślinności. W tym celu przy ścianach formujemy rowek głębokości 50cm i szerokości od 50 – 100cm, który napełniamy kolejno 2 – ma warstwami filtracyjnymi : najpierw dolną grubości 20 cm ze żwiru, a następnie wierzchnią z tłucznia kamiennego, otoczaków rzecznych itp.
Koryto jest chronione od strony ogrodowej przed zanieczyszczeniem ziemią i zarastaniem – krawężnikiem kamiennym lub betonowym. W gruntach wilgotnych należy dodatkowo założyć drenaż opaskowy na głębokości 1m poniżej terenu, służący do odprowadzania wód opadowych od ścian obiektu, a zwłaszcza podczas roztopów wiosennych. Tak wykonane koryto drenażowe przy domu (zwłaszcza drewnianym lub o ścianach z kamienia) przyjmuje jednocześnie funkcję kształtującą naturalne oddzielenie, jak również powiązanie między ogrodem a budynkiem.
II. Izolacja przeciwwilgociowa pionowa
Wilgoć z gruntu przenika przez nie zaizolowane ściany fundamentu. Możemy wtedy w pomieszczeniach piwnicznych odczuć stęchły zapach. Przy bliższym poszukiwaniu odkrywamy ciemne plamy w narożnikach przy posadzce, a wkrótce także mokre miejsca również na murze. Wilgotne ściany w piwnicy są następstwem niedostatecznego albo szkodliwego odizolowania przeciw wilgoci zewnętrznej. Jeżeli niema w pobliżu pękniętego przewodu wodnego lub zatkanego przewodu odwadniającego, wilgoć rozchodzi się do murów piwnicznych tylko 2 drogami :
od nie zaizolowanych ław fundamentowych, czyli tzw. podciąganie kapilarne wody
z zewnętrznego gruntu do murów fundamentowych.
W takich sytuacjach należy odkopać fundament do poziomu mokrych plam, nawet poniżej miejsca zawilgocenia.
Odkopane ściany trzeba oczyścić ze starej, skorodowanej zaprawy i otynkować. Następnie położyć nowe tynki z mocnej zaprawy cementowej zatartej na szorstko. Na wyschniętym tynku cementowym należy wykonać izolację przeciwwilgociową pionową, powłokowa.
2.1 Zewnętrzny ekran wentylacyjny
Jeżeli pozioma izolacja na ławie fundamentowej i nad fundamentem jest uszkodzona lub źle wybudowana. W tym przypadku wilgoć z gruntu przechodzi do murów ścian przez fundamenty i wznosi się nieraz wysoko. Przeciw temu zjawisku istnieją 3 możliwości naprawy :
na zewnętrznej ścianie fundamentowej należy wykonać tradycyjną szczelinę. Na niewielkiej dodatkowo wzniesionej ławie betonowej trzeba postawić w odległości 13 cm ściankę grubości ½ cegły na zaprawie cementowej. Ścianka ta co kilka cm musi posiadać preferowane ceglane przegrody, oparte na murze fundamentowym. Przepory te będą przenosić ze ścianki ochronnej parcie gruntu na konstrukcje domu. Ściankę ochronną trzeba wymurować do poziomu do poziomu gruntu otaczającego budynek i na górze należy zakryć płytą betonową
na zewnętrznej ścianie od poziomu ławy fundamentowej, należy wykonać izolację pionową z 2 warstw papy asfaltowej, obmurowanej ścianką z cegły
lub
lub wykonać tańsze rozwiązanie, stosując profilowane folie, tzw. guziczkowe firmy : DOKEN, FONDALINE, REMERS, TEGOLA typu :
DELTA – MS 500 – ochrona murów fundamentowych z rolki. Brązowe pokrycie profilowane pewnie oddziela mur fundamentowy od wilgotnej ziemi
DELTA – DRAIN – ochrona murów fundamentowych i jednoczesny drenaż. Folia składa się z pokrycia profilowanego i włókniny filtracyjnej
trzeba zastosować przegrodę poziomu w murze wykonaną metodą termoiniekcji lub iniekcji krystalicznej, tworzących trwałą przegrodę izolacyjną.
III. Izolacja przeciwwilgociowa – pozioma
W większości budynków występuje wcześniej czy też później zawilgocenie.
Powietrzno suche drewno lub pozostające w kontakcie z powietrzno suchymi materiałami nie ulegają zagrzybieniu, tapeta nie wybrzusza się, farba nie łuszczy się, nie pojawiają się zarodniki powodujące astmę i inne choroby układu oddechowego.
Zawilgocenie powyżej 22 % wilgotności względnej wymaga natychmiastowej interwencji, chociaż elementy drewniane nie będą sprawiać wrażenia wilgotnych. Drewno mokre jest widoczne dopiero przy 30 – 40 %. W związku z tym budynki powinny być systematycznie badane, 1 lub 2 razy w roku.
Na budynku lub na jego planie zaznaczamy rejony o jednakowym poziomie zawilgocenia, co wskaże nam punkt centralny. Znacznie trudniej jest ustalić powód zawilgocenia dolnych partii murów na parterze. Zwykle przypisuje się to podciąganiu kapilarnemu, chociaż nie zawsze jest to przyczyną. Zwilgocenie to może być spowodowane kondensacją, jako że ściany w dolnych partiach są zimniejsze.
Istnieją 4 główne źródła zawilgocenia :
· penetracja wody deszczowej
Boczne przenikanie deszczu poprzez mur może być spowodowane znaczna porowatością cegły lub uszkodzeniem obrzutki w postaci włoskowatych pęknięć. Zawilgocenie tego typu najczęściej pojawia się na południowych i południowo – zachodnich elewacjach.
· uszkodzenie rynien, wiszących rur spustowych
· uszkodzenie instalacji wodociągowej
Na ścianach wewnętrznych pojawiają się plamy wokół źródła wilgoci. Najczęstszym uszkodzeniem jest niedrożność rur opadowych w dolnym odcinku i podniesienie się poziomu wody deszczowej. W wielu budynkach rynny są umiejscowione zbyt nisko i mają mały spadek, mogą też być zapchane przez liście i mechanizmy należy je sprawdzać, zwłaszcza w okresie silnych
deszczów.
· podciąganie kapilarne
Ten rodzaj zawilgocenia następuje wskutek podciągania wody z gruntu.
Gdy nie ma przegrody uszczelniającej, mokry obszar ciągnie się wzdłuż całej ściany do wysokości 50cm nad poziomem podłogi. Jeśli warstwa izolacyjna istnieje, plamy wilgoci pojawiają się w miejscach jej uszkodzenia lub zasypania ziemią z klombów albo tam, gdzie zbudowano na niej kamienie czy betonowe cokoły.
Bardzo istotną sprawą przy ustalaniu źródła zawilgocenia jest dokładne określenie rodzaju soli występujących na powierzchni ścian:
jeśli ściana jest wilgotna przez długi okres i woda paruje z jej powierzchni, wszystkie sole rozpuszczalne tam się gromadzą,
jeśli wilgoć pochodzi z wody deszczowej, która nie zawiera żadnych soli, jednym ich dostarczycielem są materiały budowlane. W takim przypadku zawartość soli jest mała i mają one charakterystyczny skład. Są to węglany, magnezy i chlorki,
jeśli źródłem jest przeciek z uszkodzonej sieci wodociągowej to zawartość soli i ich skład będzie zbliżony do tego co wyżej i zmienny w zależności od twardości wody,
jeśli jednak źródło wody znajduje się w glebie, często występują chlorki i azotany, co wystarcza do postawienia diagnozy o podciąganiu kapilarnym. Zawilgocenie, którego przyczyną jest podciąganie kapilarne, wykryte dzięki stwierdzeniu obecności soli pochodzących z gleby, można zwalczać przez usunięcie klombu dotykającego ściany lub osuszenie gruntu. Konieczne staje się również zdjęcie tynku z zaatakowanych obszarów i usunięcie nagromadzonych tam higroskopijnych soli. W przeciwnym wypadku ściana będzie w dalszym ciągu wilgotna, absorbując wodę z atmosfery. Zalecane jest położenie grubej warstwy wodoodpornego tynku, co zastępuje kosztowną przeciwwilgociową izolację.
Kontrolowanie procesu wysychania
Po założeniu przeciwwilgociowej, hydrofobowej (iniekcji krystalicznej) warstwy izolacyjnej czas jej schnięcia bywa dość długi – musi on trwać przynajmniej przez okres lata, a najczęściej przez 12-18 miesięcy. Proces ten można kontrolować za pomocą wilgotnościomierza np. MTA-10 (o płytkich elektrodach do 50mm). Nowa warstwa tynku daje odczyt przez miesiąc lub dwa, jeśli zaś po kilku miesiącach nie zmieni się – będzie to oznaczało, że albo ściana została pomalowana nieodpowiednio dobraną farbą uniemożliwiającą schnięcie, albo w dalszym ciągu utrzymuje się podciąganie kapilarne. Przy zastosowaniu bardzo skutecznej warstwy izolacyjnej tynk wyschnie na tyle, iż nie otrzymamy żadnego odczytu, a mimo to ściana będzie w dalszym ciągu wilgotna. W takim przypadku można skontrolować proces wysychania przez użycie wilgotnościomierza o głębokich elektrodach. W tym celu należy wywiercić parę otworów, najlepiej z zewnątrz, aby nie niszczyć wystroju wnętrza. Jeśli po upływie 12 miesięcy nadal uzyskujemy odczyt, to możemy stwierdzić, że zastosowane zabiegi nie dały rezultatów.
Gdy po usunięciu tynku odsłonięta ściana okaże się zawilgocona na całej powierzchni – nie ulega wątpliwości, iż podciąganie kapilarne nie zostało zlikwidowane. Po założeniu nowej warstwy przeciwwilgociowej powinno się pozostawić ścianę przez okres 6-8 miesięcy nieotynkowaną. Nie należy zapominać, że jej zewnętrzna strona powyżej przyziemia w żadnym wypadku nie może być pokryta warstwą wodoszczelną, gdyż spowodowałoby to podnoszenie się poziomu zawilgocenia we wnętrzu.
Jeżeli te zabiegi nie okażą się wystarczające i podciąganie kapilarne nadal utrzymuje się, należy zastosować przeciwwilgociową warstwę izolacyjną albo iniekcję odpowiednich preparatów chemicznych w mur ceglany. Skutecznym, ale drogim zabezpieczeniem jest przepona metalowa, zakładana po podcięciu ściany. Izolacje poziome w budynku powinny być ułożone:
w ścianach zewnętrznych i wewnętrznych na wysokości ław fundamentowych oraz dolnej powierzchni stropu nad piwnicami, pod posadzką.
Brak tego rodzaju zabezpieczenia w budynku był dotychczas najtrudniejszym do usunięcia mankamentem. Pełną ochronę ścian przed podciąganiem wilgoci z gruntu może dać tylko założenie brakującej izolacji poziomej przez jedną z dwóch metod:
metoda termo iniekcji,
metoda iniekcji krystalicznej
a) Termoiniekcja („TI”)
Metodą termoiniekcji można wykonać w murach:
poziomą blokadę hydrofobową przy braku tzw. poziomej izolacji przeciwwilgociowej – bitumicznej,
pionowa blokada hydrofobowa od wewnątrz pomieszczeń w ścianach stykających się z gruntem. Rozwiązanie to stosuje się w przypadku braku możliwości odsłonięcia ścian (odkopania) i wykonania od zewnątrz izolacji tradycyjnej – bitumicznej.
Do podstawowych czynności technologicznych w metodzie termoizolacji należą:
nawiercenie w murze otworów na żądanym poziomie lub na określonej powierzchni,
przeprowadzenie specjalnym zestawem urządzeń termodyfuzyjnego procesu osuszania tj. opróżniania porów i kapilar z wody w nich zalegającej,
hydrofobizacja murów – nasycenie określonego obszaru muru specjalnymi preparatami odrzucającymi wodę.
Niepowtarzalnymi zaletami tej metody są:
proces osuszania obszaru muru wokół nawierconych otworów trwa zaledwie kilkadziesiąt godzin, a nie około dwóch lat jak w innych metodach,
blokadę hydrofobową przed wilgocią kapilarną uzyskuje się już po paru godzinach od zakończenia procesu hydrofobizacji. W przypadku wykonania pionowej blokady hydrofobowej można prawie natychmiast przystąpić do wykonywania prac remontowych, jak np. układanie nowych tynków, malowania, itp.
efektywną i trwałą blokadę hydrofobową uzyskuje się dzięki opróżnianiu porów i kapilar z wody w nich zalegającej oraz zastosowaniu najskuteczniejszych środków hydrofobowych.
Do iniekcji stosuje się polskie roztwory silikonowe.
AHYDROSIL K – będący 20% roztworem żywicy silikonowej w ługu potasowym. Roztwór roboczy rozcieńcza się wodą w stosunku 1:5. Stosowany roztwór ma zbyt małą zdolność penetracji w głębi muru.
SARSIL H-14 – będący 25% roztworem żywicy metylosilikonowej w benzynie lakierniczej. Płyn o dobrej zdolności penetracyjnej.
SARSIL H-15 – roztwór żywicy metylosilikonowej w rozcieńczalniku izoparafinowym. Dobre zdolności penetracyjne.
SILMUR – komponent żywic silikonowych w rozcieńczalniku izoparafinowym.
b) Iniekcja krystaliczna („IK”)
Metoda dotyczy osuszania budynków, które uległy zawilgoceniu wskutek podciągania kapilarnego wód gruntowych. Warstwa izolacyjna tworzy się przez krystalizację nierozpuszczalnych w wodzie minerałów w porach i kapilarach materiału budowlanego. Przepona izolacyjna jest w praktyce wykonana w sposób możliwie prosty. W jednej linii równolegle do powierzchni podłogi w odstępach co 10-15 cm wierci się otwory. Do tych otworów zostaje wstrzyknięty roztwór wodny specjalnego rodzaju cementu portlandzkiego ze środkiem silikonowym.
c) Wewnętrzny ekran wentylacyjny
W starych obiektach często zdarza się, że z zewnątrz nie możemy odkopać piwnic (brak miejsca). Wtedy musimy od strony wewnętrznej pomieszczenia piwnicznego zastosować tzw. ekran wentylacyjny. W tym celu należy ze ścian zbić wszystkie tynki, a ścianki działowe, nie konstrukcyjne oddzielić przez ich wykucie od ścian zewnętrznych. Odsłonięte mury należy bezwzględnie oczyścić i odgrzybić. Ekran tworzymy w postaci ścianki murowanej o grubości od ¼ do ½ cegły ustawionej w odległości 6 do 14 cm od zawilgoconej ściany na całą jej wysokość. Ściankę ustawiamy na izolacji przeciwwilgociowej poziomej złożonej z dwóch warstw papy asfaltowej, sklejonych lepikiem asfaltowym na zimno.
Przez pozostawienie otworów nawiewnych (14 x 14cm) na zewnątrz pod stropem umożliwiony zostaje przepływ powietrza. Ruch powietrza w szczelinie pomiędzy dobudowanym ekranem a zawilgoconym murem powoduje systematyczne jego osuszanie, natomiast sam ekran pozostaje suchy. W pomieszczeniach piwnicznych zewnętrzną powierzchnię ekranu można otynkować, natomiast otwory wentylacyjne należy zasłonić żeliwnymi kratkami. Na koniec ściany działowe wewnętrzne muszą być zamurowane. Ponieważ cegły nie będą miały żadnego połączenia ze ścianą zewnętrzną, dajemy specjalne kątowniki murarskie, które zapewniają odpowiednią stabilność ścianek działowych.
IV. Konsekwencje wilgotnych plam
Wilgotne plamy występujące na zewnętrznych ścianach parteru lub piętra domu należy rozróżnić czy pochodzą one:
z zewnątrz czy od wewnątrz.
Zawilgocenie z zewnątrz spowodowane jest najczęściej wskutek uszkodzenia rynien, rur spustowych i zacieków dachowych, zaś zawilgocenie od wewnątrz tworzy się przy natychmiastowych zmianach temperatury, kiedy ściany są zimniejsze od wnętrza mieszkania.
W narożach pomieszczeń chłodniejszych niż w ich sąsiedztwie tworzą się ciemne pasy wilgoci na ścianach i sufitach-stropach. Szczególnie narażone są na to kąty pomieszczeń i ściany za szafami, gdzie powietrze nie ma swobodnego przepływu. Podobnie dzieje się w łazienkach, gdzie para z gorącej wody skrapla się na przewodach, powodując pocenie się rur.
Podłoże w ścianach otynkowanych nie jest tak szczelne jak przewodów wodociągowo-kanalizacyjnych i nasiąka. Pokazują się z biegiem czasu na tym, wilgotnym i ciepłym podkładzie ciemne, szare, zielone naloty grzybów pleśniowych. Miejsce, gdzie w ścianie para wodna skrapla się (temperatura ściany jest niższa od temperatury w pomieszczeniu), określanym punktem rosy.
Żadna ściana nie jest przeciwko wodzie zabezpieczona. Gromadzi się ona na każdej konstrukcji ściennej. Normalnie nie stanowi to nieszczęścia, gdyż woda paruje w suchych miejscach i oddala się do otaczającego powietrza. Niebezpieczne jest, kiedy ściana nie wysycha, ponieważ przykładowo na zewnątrz został położony tynk wodoszczelny lub podkład albo inna powłoka wodoszczelna. Tak powstaje wilgoć wewnątrz konstrukcji i pewnego dnia pokażą się w pomieszczeniu mokre plamy. Zjawisko to będzie się nasilać, jeśli ściana nie zostanie podporządkowana następującym warunkom.
para wodna musi swobodnie przenikać na zewnątrz i wysychać. Mokre plamy w pomieszczeniu muszą być usunięte przez dobre wietrzenia i regulowane ocieplenie.
ściana musi być ciągle tak ciepła, że tylko ograniczone i niewielkie ilości pary wodnej będą się na niej zatrzymywały.
4.1 Boazerie na zawilgoconych ścianach
Drewniane okładziny z desek możemy stosować na zawilgoconych murowanych ścianach wewnętrznych pomieszczeń parteru lub piętra, jako jedną z metod chowania wilgoci, jeżeli będą przestrzegane podstawowe zasady:
Zawilgocony tynk musi być odbity z muru do wysokości zakładanej boazerii. Odbity z tynku mur należy dokładnie oczyścić szczotkami drucianymi z resztek skorodowanej zaprawy. Oczyszczoną powierzchnię należy bezwzględnie odgrzybić.
Boazerię należy wykonać z materiału odpornego na negatywne działanie grzybów domowych. Poszczególne gatunki drewna mają różną odporność w tym zakresie i z tego względu można podzielić je na trzy grupy:
I - grzyboodporne: dębowe, wiązowe, grabowe, twardzielowe modrzewiowe,
II – średnio odporne: twardzielowe sosnowe, świerkowe, jodłowe, jesionowe, daglezjowe,
III – mało odporne: topolowe, klonowe, brzozowe, lipowe.
W pomieszczeniach o dużej wilgotności powietrza (kuchnie, łazienki) i na zawilgoconych murach powinno się stosować tylko gatunki dwóch pierwszych grup. Materiał mało odporny na grzyby (grupa III) można wykorzystywać tylko do boazerii nakładanych w suchych wnętrzach (pokojach), o tynkach nie zawilgoconych.
Drewno po wyrobieniu i ostruganiu musi być poddane dokładnym zabiegom impregnacyjnym, które należy wykonać (deski, łaty lub listwy montażowe) metodą smarowania preparatem rozpuszczalnikowym. Boazerię na zawilgoconych ścianach trzeba zwentylować, tzn. zapewnić dobre przewietrzanie przestrzeni pod okładziną. Jedno z lepszych rozwiązań konstrukcyjnych jest takie, w którym deseczki przykręca się poziomo lub pionowo, nie łącząc ze sobą na pióro lecz pozostawiając między nimi wąskie szpary szerokości od 3 do 5mm. Szalunek profilowany może być skuteczny nie tylko w układzie poziomym, ale i pionowym. Należy zwrócić uwagę, że w pomieszczeniach wilgotnych – przy ułożeniu poziomym – wpusty mogą być zawsze zwrócone w kierunku na dół, aby nie mogła się tam zbierać woda. W tym przypadku korzystniejszy jest układ pionowy przy czym krawędź dolna powierzchni deskowania powinna posiadać krawędź na skropliny. W tej formie fachowo wykonana okładzina boazeryjna może być bez większych przeszkód ułożona w łazience.
Tam, gdzie powierzchnie deskowania graniczą z podłogą, ścianami lub sufitem, powinny być one w każdym przypadku zakończone szczelinami wentylacyjnymi ściętymi o szerokości 20-38mm. Wykonanie to odpowiada materiałowi i zapewnia ponadto idealną cyrkulację powietrza. Ścięcia ukośne desek stosujemy tam, gdzie stykają się ze sobą końcówki czołowe desek, ponieważ w miejscu tym dokładność dopasowania jest prawie nieosiągalna.
Przy pomocy ręcznej piły tarczowej wykonuje się cięcia pod kątem lub ścięcia skośne. Cięcia wykonuje się zasadniczo od tyłu brzeszczotem piły o cienkich ząbkach.
Umocowanie desek o nieprofilowanych krawędziach przy pomocy widocznych śrub jest pierwotnym rozwiązaniem. Wkręca się je najlepiej wkrętami, przy czym ostrze musi być dokładnie dopasowane do rowku żłobka główki wkrętu, a rowki ustawione powinny być wszystkie w jednym kierunku słojów. Do tego celu stosuje się śruby o obrobionej powierzchni lub mosiężne z łbem soczewkowo - stożkowym.
4.2 Zapobieganie zagrzybianiu murów
Z murów trzeba zbić zawilgocony, odstojony tynk oraz usunąć warstwę grzyba (np. sznury, płaty grzybni, owocniki). Powierzchnię należy oczyścić starannie, zwracając szczególną uwagę na spoiny, którymi grzyby najczęściej przerastają mury. Oczyszczone mury należy odgrzybić metodą smarowania lub opryskiwania roztworem roboczym 1:2 preparatu np. PLEŚNIOTOX.
W przypadku stwierdzenia wrastania sznurów i grzybni w głąb powierzchni ściany (tzw. przerastanie) przy odgrzybianiu należy zastosować metodę nawiercania otworów wraz z wprowadzeniem środka dezynfekcyjnego do pełnego nasączenia zaprawy w spoinach muru.
4.3 Zapobieganie zagrzybianiu tynków
Technologia stosowania preparatu rodzimej produkcji pleśniobójczego preparatu PLEŚNIOTOX i PLEŚNIOTOX E, zwalczającego grzyby pleśniowe rozwijające się na podłożach tynkarskich jest następująca:
należy odkurzyć tynki na ścianach i suficie, używając do odpylania odkurzacza przemysłowego, zmyć powierzchnię wodą,
usunąć zakażone powłoki malarskie, a w razie odspojenia tynku lub jego osypliwości należy usunąć tynk do podłoża i oczyścić je szczotką drucianą,
następnie należy przygotować roztwór roboczy środka (1:2). Do wiadra polietylenowego należy dolać potrzebną ilość preparatu PLEŚNIOTOX, a następnie dolać dwukrotną ilość czystej wody, wymieszać roztwór,
powierzchnię trzeba odgrzybić metodą smarowania lub opryskiwania nanosząc nie mniej niż 0,25 dm3 roztworu roboczego na 1,0 m2 powierzchni poziomej lub nie mniej niż 0,50 dm3 na 1,0 m2 powierzchni pionowej, sufitowej i skośnej. Pomieszczenie, w którym nastąpiła dezynfekcja należy wietrzyć aż do zaniku zapachu (około dwóch dni),
ewentualny nowy tynk należy nałożyć po wyschnięci podłoża najkorzystniej po upływie 10 dni. Norma zużycia na 1m2 powierzchni przy smarowaniu lub opryskiwaniu:
dla powierzchni poziomych – nie mniej niż 0,08 dm3 koncentratu lub 0,25 dm3 roztworu roboczego,
dla powierzchni pionowych, sufitowych i skośnych,
przy metodzie smarowania – nie mniej niż 0,16 dm3 koncentratu lub 0,50 dm3 roztworu roboczego,
przy metodzie opryskiwania – nie mniej niż 0,14 dm3 koncentratu lub nie mniej niż 0,44 dm3 roztworu roboczego.
4.4 Izolowanie plam po zaciekach
Przed właściwym wykonaniem malowania ścian i sufitów pomieszczeń, w których to z różnych przyczyn wystąpiły trwałe, rdzawe zaplamienia porów w tynkach (nieszczelność pokryć dachowych, zacieki i instalacji wodociągowo-kanalizacyjnej, itp.) należy w pierwszej kolejności wykonać izolację tych plam.
W zależności od przyjętej techniki malowań (emulsyjne, klejowa) należy wykonać następujące czynności:
Tynki malowane farbą emulsyjną:
miejsca zanieczyszczone należy zmyć gorącą wodą, zeskrobując starą powłokę malarską,
następnie należy przygotować szkło wodne, w ilości 0,8 dm3 na 1m2 izolowanej powierzchni zacieku na tynku. Kolejne smarowania należy wykonywać w jednodniowych odstępach czasu. Ilość smarowań powinna być taka, aby zużyć nie mniej niż 0,8 dm3 szkła na jednostkę powierzchni,
po dobrym wyschnięciu gruntu ze szkła wodnego powierzchnię należy pomalować farbą emulsyjną, zużywając około 0,25 dm3 emulsji na 1 m2 plamy.
Tynki malowane farbą klejową:
miejsca zanieczyszczone należy zmyć kilkakrotnie gorącą wodą za pomocą pędzla trzonkowego lub rogowego tak, aby zostały umyte pory w tynku. Starą warstwę malarską trzeba zeskrobać.
powierzchnię należy przemyć czystą wodą i pozostawić do wyschnięcia,
po wyschnięciu oczyszczone miejsca należy pomalować mieszaniną sporządzoną z rozpuszczenia 0,05 kg siarczanu miedziowego w 1dm3 gorącej wody, następnie roztwór należy wlać do naczynia, w którym sporządzone zostało mleko wapienne z 0,5dm3 ciasta wapiennego i 4 dm3 wody. Całość powinna mieć konsystencję rzadkiej śmietany,
następnie rozczynem gruntującym należy pomalować plamy, zużywając nie mniej niż 0,8 dm3 wapna pokarbidowego na 1m2 zacieku. Każde malowanie można wykonać dopiero po dobrym wyschnięciu poprzedniej warstwy,
zagruntowany i wyschnięty zaciek można zamalować farbą klejową.
W niektórych wypadkach wystarczy kilkakrotne pokrycie wymytej plamy 10% roztworem amoniaku.
4.5 Likwidacja zasoleń na ścianach
Wskutek kapilarnej migracji w porach muru i tynków, woda rozpuszczająca pewne składniki solne materiału (chlorki, siarczany, azotany, itp.) przenosi je i osadza w innych miejscach, powodując powstanie tzw. wykwitów, które szpecą wygląd zewnętrzny domu, osłabiając wytrzymałość materiału, gdyż sole te z reguły przechodzą przeważnie w postać uwodnioną o zwiększonej objętości (watowate skupiska kryształów soli).
Występujące w obiektach takie wykwity, to nic innego, tylko grzybnia grzybów domowych. Łatwo samemu sprawdzić czy ma się do czynienia z wykwitami solnymi, czy też z utworami grzybowymi.
W tym celu należy zeskrobać z tynku watowate utwory kryształków na szklany spodek, zalewając odrobiną czystej, ciepłej wody, dokładnie mieszając zawartość patyczkiem. Jeśli woda rozpuści osad – mamy do czynienia z typowymi wykwitami solnymi, jeżeli natomiast watowate kłaczki nie ulegną rozpuszczeniu – mamy do czynienia z utworami grzybowymi.
Likwidacja takich wysoleń sprawia wiele trudności użytkownikom obiektów, bowiem nie znaleziono jeszcze skutecznego do ich całkowitej neutralizacji.
Częściową likwidację soli możemy osiągnąć stosując zachodnie preparaty niemieckie firmy: BAYOSAN (płyn do odsalania AS06) i SCHOMBURG (ESCO – FLUAT). Są to jednak preparaty posiadające dosyć ostre wymogi stosowania (każdorazowa zgoda Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego na stosowanie wewnątrz budynków) i między innymi z tego powodu nie są powszechnie stosowane.
Wiadomo, że wysolenia tworzą się przeważnie wtedy, gdy występuje zjawisko podciągania wody w kapilarach, a więc gdy budynek nie posiada przepony hydrofobowej. Dlatego też lepiej mury obiektu osuszyć niż używać środków chemicznych nie likwidujących w pełni tych wysoleń.
W przypadku laboratoryjnego stwierdzenia obecności znacznych ilości soli w murze należy ściany odsolić.
Najprostsza technologia prac likwidująca wysolenia jest następująca:
należy osuszyć mur domu jedną z metod (termoiniekcja, iniekcja krystaliczna),
po upływie nie mniej niż 12 miesięcy od zakończenia prac osuszających wykonywanych metodą iniekcji krystalicznej, należy zbić z powierzchni ścian zasolone tynki, usuwając zaprawę ze spoin do głębokości 2 cm. Tynki należy usunąć do wysokości 0,8m powyżej widocznego pasa zasolenia muru,
oczyszczone powierzchnie należy odsolić metodą polegającą na obfitym nasyceniu muru czystą wodą i położeniu na powierzchni kompresu z betonu (grubość 1-2cm) z wodą. Aby uniknąć pękania okładu, bentonit przed położeniem należy zmieszać z piaskiem w stosunku 1:6. kompres pozostawia się na murze aż do wyschnięcia,
aby uniknąć zamoczenia przez wodę opadową odsolony fragment muru zewnętrznego powinno się osłonić folią polietylenową (nie umożliwiając jednak jego wysychania),
po wyschnięciu okład należy zdjąć z muru i w przypadku koniecznym zabieg należy powtórzyć. Bentonit jest ilastą skałą osadową barwy białej lub żółtej, dzięki właściwościom absorpcyjnym używany jako środek oczyszczający, odbarwiający, uszczelniający,
po odsoleniu muru ściany należy odgrzybić, stosując metodę smarowania lub opryskiwania roztworem roboczym (1:2) preparatu PLEŚNIOTOX (normy zużycia: nie mniej niż 0,16dm3 koncentratu lub 0,50 dm3 roztworu roboczego na 1m2 pionowej powierzchni ściany).
V. Ochrona przed grzybami i owadami
Najgroźniejszym czynnikiem powodującym zniszczenia elementów konstrukcyjnych w obiektach mieszkalnych są grzyby domowe. Organizmy te żywią się wyłącznie materiałami budowlanymi pochodzenia roślinnego (ściany drewniane, słupy, oczepy, rygle, legary podłogowe, belki i stropy, stolarka okienno-drzwiowa, elementy więźby dachowej, schody drewniane itp.). Nie tylko drewno okrągłe i tarte jest niszczone przez grzyby. Pokarmem dla nich są również coraz częściej stosowane materiały drewnopochodne: płyty pilśniowe twarde i miękkie oraz wiórowe, a także wyroby trzcinowe, słomiane, trociny czy też tworzywa sztuczne, jak lentex itp. Grzyby niszczą te materiały tylko wtedy, kiedy są one nadmiernie zawilgocone. Jeśli podłogi, stropy, elementy więźby dachowej i inne części zostaną odpowiednio zabezpieczone przed wilgocią, to nie będą atakowane przez te szkodniki.
Przeniesione z drewnem formy grzyba stanowią jedną z przyczyn jego rozwoju. Formy te mogą być również przeniesione ze starą cegłą, z drewnem opałowym, a także przez ludzi i zwierzęta. Drugim źródłem zagrzybienia są zarodniki, które unoszą się w powietrzu i opadają.
Jeśli formy grzyba bądź zarodniki znajdą pokarm – i to pokarm zawilgocony – zaczynają się rozwijać. W sprzyjających warunkach zniszczenie elementów budowlanych zaatakowanych przez grzyby następuje szybko i np. stale zawilgocona podłoga może ulec zupełnej dewastacji już w ciągu roku od chwili jej porażenia.
Wielkie niebezpieczeństwo ze strony tych szkodników polega na ich zdolności do przemieszczania się z elementów już przez nie opanowanych na elementy zdrowe i na atakowaniu w ten sposób całego budynku. W poszukiwaniu pokarmu potrafią one przenikać przez mury i sklepienia (stropy). Na sklepieniu piwnicznym możemy spostrzec owocniki pochodzące od grzybów rozwijających się w podłodze parteru.
Oto ich typowe formy rozwojowe:
grzybnia zbudowana ze splotu strzępek mających postać cieniutkich niteczek,
sznury będące wiązkami skupionych strzępek rozrastających się razem, równolegle do siebie,
owocnik wytwarzający zarodniki.
Formy te są różne i ukształtowane zależnie od gatunku grzyba. Mogą to być brunatne niteczki, albo wyraźne białe sznury, bądź watowate narośla. Same zarodniki przybierają postać kapeluszy, muszelek, skórzastych powłoczek itp.
Objawy zagrzybienia elementów konstrukcyjnych to:
zmiany barwy drewna, spękania drewna,
możność rozcierania drewna na proszek,
załamywanie się konstrukcji drewnianych,
charakterystyczny zapach stęchlizny w pomieszczeniach obiektu,
zwiększenie wilgotności powietrza,
paczenie lub uginanie podłóg.
Na tynkach występują wybrzuszenia i spękania, a na murach mogą rozwijać się poszczególne formy grzyba. Przytoczone objawy zniszczeń są następstwem daleko posuniętej inwazji grzybów. W początkowym stanie rozwijają się one zwykle niewidocznie – pod podłogami lub wewnątrz stropów, a więc w miejscach nie dostrzeganych przez mieszkańców.
Pod względem szkodliwości grzyby można podzielić na cztery grupy:
I – grzyby najbardziej niebezpieczne, powodujące bardzo szybki i silny rozkład drewna na dużych powierzchniach (gnilica mózgowata, krowiak łykowaty, podskórnik zatokowy, stroczek domowy),
II – grzyby mniej szkodliwe w budynkach, a bardziej w miejscach otwartych, charakteryzujące się gniazdowym występowaniem (ciemnoskórek belkowy, gmutwek dębowy, niszczyca płotów, pniarek obnażony, twardziak łuskowaty),
III – grzyby mało szkodliwe, rozwijające się tylko przy dużej wilgotności podłoża (czuprynka kulista, sinizna jako zespół grzybów powodujących barwicę drewna),
IV – grzyby mało szkodliwe dla drewna, atakujące różne materiały: tynki, powłoki malarskie, itp. powodujące ich zniszczenie, rozwijające się tylko przy dużej wilgotności podłoża (pędzlak, kropidlak, pleśniak i inne).
Występujące w grupie IV grzyby pleśniowe są stałym składnikiem biologicznego zanieczyszczenia otaczającego nas powietrza. Ich rozwój na powłokach malarskich i tynkarskich rozpoczyna się zazwyczaj dopiero w warunkach wysokiej wilgotności atmosfery, szczególnie przy zaistnieniu dużej wilgotności podłoża (zacieki dachowe, sufitowe). Grzyby te wywołują rozkład substancji organicznych w farbach, klejach i innych materiałach zawartych w zaprawach, powłokach malarskich i tynkarskich. Powoduje to z kolei różnego typu przebarwienia, plamistości, odpryskiwanie, łuszczenie się lub odstawanie większych płaszczyzn i niekiedy ich kruszenie. Barwy plam pojawiających się na powierzchniach tynkarskich i malarskich, w przybliżeniu określają gatunki grzybów pleśniowych rozkładających dane podłoże, a mianowicie:
żółto – pomarańczowe.
Kropidlak pomarańczowy (Aspergillus ochracens),
Kropidlak zielony (Aspergillus glancus),
Kropidlak żółty (Aspergilus flarus)
Penicillium funiculosum
zielone i oliwkowozielone
Pędzlak zielony (Penicillium glaucum)
Kropidlak różnobarwny (Aspergillus versicolor)
Pleśniak zielony (Mucor viride)
Penicillium jonthienelium
czerwone
Kropidlak czerwonawy (Aspergillus ruber)
Kropidlak różowy (Aspergillus rosens)
Aspergillus versicolor
Dactylium fudurioides
fioletowe – grzyby z rodzaju Fusarium
brunatne – Cladosporium herbarum, grzyby z rodzaju flormodendrum
ciemnobrązowe i czarne.
Mucor mudeo (pleśniak)
Rhizopus nigricans
Kropidlak czarny (aspergilus niger)
Aspergillus terrus
Diplodia sp.
grzyby z rodziny Stephylium, Curvularia lunata.
O ile bezpośredni wpływ toksyczno – zakaźny grzybów domowych na zdrowie ludzi jest wątpliwy, o tyle pośrednie szkodliwe działanie zaznacza się wyraźnie i to pod różnymi postaciami. Wynika ono z tych wszystkich zmian w otoczeniu, które zachodzą w skutek zagrzybienia i które mogą niekorzystnie wpływać na zdrowie mieszkańców. Ujawniają się one wtedy gdy higieniczne warunki mieszkalne ulegają pogorszeniu, a następnie jako szkody materialne które powodują rozwój grzyba.
Rozwinięty i owocujący grzyb domowy zwiększa stopień zapylenia powietrza. Zarodniki są bardzo lekkie i ponadto są bardzo małe (w 1m3 mieści się ich ok. 4 mln). W skutek swej lekkości zarodniki dostają się z powietrza do dróg oddechowych, a z pokarmem do narządów trawienia, osiadają również na skórze człowieka powodując różne następstwa. Do drobniutkich nawet pyłków mogą się przyklejać bakterie i łącznie z nimi roznosić się na dalekie odległości. Jeżeli są to bakterie chorobotwórcze, to w ten sposób może szerzyć się narażenie organizmu człowieka. Przykre zapachy rozkładającego się starego grzyba boże prowadzić do zmiany rytmu oddechowego. U niektórych osób, mniej odpornych, stałe przebywanie w zagrzybionych pomieszczeniach powoduje ogólne podrażnienie nerwowe, anemię, zaburzenia w funkcjonowaniu przewodu pokarmowego.
VI. Metody impregnacji, odgrzybiania i zwalczania
owadów
6.1 Metoda biologiczna
Wszystkie chemiczne środki ochrony drewna są mniej lub bardziej szkodliwe dla ludzi i zwierząt stałocieplnych. Preparaty te ponadto mogą zniszczyć powłoki z farb i politury co jest szczególnie nie korzystne przy dezynsekcji obiektów zabytkowych.
Również stosowana obecnie, powszechnie technika wprowadzania płynnych środków ochrony w głąb drewna (metody powierzchniowe), nie zawsze pozwala na dezynsekcję obiektów o dużych wymiarach grubości. Mankamentów tych można by uniknąć przez zastosowanie drapieżnych lub pasożytniczych owadów które potrafiły by znaleźć szkodnika na największej głębokości w drewnie.
6.2 Gatunek pasożyta (Scerodermus Domesticus klug) zwalczający owady niszczące drewno
Dotychczasowe wyniki badań wskazują, że gatunkiem wyjątkowo przydatnym do zwalczania owadów niszczących drewno budowli i wyroby z drewna jest Scerodermus Domesticus. W pomieszczeniach ogrzewanych pojawiają się postacie doskonałe omawianego pasożyta przez cały rok i nieomylnie rozpoznają drewno, w którym znajdują się żywe larwy. Scerodermus domesticus dostaje się do larw żerujących w głębi, wchodząc w drewno przez szpary, wszystkie otwory jak też drążąc własne korytarze w zapełnionych mączką lub wiórami chodnikach wygryzionych przez larwy przyszłego gospodarza. Do drewna wgryzają się również przez nie uszkodzoną jego powierzchnię. Ma to miejsce wtedy, gdy chodniki larw przebiegają tuż pod powierzchnią drewna. W poszukiwaniu pożywienia i materiału lęgowego samice przegryzają warstwy nieuszkodzonego drewna, przedostają się od chodników do0 chodników i atakują larwy znajdujące się nawet na największych głębokościach w drewnie. Napotkawszy larwę pasożyt obezwładnia ją szybkimi wkłuciami żądła. Upolowane larwy wykorzystują jako własne pożywienie i jako materiał lęgowy. Owady Sterodermus domesticus w naszym kraju nie są spotykane. Występują licznie tylko na Bałkanach.
6.3 Metoda iniekcji
Metoda iniekcji, zastrzykowa lub wtryskiwania, polega na wprowadzaniu preparatu owadobójczego wgłąb drewna za pomocą strzykawki lekarskiej. Do tego celu wykorzystuje się wszelkie spękania oraz otwory wylotowe po owadach. Po wykonaniu zabiegu owadobójczym środkiem, całość drewna należy szczelnie okryć folią polietylenową na okres 48 godzin. owinięcie przedmiotów dezynfekowanych jest ważne, ponieważ preparaty owadobójcze są bardzo lotne a rozpuszczalniki organiczne zawarte w tych środkach są także toksyczne dla owadów. Metodą tą zabezpieczamy wszystkie powierzchnie malowane farbą olejną i lakierami albo pokryte polichromią. Przy wykonaniu metoda iniekcji należy pamiętać że igłę strzykawki wbija się w drewno w odstępach nie mniejszych niż 5cm. Przy używaniu strzykawki najpoważniejszym problemem to jej mała pojemność. Opracowano więc iniektor, który eliminuje wszystkie trudności i który można używać do wstrzykiwania środków owadobójczych, grzybobójczych i płynów wzmacniających zniszczoną strukturę drewna. Urządzenie to jest zasadniczo ciągle napełnioną strzykawką. Część z igłą można z łatwością trzymać w jednej ręce a zawór uruchamiamy palcem wskazującym co pozwala na dokładne dozowanie. Płyn owadobójczy wprowadza się do strzykawki z pojemnika, w którym wytwarzane jest ciśnienie za pomocą napełnionego dwutlenkiem węgla nabojów. Pojemnik pod ciśnieniem posiada zwór kontrolny do regulacji szybkości przepływu.
6.4 Kąpiel zimna krótkotrwała
Jest to najlepsza z grupy metod impregnacji powierzchniowej, polegająca na zanurzaniu nasyconego materiału w cieczy impregnacyjnej na pewien czas – nie dłuższy niż 2 godziny. Do takiej kąpieli należy posiadać wannę wykonaną z blachy.
Wannę napełniamy preparatem chemicznym do połowy wysokości i wkładamy materiały. Po wykonanej impregnacji materiały należy materiały należy wysuszyć.
Metoda tą impregnujemy :
nowe i stare drewno
gonty
wióry i trociny
6.5 Kąpiel zimna długotrwała
Metoda ta polega na zanurzeniu materiału impregnowanego na minimum 2 godziny. Maksymalny czas może dochodzić do 7 godzin. Do u