Opisz budowę i zasadę działania różnych typów sadzarek.
Na wysokie plony dobrej jakości wpływ ma wiele czynników, jednak jednym z podstawowych jest dobrej jakości rozsada. Powinna być ona zdrowa, krępa, z dobrze rozwiniętym systemem korzeniowym oraz zahartowana przed sadzeniem. Niezależnie czy jest to rozsada rwana, czy przygotowana w paletach wielokomórkowych, powinna być w jak najkrótszym czasie wiosną posadzona w pole. Do sadzenia wykorzystuje się różnego rodzaju sadzarki, do zalet tych urządzeń, dziś już nikogo nie trzeba przekonywać. Warto jednak przypomnieć, że nawet najwyższej klasy sadzarka, do prawidłowej pracy wymaga starannego przygotowania gleby oraz regulacji sadzarki.
Zadaniem maszyn do sadzenia jest równomierne rozmieszczenie w glebie sadzeniaków lub sadzonek, zarówno pod względem wzajemnej odległości od siebie jak i pod względem głębokości odpowiedniej dla danej rośliny.
Sadzarki do rozsad składają się z sekcji z tarczowym, chwytakowym lub karuzelowym zespołem wysadzającym.
Rodzaje sadzarek:
Sadzarki tarczowe
Budowa:
Sadzarka tarczowa mocowana jest do ciągnika za pomocą zawieszania TUZ. Do TUZ przymocowana jest poprzeczna belka wsparta na gumowych kołach. Do belki są przykręcone za pomocą śrub poszczególne sekcje i jest przymocowany stół pomocniczy na którym rozkłada się palety. Każda sekcja składa się z: redlicy kol dociskowych (są to dwie tarcze, które mogą być wykonane z blachy lub tworzywa.) i siedziska.
Działanie:
Zasada pracy polega na tym, że obsługujący sadzarkę wkłada sadzonkę między dwie tarcze. Obracająca się tarcza umieszcza sadzonkę w bruździe, wyoranej przez redlicę. Umieszczenie roślin między tarczami odbywa się na sygnał dźwiękowy, specjalnego, regulowanego znacznika lub według kolorowych występów zaznaczonych na obwodzie tarczy. Sadzarki tarczowe sprawdzają się zwłaszcza do sadzenia rozsady rwanej. Ich wydajność w dużej mierze zależy od sprawności obsługującego sadzarkę.
Sadzarki chwytakowe
Budowa:
Sadzarka chwytakowa zawieszona jest na trzypunktowym układzie zawieszenia (TUZ) na ciągniku. Do TUZ przymocowana jest poprzeczna belka główna, do której przymocowane są poszczególne sekcje. Belka główna wsparta jest na gumowych kołach podporowych. Do belki głównej przytwierdzony jest również stół na sadzonki.
Każda sekcja składa się z ramy zamocowanej uchylnie do belki głównej, kół dogniatających o dużej średnicy, redlicy, mechanizmu chwytakowego oraz fotela operatora. Napęd mechanizmu chwytakowego przekazywany jest od koła dogniatającego poprzez przekładnię kątową i przekładnię łańcuchową. Wszystkie elementy robocze tj. koła jezdne, koła dogniatające, mechanizm napędu i mechanizm chwytakowy, osadzone są na łożyskach tocznych. Chwytaki wyłożone są miękką nienasiąkalną wykładziną. Otwierane są za pomocą sprężyny spiralnej. Na życzenie zamawiającego za dodatkową, opłatą sadzarka może być wyposażona w instalację do podlewania.
Działanie:
Chwytak w czasie obrotu przyrządu sadzącego, umieszcza roślinę w bruździe. Gdy roślina znajduje się w bruździe następuje jej uwolnienie i dociśnięcie korzeni przez koła dociskowe. Tarcze chwytakowe mają na obwodzie miejsca, które umożliwiają zamontowanie odpowiedniej liczby chwytaków. W porównaniu z sadzarkami tarczowymi te urządzenia pozwalają na dokładniejsze rozmieszczenie roślin w rzędzie.
Sadzarki karuzelowe
Budowa:
Sadzarka składa się z trzypunktowego układu zawieszenia (TUZ) oraz przymocowanej do TUZ belki głównej na której zawieszone są za pomocą jarzm koła jezdnego oraz poszczególne sekcje wysadzające. Koła jezdne spełniają również funkcję kół napędowych z których za pomocą przekładni łańcuchowej napęd przenosi się na wałek centralny a z wałka na poszczególne sekcje. Zmianę odległości sadzonek w rzędzie uzyskuje się poprzez zmianę położenia między kołem napędowym a wałkiem transmisyjnym.
Sekcja wysadzająca składa się z zespołu wysadzającego oraz wózka z kołami dogniatającymi sadzonki w ziemi. Zespół wysadzający składa się z mechanizmu karuzelowego z sześcioma gniazdami na sadzonki, redlicy, leja prowadzącego oraz wypychacza sadzonek. Całość zawieszona jest na belce za pomocą wahacza a od dołu wsparta na płozie związanej z redlicą. Płoza dokładnie kopiuje teren zapewniając stałą głębokość sadzenia, a dodatkowo wyrównuje powierzchnię gleby, likwidując istniejące grudki ziemi. W przedniej części płozy zamocowany jest zgarniacz większych grudek ziemi i ewentualnych kamieni znajdujących się na powierzchni.
Głębokość sadzenia ustawia się poprzez opuszczanie lub podnoszenie redlicy względem płozy za pomocą pokrętła umieszczonego w górnej części sadzarki. Wielkość docisku płozy z redlicą do ziemi można regulować poprzez zmianę naciągu sprężyny umieszczonej w obrębie wahaczy. Wózek z kołami dociskającymi zamocowany jest do belki głównej wahliwie.
Na wózku usytuowane jest siedzisko obsługującego ustawione tyłem do kierunku jazdy oraz zasobnik na multiplaty. W sadzarce dwusekcyjnej zasobnik jest obrotowy czworoboczny, usytuowany po zewnętrznych stronach sekcji i mieści się po 4 multiplaty, natomiast w sadzarkach czterosekcyjnych standardowo przewidziany jest trójkątny zasobnik mieszczący się po 3 multiplaty, ponieważ przy minimalnych rozstawach rzędów nie mieszczą się zasobniki czworoboczne z wyrośniętymi sadzonkami.
Położenie kół dociskowych względem redlicy jest regulowane w celu ustawienia najkorzystniejszego położenia w zależności od głębokości sadzenia i sypkości gleby. Sadzarka posiada mocną solidną budowę, zapewniającą prawidłową pracę w różnych warunkach glebowych oraz estetyczny wygląd.
Działanie:
Przygotowanie sadzarki do pracy polega na: - założeniu odpowiednich kół łańcuchowych, zapewniających żądaną odległość sadzonek w rzędzie - ustawieniu żądanego rozstawu sadzonek - założeniu multiplatów z rozsadą w zasobniku - ustawieniu pokrętłem żądanej głębokości sadzenia, -ewentualnego ustawienia szerokości dolnej części redlicy w zależności od wielkości multiplatów. Proces sadzenia polega na wyjmowaniu rozsady z multiplatu umieszczonego w zasobniku i wrzuceniu w miarę pionowo do gniazd w tarczy karuzelowej. Tarcza karuzelowa wraz z umieszczonymi w niej gniazdami posiada ruch obrotowy. W momencie nadejścia gniazda nad lej prowadzący, kubki stożkowe stanowiące dno gniazda otwierają się i sadzonka prowadzona przez ?lej prowadzący? spada na dno redlicy a następnie zostaje wypchnięta z redlicy za pomocą wypychacza i wciśnięta w rowek wyryty w ziemi przez redlicę. W końcowej fazie wypychania, koła dogniatające zaciskają ziemię z sadzonką i proces sadzenia jest zakończony.
