1. Przedmiot i cel badania
Przedmiotem badania są relacje pomiędzy nauczycielami a uczniami.
Celem badania jest uzyskanie odpowiedzi na pytanie:, W jaki sposób agresywne zachowania prezentowane przez nauczycieli wpływają na agresywne zachowania uczniów?
Wyjaśnienie pojęć:
• agresja – każde zamierzone działanie, w formie otwartej lub symbolicznej, mające na celu wyrządzenie komuś lub czemuś szkody, straty lub bólu. Agresją jednak może też być zachowanie, które traktowane jest jako narzędzie do osiągania różnych celów, nieraz społecznie użytecznych, w myśl niesławnej zasady „cel uświęca środki.”
• typy agresji – fizyczna (uderzanie, szarpanie, kopanie, szturchanie, popychanie kogoś, wszczynanie bójek, bicie przedmiotami, niszczenie przedmiotów, zabieranie przedmiotów innej osoby, itp.) agresja słowna (niegrzeczne, szorstkie odpowiedzi, zrzędzenie, dokuczliwość, zgryźliwość, straszenie, szantażowanie, wyśmiewanie, krytyczna ocena, itp.)
• przyczyny agresji – niezaspokojone potrzeby u dzieci, naśladowanie sposobów reagowania, sposób radzenia sobie z problemami, rewanż, reakcje na stres, objaw zaburzeń psychicznych, masmedia, symptomy uszkodzenia Centralnego Układu Nerwowego, itp.
2. Problemy i założenia badawcze
• Czy nauczyciele prezentują zachowania agresywne w kontaktach z uczniami?
• Jakie typy agresywnych zachowań przejawiają nauczyciele w stosunku do uczniów?
• Czy uczniowie naśladują zachowania agresywne nauczycieli?
• Jaki rodzaj agresywnych zachowań prezentują uczniowie?
• W jakich sytuacjach najczęściej pojawiają się zachowania agresywne u nauczycieli?
Hipoteza:
• Zachowania agresywne nauczycieli wpływają na wzrost zachowań agresywnych u ich uczniów.
3. Zmienne i wskaźniki ich pomiaru
Zmienna niezależna: zachowanie agresywne u nauczyciela.
Wskaźniki: wystąpienie zachowań agresywnych (słownych, fizycznych), brak wystąpienia zachowań agresywnych u nauczycieli.
Zmienna zależna: zachowanie agresywne u uczniów.
Wskaźniki: wystąpienie zachowań agresywnych u uczniów (słownych, fizycznych).
4. Metody i techniki badawcze
• wywiad
• obserwacja
• rozmowa kierowana
5. Populacja, próba i dobór próby
Populacja: klasa IV szkoły podstawowej.
Próba badawcza: grupa badawcza – 30 dzieci w wieku 11 lat, nauczyciel A przejawiający agresywne zachowania w kontakcie z uczniami.
Grupa kontrolna: ta sama klasa dzieci, co w grupie badawczej oraz nauczyciel B nieprzejawiający agresywnych zachowań w kontaktach z uczniami.
W badaniu nauczyciele zostali wytypowani po przeprowadzeniu wywiadu w środowisku szkolnym (na podstawie rozmów z innymi nauczycielami i uczniami). Natomiast klasa została wytypowana przez dyrektora szkoły jako klasa nauczana przez obydwu nauczycieli.
6. Opracowanie wyników badań
Na podstawie analizy wyników badań zostanie wyodrębniona ilość i typ przejawianych zachowań agresywnych u uczniów klasy IV z nauczycielem A i nauczycielem B.
Wykres I. Ilość i typ prezentowanych zachowań agresywnych na lekcji nauczyciela A i B.
W grupie badawczej pojawiło się 90 agresywnych zachowań. Natomiast w grupie kontrolnej odnotowano ich 65.
7. Bibliografia
Zaczyński W.P., Statystyka w pracy badawczej nauczyciela, Wydawnictwo „Żak”, Warszawa 1997.
Zaczyński W.P., Praca badawcza nauczyciela, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1976.
Rumpf J., Krzyczeć, bić, niszczyć. Agresja u dzieci w wieku do 13 lat, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2003.
Krakowska M., Czarnecka W., Przemoc w szkole, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2000.
Ranschburg J., Lęk, gniew, agresja, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1993.