U piszemy w zakończeniach rzeczowników:
un
unek
uchna
uszka
uszek
uch
us
usia
zwiastun, podaruek, córuchna, staruszka, łańcuszek, maluch, raptus, mamusia.
U piszemy w czasownikach zakończonych na:
uj
ujesz
uje
np. : maluję, malujesz, maluje, wędruję, wędrujesz, wędruje.
U piszemy w czasownikach typu: czuć, kuć, kłuć, pruć, snuć, np.: czuje, kuję, kłuję pruję, snuję.
Ó piszemy, gdy wymienia się w innych formach tego samego wyrazu lub w innych wyrazach na: o, e, a
np.:
stół - stoły
wiózł - wiozę
trójka - troje
przyjaciółka - przyjaciel
niósł - niesie
siódmy - siedem
skrót - skracać
mówić - mawiać
powtórzyć - powtarzać
Ó piszemy w wyrazach zakończonych na: - ów, np.:
Julianów
Tarłów
Opatów
z lasów
chłopców
Ó piszemy w wyrazach zakończonych na: - ówka, np.:
łamigłówka
pocztówka
złotówka
Wyjątki: skuwka, wsuwka, zasuwka.
Ó piszemy w wyrazach zakończonych na: - ówna, np.:
Nowakówna
Kucówna
Ó piszemy na początku wyrazów: ósemka, ósmy, ów, ówczesny, ówcześnie,ówdzie.
Rz piszemy, gdy w wyrazach wymienia się na r, np.:
rowerzysta - rower,
na komputerze - komputer,
dworzec - dworca.
Rz piszemy w zakończeniach wyrazów:
arz
erz
mierz
mistrz
np.:
bramkarz, pisarz,
harcerz, rycerz,
ciśnieniomierz, Sandomierz,
burmistrz, zegarmistrz.
Rz piszemy po spółgłoskach: b, p, d, t, g, k, ch, j, w, np.:
brzeg, brzoza,
przebój, sprzedawca,
drzewo, modrzew,
trzeba, patrzeć,
grzyb, pielgrzym,
chrzan, chrząszcz,
spojrzeć, ujrzeć,
wrzesień, wrzeciono.
Wyjątki:
wyrazy: bukszpan, gżegżółka, kształt, kszyk (nazwa ptaka), piegża (nazwa ptaka), pszczoła, Pszczyna, pszenica, pszenżyto,
w przymiotnikach zakończonych na: - szy, - ejszy, np.: lepszy, nowszy, najlepszy, najnowszy, ładniejszy, mocniejszy, najładniejszy, najmocniejszy.
Ż piszemy, gdy wymienia się w innych formach tego samego wyrazu lub w innych wyrazach na: g, dz, h, z, ź, s
np.:
książka - księga,
wstążka - wstęga,
mosiężny - mosiądz,
pieniążek - pieniądz,
drużyna - druh,
watażka - wataha,
każę (coś zrobić) - kazać,
mażę (po czymś) - mazać,
przerażenie - przerazić,
zamrażać - mroźny, mróz,
bliżej - blisko,
niżej - nisko.
Ż piszemy w wyrazach zakończonych na: - aż, - eż
np.:
pejzaż, witraż, młodzież, odzież.
Ż piszemy po literach: l, ł, r, n,
np.:
lżej, ulżyć,
małże, małżeństwo,
rżysko, rżenie,
rewanż, oranżada.
